Dioxid de carbòni

Lo dioxid de carbòni (CO₂) es un gas sens color, ni odor ni sabor, format naturalament per l'oxidacion totala del carbòni, que resulta dirèctament de la combustion de matèria organica o de combustibles fossils e del metabolisme dels èssers vius.

Dioxid de carbòni
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
representacion 3D del dioxid de carbòni
General
Formula bruta	CO2
Nom IUPAC	Gas carbonic
Numèro CAS	124-38-9
Còde ATC
Aparéncia	Gas incolor
Proprietats fisicas
Massa moleculara	44,01 g.mol${\displaystyle ^{-1}}$
Temperatura de fusion	−78 °C (195 K)
Temperatura de vaporizacion	−57 °C (216 K), pressurisat
Solubilitat	1,45 kg.m${\displaystyle ^{-3}}$
Densitat	1,87 kg.m${\displaystyle ^{-3}}$ (gas a 298K 1,013 bar) MAI dens que l'aire
Viscositat	0.07 cP a −78 °C
Termoquimia
ΔfH0gas	-393,5 kJ.mol${\displaystyle ^{-1}}$
ΔfH0liquid
ΔfH0solid
Unitats del SI & CNTP, exceptat indicacion contrària.
Identificants
BNF	.
SUDOC	.
BNE	.
GND	.
VIAF	.
ULAN
ISSN	.
ZDB	.
DOI
Joconde	.
RKDimages
Rijksmonument
Mérimée	.
KGS
Historic Places identifier
ID d'artista de MusicBrainz
ID album de MusicBrainz
ID d'òbra de MusicBrainz
IMDb	.
NOR	.
Legislator
ISO standard	.
Identificant BHL
Identificant ITIS
Identificant IUCN
Identificant NCBI
Identificant TPDB
Identificant GBIF
Identificant WoRMS
Numèro EE
Indicatiu
Còde AITA
Còde OACI
Còde mnemonic
Identificant JPL Small-Body Database
Còde de l'observatòri Minor Planet Center
Identificant Structurae
Identificant Emporis
Numèro CAS
numèro EINECS
SMILES
InChI
InChIKey
Còde ATC
Numèro E
Identificant UNII
Numèro RTECS
Identificant ChemSpider
Identificant PubChem (CID)
Numèro ZVG
Identificant ChEBI
Numèro ONU
Còde Kemler
Identificant Drangbank
Mencion de dangièr SGH
Identificant Wine AppDB
Identificant d'un satellit NSSDC
SCN
Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Dioxid de carbòni.

Lo CO2 es utilizat per l'anabolisme dels vegetals per produire la biomassa a travèrs la fotosintèsi, processus qui consistís a reduire lo dioxid de carbòni per l'aiga, gràcia a l'energia luminosa recebuda del solelh e captada per la clorofilla, en liberant d'oxygèn per produire d'òsas, e d'en primièr de glucòsa per lo cicle de Calvin. Lo CO2 es liberat, a travèrs lo cicle de Krebs, per lo catabolisme de las plantas, dels animals, dels fungi (mycètas, o campairòls) e dels microorganismes. Aquel catabolisme consistís especialament a oxidar los lipids e los glucids en aiga e en dioxid de carbòni gràcia a l'oxigèn de l'aire per produire d'energia e de poder reductor, sos forma respectivament d'ATP e de NADH + H⁺. Lo CO2 es per consequent un element fondamental del cicle del carbòni sus nòstra planèta. Es tanben produit par la combustion de las energias fossilas coma lo carbon, lo gas natural e lo petròli, e per la de totas las matèrias organicas en general. Es un sosproduit indesirable dins los processus industrials a granda escala. Un exemple es la produccion d'acid acrilic qu'es produit dins una quantitat de mai de cinc milions de tònas per an. L'escomesa dins lo desvolopament d'aqueles procediments es de trobar un catalisador e de condicions de procediments apropriadas que maximizan la formacion del produit e minimizan la produccion de CO2^{[1],[2],[3],[4]}. De quantitats significativas de CO2 son an mai deslargadas per los volcans e autres fenomèns geotermics coma los gueisèrs.

En setembre de 2016, l'atmosfèra terrèstra ne conteniá a une concentracion de 401 ppmv (parts per milion en volum), siá 0,0401 %^[5]. En 2009, aquela concentracion atenhiá precisament 386 ppmv^[6], contre solament 283,4 ppmv en 1839 d'après las caròtas de glaç prelevadas dins la region del cap Poinsett en Antartida^[7], siá una aumentacion globala d'aperaquí 42 % en 177 ans^[8]. En 2017, amb 405 ppm, despassèt un taus pas jamai atenh dempuèi 800 000 ans^[9].

Lo CO2 es un gas d'efièch de sèrra plan conegut, transparent en lutz vesedoira mas absorbissent dins lo domeni infraroge, de sòrta que ten a blocar la reemission vèrs l'espaci de l'energia termica recebuda pel sòl sos l'efièch del raionament solar ; seriá responsable de 26 % de l'efièch de sèrra a l'òbra dins nòstra atmosfèra (la vapor d'aiga n'assegurant 60 %) ont l'aumentacion de sa concentracion es responsable del rescalfament climatic constatat a l'escala de la Tèrra dempuèi los darrièrs decennis del sègle XX. En mai, l'acidificacion dels oceans resultant de la dissolucion del dioxid de carbòni atmosferic va comprometre la subrevida de nombroses organismes marins.