Vida (literatura)

La vida (var. vita) qu'ei un genre literari de l'Edat Mejana occitana. Que son petitas biografias (generaument anonimas) mei o mens fictivas de trobadors o de trobairitz.

Dins los cançonièrs, las colleccions manuscritas de poesias de trobadors, las òbras d'un autor particular s'acompanhavan sovent d'ua biografia brèva en pròsa. Existís una controvèrsia sus entà quin punt aquestas se fondamentèron a debon sus de fonts independentas; se sap per exemple que mantuna assercion se devon a d'interpretacions heitas a partir de çò que foguèt escriut dins las composicions. Ua part importanta de las vidas que son estadas servadas foguèt compausada en Itàlia, e un brave nombre foguèron escritas per Uc de Sant Circ. De còps que i a, quauques poèmas individuaus son acompanhats de razos, tèxt brèu qu'explica las rasons, las circonstàncias que lo poèma foguèt compausat.

Qu'ei dilhèu l'exemple mei famós de vida.

Jaufre Rudels de Blaia si fo mout gentils hom, princes de Blaia. Et enamoret se de la comtessa de Tripol, ses vezer, per lo ben qu'el n'auzi dire als pelerins que venguen d'Antiocha. E fez de leis mains vers ab bons sons, ab paubres motz. E per voluntat de leis vezer, el se croset e se mes en mar, e pres lo malautia en la nau, e fo condug a Tripol, en un alberc, per mort. E fo fait saber a la comtessa et ella venc ad el, al son leit, e pres lo antre sos bratz. E saup qu'ela era la comtessa, e mantenent recobret l'auzir e•l flairar, e lauzet Dieu, que l'avia la vida sostenguda tro qu'el l'agues vista ; et enaissi el mori entre sos braz. Et ella lo fez a gran honor sepellir en la maison del Temple ; e pois, en aquel dia, ella se rendet morga, per la dolor qu'ella n'ac de la mort de lui.

Bernat de Ventadorn foguèt del castèl de Ventadorn e òme de paura generacion, filh d’un sirvent del castèl qu’escaudava lo forn e cosiá lo pan e sa maire amassava l’eisserment. Bèl òme èra, e adreit e saupèt plan cantar e trobar e èra cortés e ensenhat. Lo Vescomte, lo seu senhor de Ventadorn, s’estrambordèt de son trobar e li faguèt grand onor. E lo Vescomte aviá molhèr fòrt graciosa e gàia Dòna que se meravilhèt de las cançons d’en Bernat e s’enamorèt d’el e el de la Dòna ; tant e tant qu’el fasiá sas cançons d’ela, de l’amor que n’aviá e non fasiá mai que de la cantar. De temps durèt aquel amor abans que lo Vescomte e l’autra gent i faguèsson moment e quand lo Vescomte se n’avisèt s’estranhèt del trobador e faguèt sarrar e gardar la Dòna. E la Dòna donèt congèt a En Bernat que se’n anèsse fòra d’aquela encontrada.

El se’n anèt cò de la Duquessa de Normandia qu’èra jova e de granda valor e lo reçaupèt fòrt plan. De temps foguèt en sa cort e s’enmorèt d’ela e ela d’el e ne faguèt de bonas cançons. Sus aquelas entremièjas lo rei Enric d’Anglatèrra la prenguèt per molhèr e se la menèt dins son país. En Bernat demorèt deçà triste e dolent e se’n anèt al bon Comte de Tolosa ont demorèt d’aquí que lo Comte moriguèt. A sa mòrt, En Bernat, per aquela dolor, se rendèt a l’òrdre de Dalon e aquí finiguèt.

E lo Comte En Eble de Ventadorn, filh de la Vescomtessa qu’En Bernat aimèt, me contèt a ieu, Uc de Sant Circ, çò que ieu ai fait escriure d’En Bernat.

• Genres trobadorencs

• Portal de la literatura