Euskadi Ta Askatasuna

De Euskadi Ta Askatasuna (Up Platt: Baskenland un Freeheit), beter bekannt unner ehren korten Naam ETA is en Bewegung, de för de Unafhängigkeit vun dat Baskenland mit Hölp vun Terrorismus un Ansläge strieden deit. Se hett dat afsehn up en unafhängigen, sozialistischen, baskischen Staat. De schall sik tohopensetten ut de sülvstännigen Kuntreien vun dat Spaansche Baskenland, vun Navarra un ok vun dat Franzöös'sche Baskenland. Grünnt wurrn is se 1959 as en Grupp to'n Wedderstand gegen de faschistische Diktatuur vun Franco.

De ETA geiht in ehren Striet tokehr gegen de spaanschen Eenheiten vun Polizei un Militär, de na ehre Meenung dat Baskenland besett' hefft. Just so, as de IRA ut Irland, warrt vör de Bombenansläge tomeist Wohrschau geven, so dat de Schaden faken nich so dull is. Vun den Dag af an, wo se grünnt wurrn is, bit 2003 hett de ETA 339 Zivilisten un 478 Lüde vun de Polizei un dat Militär ümbröcht.

Dat Teken vun de ETA is en Slang, de üm en Biel ümto wickelt is. De Wahlspröök vun de Bewegung is Bietan jarrai (Up Platt: Wi maakt wieder mit beiden). Dor is mit meent, dat de ETA mit den politischen Striet (sien Teken is de Slang) un mit den Striet unner Wapen (sien Teken is dat Biel) fuddermaken will bit to'n Sieg. De politische Twieg vun de ETA is de Batasuna.

As „Vadder“ vun den Baskischen Natschonalismus warrt Sabino Arana Goiri ankeken. He hett an'n 31. Juli 1895 de Natschonalistische Baskische Partei (Partido Nacionalista Vasco/PNV grünnt. Up Baskisch is ehr Naam Euzko Alderdi Jeltzalea. He hett ok allerhand schreven över de Basken ehre Natschoon un dor över, wie se mit de Spaniers staht. Düsse Partei hett sik avers jummers bloß in Freden un ohn Gewalt to bruken för dat Baskenland siene Freeheit insett'.

In'n Spaanschen Börgerkrieg hett de General Francisco Franco 1939 wunnen. He hett den Natschonalismus in dat Baskenland för Johrteinte in den Unnergrund un in de Illegalität afdrängt. Vunwegen düsse Umstänne is de Natschonalismus in dat Baskenland wat grundsätzlicher wurrn un hett sik en stebige Ideologie toleggt. Euskadi 'ta Askatasuna is an'n 31. Juli 1959 in Spanien vun en Grupp vun junge Lüde ut Baskenland grünnt wurrn. Tomeist sünd se Studenten vun de Jesuitenuniversität vun Bilbao ween. Dat warrt faken seggt, dat düsse Dag nich tofällig dat Jubiläum vun de PNV weer. De jungen Lüde, de ETA grünnt harrn, weern bange, dat de Reeg vun politischen Anföhrers vun de baskischen Natschonalisten in düsse Johren sik mit Franco sien Regime affunnen harrn. Se harrn dat dor up afsehn, dat en radikalern Kurs stüert weern scholl, mehr achter den Unafhängigkeitskurs vun Sabino Arana achterran. To desülvige Tied hefft sik de Grünners vun de ETA afsett' vun de völkischen Gedanken vun den Grünner vun de PNV. De weer sunnerlich vun en Baskische Raass utgahn. De ETA-Vadders hefft dor nu en anner Idee gegen sett' un dat weer, dat de Baskische Natschoon tohopen keem vunwegen de Sprake un nich vunwegen de Herkumst. Vörbiller hefft de ETA-Lüde unner annern funnen in de IRA, in den Vietkong, de in Süüdvietnam för en kommunistisch Regime strieden dö un in de FLN-Bewegung in Algerien.

To'n eersten Mol is an'n 28. Juni 1960 en Minsch bi en Aktschoon vun de ETA ümkamen. Bi en Bombenanslag up den Amara-Bahnhoff in Donostia-San Sebastián sünd en Reeg vun Minschen to Schaden kamen. Begoña Urroz Ibarrola, en Deern vun annerthalf Johr, is dorbi ümkamen. Bi en vun ehre eersten Ansläge harr de ETA vördem al en Iesenbahn ut de Sporen smeten. 1965 güng dat los un de ETA füng an mit Överfäll un mit dat Insammeln vun „revolutschonäre Stüern“. De tweete Anslag mit en Doden weer an'n 7. Juni 1968 in Villabona. Dor is en Schandarm bi ümkamen. Tomeist harr de ETA dat bi ehre Ansläge up dat Leven vun Schandarms un Suldaten afsehn un up Vertreders vun Franco sien Regime. Man jummers wedder sünd bi de Ansläge ok Lüde storven, de dor an un for sik gor nix mit to kriegen harrn. An’n 20. Dezember 1973 hett de ETA den Ministerpräsidenten vun Spanien in’e Luft jaagt. Dat weer Luis Carrero Blanco, de vun Franco to sien Nafolger utkeken wurrn weer.

Nadem dat Franco Regime to Enne kamen weer un Spanien sik in ene Demokratie verwannelt harr, hett de ETA veel Frünnen verloren. Veel Spaniers, sunnerlich in dat Baskenland, segen ehr nu as en Terrororganisatschoon an, de en normal Leven in dat Baskenland unmööglich maken dö. Ok in dat Butenland is de ETA gau anners taxeert wurrn. In de Tied vun Franco siene Diktatuur hett de franzöös’sche Regeerung dor gor nix gegen harrt, dat Liddmaten vun de ETA in Frankriek unnerkamen döen. Dat scholl woll, meen de Regeerung, mit dor för sorgen, dat Franco siene Tied slank toenne güng. Man vun de Midden vun de 1980er Johren hett Frankriek vun düsse Politik bilüttjen Afscheed nahmen. 1984 un 1985 sünd veel ETA-Lüde an Spanien utlevert oder an drüdde Länner utwiest wurrn. Sietdem in de Europääsche Union vun 1993 af an de Polizei un de Justiz mank de Länner direktemang tosamenarbeiden deit un sunnerlich vun den Terroranslag an’n 11. September 2001 af an gaht de Behörden in Frankriek un Spanien noch mehr Hand in Hand.

In’n Oktober 1974 hett sik de ETA upspleten in en „politisch-militäärschen“ (ETA-pm) un en „militäärschen“ (ETA-m) Arm. De wiethen gröttste Deel vun de politisch-militäärsche ETA hett sik dormols inlaten up de Amnestie för all ETA-Lüde, de unner Franco achter Trallen kamen weern. Düsse Amnestie weer vun de Regeerung vun Spanien kunnig maakt wurrn. Düsse Twieg vun de ETA wull in de Tokumst ok nix weten vun Gewalt un Bombenmansläge. Vun 1982 af an is he en Deel wurrn vun de legale politische Partei Euskadiko Ezkerra (up Platt: „Dat Baskenland siene Linke“). Düsse Partei is later tosamengahn mit den baskischen Deel vun de PSOE. De militäärsche Arm vun de ETA is dorgegen noch radikaler wurrn un hett sik noch mehr up den Striet unner Wapen smeten. Ok de Gruppen vun Lüde, gegen de se angüngen, sünd grötter wurrn. So hett de ETA sik vun de laten 1970er Johren af an ok mehr gegen baskische Politikers un Journalisten wennt, wenn de na ehre Meenung mit Spanien tosamenarbeiden döen.

As de Verfaten vun dat Königriek Spanien 1978 verafscheedt wurrn weer un dor denn noch dat Statuut över de Unafhängigkeit vun dat Baskenland vun’n 22. Dezember 1979 tokeem, sünd de baskischen Provinzen in Spanien wiethen autonom wurrn. Dormols is ok de Partei Herri Batasuna upkamen. Se is as politischen Flögel vun de ETA ankeken wurrn un hett in dat Parlament vun’t Baskenland seten.

De militäärsche Arm vun de ETA hett avers wieterhen den Striet unner Wapen bedreven. So is dat mit de Gewalt jummers duller wurrn up beide Sieden. Bi den eersten Anslag mit en Autobomb in Barcelona an’n 19. Juni 1987 up en Supermarkt sünd 21 Lüde ümkamen un 45 annere hefft oorntlich wat afkregen. De ETA harr woll wohrschaut, man de Polizei hett de Bomb nich funnen un hett meent, dat weer en verkehrten Alarm un hett de Lüde nich ut den Supermarkt ruthoolt.

Vun 1983 bit 1983 sünd Terrorgruppen uptreden un hefft Ansläge gegen de ETA utöövt, ok Lüde versleept un foltert. Dat weern de so nömmten „Grupos Antiterroristas de Liberación“. Ok unschullige Börgerslüde sünd bi ehre Aktschonen to Schaden kamen. Later is rutkamen, dat de sozialistische Regeerung vun Spanien dorachter steken dö un dor vun afwüss.

1995 hett de ETA en Bombenanslag up den Anföhrer vun de spaansche Oppositschoon unnernahmen. Dat weer dormols José María Aznar. He hett avers bloß en lütt beten wat afkregen un en Johr later hett siene Partei Partido Popular (PP) de Wahlen wunnen un de Regeerung in Spanien övernahmen. An’n 10. Juli 1997 hett de ETA den 29-jöhrigen Stadtraat vun de baskische Stadt Ermua, Miguel Ángel Blanco, versleept. He scholl gegen all ETA-Strieders, de in Spanien achter Trallen sitten döen, uttuuscht weern. Wenn Spanien sik dor nich up inlaten wull, so de ETA, denn wullen se Blanco binnen 48 Stunnen dootscheten. In ganz Spanien hett dat groote Demonstratschonen üm Blanco siene Freeheit geven, man, nadem Spanien sik nich bögen wull, hett de ETA em twee Dage later anschaten un alleen laten. He is denn bi 12 Stunnen later storven. Vun dor af an hefft grote Delen vun de Sellschop in Spanien meent, de ETA harr nu keen Recht mehr up Bestahn. Politikers vun beide grote Parteien, vun de PP un vun de PSOE, snacken nu faken vun de „Eenheit vun de Demokraten“ gegen den Terrorismus. So, as de dormolige Anföhrer vun de Oppositschoon, José Luis Rodríguez Zapatero, dat vörslahn harr, hefft de PP un de PSOE in dat Johr 2000 den so nömmten „Anti-Terrorpakt“ slaten. Tosamen wullen se nu gegen de ETA angahn. To de Tied is ok dat Foro de Ermua grünnt wurrn. Dor hannelt sik dat üm en Vereen bi, wo Intellektuellen as Fernando Savater sik gegen den baskischen Natschonalismus utspreken könnt.

Man de ETA steiht grundsätzlich bit up den hüdigen Dag achter ehre Strategie vun den Kampf unner Wapen.

Vun dat Enne vun de 1970er Johre af an hett dat jummers wedder Drepen twuschen Vertreders vun de ETA un vun den Staat vun Spanien geven. En paar Mol hefft de Wapen na so’n Drepen swegen. So hett de ETA al unner den Ministerpräsidenten Leopoldo Calvo Sotelo (UCD) in’n Februar 1981 kunnig maakt, dat de Wapen to’n eersten Mol bisiet leggt weern schollen. Dor is dat bit Februar 1982 bi bleven. An’n 28. Januar 1988 hett de ETA de Regeerung vun Felipe González (PSOE) vörslahn, de Wapen schollen för 60 Dage ruhn. In düsse Tied scholl över den Striet üm dat Baskenland verhannelt weern. Dor hett dat denn Geheemdrepen in Algerien geven. Anfang 1989 is verhannelt wurrn un de ETA hett an’n 8. Januar 1989 eensiedige Wapenruh kunnig maakt. Man an’n 4. April 1989 sünd de Parteien in’n Striet ut’neen gahn. De ETA hett den Striet unner Wapen wedder upnahmen un korte Tied later en spaanschen Gendarm ümbröcht. In’n Juni 1996 hett de ETA de nee Regeerung unner José Maria Aznar anbaden, de Wapen för ene Weken bisiet to stellen. De Regeerung scholl wedder verhanneln. Na de Weken güng dat mit de Anslääg wieter. An’n 16. September 1998 hett de ETA ehren Kampf wedder unnerbraken un mit de Regeerung verhannelt. Unner annern is an’n 19. Mai 1999 in Zürich verhannelt wurrn. De ETA harr vördem seggt, düt Mol schollen de Wapen „ohn Tiedgrenz un ohn Bedingung“ swiegen. Man in’n November 1999 güng de Kampf wedder los. An’n 18. Februar 2004 hett de ETA kunnig maakt, dat se vun nu af an nix mehr unnernehmen wull in de unafhängige spaansche Gemeenschop Katalonien. Dat weer rutkamen bi Drepen twuschen de dormoligen Anföhrers vun de ETA, Josu Ternera un Mikel Antza mit den Baas vun de katalaansche Partei Esquerra Republicana de Catalunya (ERC), Josep Lluís Carod Rovira, in Perpignan.

In dat Johr 2003 is de Partei Batasuna verbaden wurrn. Vördem harrn de PP un de PSOE en neet Parteiengesett verafscheedt un dorin mööglich maakt, to’n eersten Mol Parteien to verbeden, de mit Terroristen unner ene Deek steken. Dat Böverste Gericht vun Spanien meen, dat geev keen Twiefel, dat de Batasuna en Deel vun de ETA weer un dat se dat Geld för de ETA tohopenbröch. In de neegsten Johren sünd ok verscheden annere Parteien, de up de Batasuna folgen döen, verbaden wurrn, as EHAK oder ANV. De baskischen Natschonalisten, de mit den Terrorismus nix an Hoot harrt hefft, hefft över düsse Maatregels doch schimpt. Se menen, nu güng dat woll dorüm, den politischen Natschonalismus för dat Baskenland alltohopen up en Bulten to smieten mit Verbrekers un Kriminellen. Bavenhen scholl mit Hölpe vun de Justiz doran rumfummelt weern, wie dat Parlament in dat Baskenland sik tohopensetten dö.

In’t Vörjohr 2004 is de ETA vörsmeten wurrn, se harr de slimmen Bombenanslääg up de Iesenbahn in Madrid an’n 11. März 2004 utöövt. Slank is avers rutkamen, dat nich de ETA, man islaamsche Terroristen dorachter steken döen. Na den 11. März 2004 hett dat eerst mol nich mehr veele Ansläge vun de ETA geven. An’n 16. Januar 2005 versöch de ETA noch mol, mit den spaanschen Staat över den Striet in’t Baskenland to verhanneln.^[1] Al in’n November 2004 un denn noch mol an’n 15. Januar 2005 harr sik de Partei Batasuna, de midderwielen verbaden weer, dorför utspraken, mit de spaansche Regeerung över en Freden för dat Baskenland to verhanneln. Man de Regeerung woll sik dor nich up inlaten, vunwegen dat de ETA nich vörweg toseggen woll, de Wapen för alle Tied an’e Siet to leggen. An’n 22. März 2006 hett de ETA denn doch en duerhaftige Wapenruh kunnig maakt. Se füng an an’n 24. März. De Regeerung vun Spanien hett denn unner José Luis Rodríguez Zapatero (PSOE) anfungen, mit de ETA to verhanneln. Dat Parlament vun Spanien hett sik dorachter vstellt, bloß nich de gröttste Partei vun de Oppositschoon, de konservative PP. Se hett Zapatero vörsmeten, he dö nu den Antiterrorpakt vun 2000 breken. In dat ganze Johr 2006 is se in düsse Saak gegen de Regeerung angahn. Man ok binnen de ETA geev dat Striet vunwegen de Drepen mit de Regeerung. De Anföhrer vun de Organisatschoon Josu Ternera stünn dor woll achter, ok de Spitz vun de verbadene Partei Batasuna rund üm Arnaldo Otegi ümto un allerhand ETA-Lüde, de achter Trallen sitten döen. Man annere ETA-Lüde, sunnerlich Mikel Garikoitz Aspiazu Rubina alias Txeroki, menen, de ETA möss wedder to de Wapen griepen.

In de ETA sünd denn de radikalen Kräfte wedder an de Macht kamen. De ETA hett an’n 30. Dezember 2006 Sluss maakt mit de Wapenruh un hett en Anslag utöövt up den Flegerhaben Barajas in Madrid. Twee Lüde ut Ecuador sünd dor bi ümkamen. Ministerpräsident Zapatero hett denn seggt, nu scholl mit de ETA nich mehr verhannelt weern.^[2] An’n 5. Juni 2007 hett de ETA verklaart, nu weer dat mit den Freden endgüllig to Enne. Se woll den Striet unner Wapen „an all Fronten“ wedder upnehmen.^[3] As de Topplüde vun de Partei Batasuna in’n Oktober in’t Kaschott sett wurrn sünd, hett de ETA en eersten Bombenanslag in Bilbao utöövt. An’n 7. März 2008, dat weer twee Dage vör de Wahlen to dat spaansche Parlament, is de vörmolige Kommunalpolitiker Isaias Carrasco vun de Sozialisten, de dormols regeern döen, in sien Heimatoort in dat Baskenland dootschaten wurrn.

Na dat Enne vun den Wapenstillstand hett dat de spaansche un franzöös’sche Polizei slumpt un se konnen allerhand wichtige ETA-Lüde in Haft nehmen. An’n 21. Mai 2008 is Francisco Javier López Peña alias Thierry, tohopen mit annere Anföhrers vun de ETA, in Bordeaux fungen wurrn. He weer de Baas vun’n militäärschen un vun den politischen Arm vun de ETA. Em folg Mikel Garikoitz Aspiazu Rubina, alias „Txeroki“ as Baas vun de ETA na. He is an’n 17. November 2008 tohopen mit en annern Mann in Frankriek fastnahmen wurrn. Dree Weken later, an’n 8. Dezember 2008 is sien wohrschienlichen Nafolger Aitzol Iriondo alias Gurbita in Gerde in Süüdfrankriek fungen wurrn un an’n 18. April 2009 hett de Polizei mit Jurdan Martitegi ok den sien wohrschienlichen Nafolger infungen. Nu seeg dat so ut, as wenn de ETA nix mehr up de Been stellen konn. Ok in dat Parlament vun dat Baskenland seten 2009 keen Parteien mehr, de as Frünnen vun de ETA ankeken wurrn sünd. Dat keem vundeswegen, dat vör de Wahlen 2009 ok de EHAK un de ANV verbaden wurrn sünd. De Partei Batasuna harr bi düsse Wahlen dorto upfoddert, ehre Anhängers schollen ungüllige Stimmen bi de Wahlen afgeven. Dor sünd denn 101.000 Stimmen bi tosamen kamen, dat maakt 8,84% vun de Stimmen in dat Baskenland ut.^[4] Na Berichten ut de spaanschen Dagblöer is Anfang 2009 Josu Ternera an de Spitz vun de ETA torüchkehrt.^[5] He warrt as en Mann ankeken, de mit de Regeerung verhanneln will. Man de spaansche Regeerung hett utdrücklich seggt, dat se na dat Enn vun de Wapenstillstand vun 2006 nich mehr mit de ETA verhanneln will. An’n 29. Juli 2009 hett de ETA en Polizeikaserne in Burgos in de Luft jaagt. 60 Minschen sünd dor bi to Schaden kamen. Bloß een Dag later sünd twee Gendarmen bi en Bombenanslag in Palmanova, Mallorca, ümkamen. De ETA hett an’n 9. August 2009 schreven, dat se achter düssen Anslag steken dö.^[6] Noch an densülvigen Dag hett de ETA dree annere Bombenansläge up Restaurants un en Inkoopszentrum in Palma de Mallorca utöövt. Dor is avers numms bi to Schaden kamen.

Dode
Zivilisten	342
Gendarmen/Suldaten	481
Tohopen	823
Born: Cadena SER (Juni 2008)

Dat spaansche Binnenministerium deelt de Doden mank Polizei un Militär nippe to: 200 Dode weern bi de Guardia Civil, 145 bi de Policía Nacional, 98 bi dat Militär, 24 bi de Policía Local, 13 bi de Ertzaintza (baskische Polizei) un een bi de Mossos d’Esquadra (katalaansche Polizei). De Zivilpersonen, de an’e Sieten bröcht wurrn sünd, weern tomeist Politikers, Liddmaten vun en Gemeenderaat, Richters, Professers un Unnernehmers.

Die Organisatschoon Gesto por la Paz deelt mit, dat in dat Baskenland un in Navarra hüdigendags bi mehr as 3.000 Lüde en Personenschützer mit unnerwegens is. Um un bi 900 Lüde weert vun de Polizei schuult.

De Ansläge vun de ETA gaht torüch bit up dat Johr 1960. Hier sünd en Reeg vun Ansläge upföhrt, de de ETA vun 1986 af an utöövt hett:^[7]

• 20. Juni 1987: Anslag mit en Autobomb up en Koophuus in Barcelona, 21 Dode, 45 Lüde hefft wat afkregen.
• 11. Dezember 1987: Autobomb vör en Kaserne vun de Guardia Civil in Saragossa, 11 Dode, dormank veer Deerns vun 3 bit 7 Johren, dree Froenslüde un veer Gendarmen.
• 15. Juli 1989: Anslag mit en Autobomb up en Bus vun de Guardia Civil, 8 Dode, 35 Lüde hefft wat afkregen.
• 8. Dezember 1990: Anslag up de Guardia Civil in Sabadell, 6 dode Gendarmen
• 29. Mai 1991: Anslag mit en Autobomb up en Huus vun de Guardia Civil in Vic, 9 Dode.
• vun Enne Juni 1991 af an: En Reeg vun Ansläge up Lüde vun de Guardia Civil, 9 Dode.
• 6. Februar 1992: Bombenanslag up en Lüttbus vun de Spaansche Armee, 5 Dode, 7 hefft wat afkregen.
• 20. Juni 1993: In Madrid gaht twee Autobomben in 45 min. hooch, 7 Dode.
• 29. Juli 1994: Bombenanslag up spaanschen General in de Ooltstadt vun Madrid, 3 Dode.
• Sommer 1995: De Guardia Civil kann en Anslag up König Juan Carlos I. tonicht maken.
• 11. Dezember 1995: Anslag mit en Autobomb up de spaansche Marine, 6 dode Zivilanstellten.
• 13. Juli 1997: Miguel Ángel Blanco warrt versleept un dootschaten.
• 22. Februar 2000: Anslag mit en Autobomb up den Baas vun de PSOE in de Provinz Alava in de basklische Hööftstadt Vitoria-Gasteiz, 2 Dode.
• 22. Oktober 2000: Anslag mit en Autobomb up en Upseher in dat Kaschott vun Vitoria-Gasteiz, 1 Doden.
• 30. Oktober 2000: Anslag up en Richter an den Böversten Gerichtshoff, José Francisco Querol, 4 Dode.
• 22. November 2000: De Wetenschoppler Ernest Lluch warrt in Barcelona an’e Sieten bröcht.
• 14. Dezember 2000: Sprengstoffanslag up en Kommunalpolitiker in Katalonien, 1 Doden.
• 22. Februar 2001: Anslag mit en Autobomb in Donostia-San Sebastián, 2 Dode.
• 9. März 2001: Anslag mit en Autobomb in Hernani bi Donostia-San Sebastián, 1 Doden.
• 17. März 2001: Anslag mit en Autobomb in de Stadt Roses an de Küsten, 1 Doden, 1 hett wat afkregen.
• 8. Mai 2001: Manuel Jiménez Abad, Vörsitter vun de Partei PP vun Aragonien, warrt in Saragossa ümbröcht.
• 10. Juli 2001: Anslag mit en Autobomb in Madrid, 1 Doden, 13 hefft wat afkregen.
• 22. Juni 2002: Anslag up en Hotel in den Badeoort Fuengirola, 6 Lüde kriegt wat af, dormank 4 Touristen.
• 4. August 2002: In den Badeoort Santa Pola (Alicante) geiht en 50-kg-Autobomb hooch, 2 Dode.
• 24. September 2002: Sprengstoffanslag in de baskische Stadt Berástegui, 1 Doden.
• 30. Mai 2003: Anslag mit en Autobombe in Sangüesa in Navarra, 2 Dode, 2 Lüde kriegt wat af.
• 22. Juli 2003: Ansläge up Touristenhotels in Benidorm un Alicante, 1 Doden, 12 Lüde kriegt wat af.
• 31. Januar 2005: Sprengstoffanslag in en Hotel in de Habenstadt un in den Urlaubsoort Denia nöördlich vun Alicante, 2 Lüde kriegt wat af.
• 25. Mai 2005: Autobombe in Madrid, 52 Lüde hefft en beten wat afkregen un mössen na’n Dokter.
• 10. Juni 2005: Angreep mit Granaten up den Flegerhaben in Saragossa, numms hett wat afkregen.
• 30. Dezember 2006: Autobombe in en Parkhuus vun den Flegerhaben Madrid-Barajas, 2 Dode, 26 Lüde hefft wat afkregen.
• 3. Juli 2007: Sprengstoffanslag up twee Ferienhüser an de franzöös’sche Küst vun den Atlantik, in dat Dörp Guéthary. Numms weer in de Hüser un numms is to Schaden kamen.
• 25. Juli 2007: Twee Sprengstoffansläge up de 16. Etappe vun de Tour de France, numms hett wat afkregen.
• 24. August 2007: Autobombe in Durango, 2 Lüde hefft wat afkregen.
• 9. Oktober 2007: Autobombe in Bilbao, 1 Minsch kriggt wat af.
• 2. Dezember 2007: Anslag up twee Lüde vun de Guardia Civil in Capbreton in Frankriek, 2 Dode.
• 7. März 2008: Anslag up den sozialistischen Politiker Isaias Carrasco in de lüttje Stadt Arrasate in dat Baskenland. Carrasco warrt dootschaten.
• 14. Mai 2008: Autobombe vör en Polizeikaserne in Legutiano, 1 Doden, 4 Lüde kriegt wat af.

21. September 2008: Twee Autobombem, tominnsten 6 Lüde hefft wat afkregen.

• 22. September 2008: Anslag mit en Autobomb up en Kaserne in Santoña, 1 doden Suldaten.
• 3. Dezember 2008: De Unnernehmer Ignacio Uria Mendizabal warrt in de baskischen Stadt Azpeitia (Provinz Gipuzkoa) an’e Sieten bröcht.
• 31. Dezember 2008: En Autobomb geiht bi den apentlichen Rundfunk vun Baskenland in Bilbao hooch, numms hett wat afkregen.
• 9. Februar 2009: En Autobomb geiht in dat Industrierebeet vun Madrid hooch, numms kümmt to Schaden.
• 19. Juni 2009: En Autobomb geiht hooch in Arrigorriaga in dat Baskenland. 1 doden Inspekter vun de Polizei.^[8]
• 9. Juli 2009: Bombenanslag up en Huus vun de der PSE in Durango, numms kümmt to Schaden.
• 29. Juli 2009: Bombenanslag up en Kaserne vun de Polizei in Burgos in den Norden vun Spanien, 60 Lüde hefft wat afkregen un en Deel vun dat Huus is tohopenstört’^[9]
• 30. Juli 2009: Bombenanslag up en Fohrtüüch vun de Guardia Civil in Palmanova up Mallorca, 2 dode Gendarmen.^[9]
• 9. August 2009: Dree Sprengstoffansläge in Palma de Mallorca, numms hett wat afkregen, vunwegen dat de ETA vördem de Polizei per telefon wohrschaut’ harr.^[10]

In dat Johr 2003 hefft in Spanien 508 un in Frankriek 115 ETA-Lüde achter Trallen seten. De Häftlingen in Spanien sünd över dat ganze Land hen verdeelt, ofschoonst na dat Gesett vörschreven is, se schöllt nich wiet af vun tohuse insparrt weern. Dorüm gaht ok Angehörigen dor jummers wedder gegen an. Faken gifft dat ok Lawei un de Lüde gaht up’e Straten unner den Roop „Euskal presoak – euskal herrira („Baskische Gefangenen in dat Baskenland“). Organisatschonen för dat Minschenrecht, as Amnesty International kriegt jummers wedder to hören, dat de baskischen Häftlingen in Spanien vun Gendarmen un Lüde vun de Guardia Civil afsichtlich foltert weert. Vunwegen dat Spanien de internatschonalen Minnststandards vunwegen den Häftlingsschutz nich inholen deit, sunnerlich, dat de Kuntakt na de Butenwelt afsneden warrt, ohn dat en Afkaat dor wat vun to weten kriggt, ohn dat en Dokter dor up kieken deit un ohn dat de Butenwelt dor wat vun to hören kriggt, hett Spanien Maleschen mit Amnesty International un mit den Europääschen Utschuss gegen Folter.^[11] De Sunnerbeupdragte för Folter vun de UN-Kommischoon för Minschenrechten, Theo van Boven, hett Spanien al fökener mahnt wegen sware Släge gegen de Minschenrechten, sunnerlich in dat Baskenland.^[12] De Baas vun de Partei Batasuna, Arnaldo Otegi, is in dat Johr 2005 to een Johr Kaschott verordeelt wurrn, weil he in en Intervieuw seggt hett: „[El Rey es] el jefe máximo del Ejército español, es decir, el responsable de los torturadores, que ampara la tortura y que impone su régimen monárquico a nuestro pueblo mediante la tortura y la violencia.“ („De König is de böverste Baas vun de Strietkräfte in Spanien, so is he verantwoortlich för de Folter, he schuult de Folter un dwingt usen Volk sien monarkistisch Regime dör Folter un Gewalt up“).^[13]

• Antje Helmerich: Nationalismus und Autonomie. Die Krise im Baskenland 1975-1981. Ibidem Verlag, 2002. ISBN 3-458-14548-6
• Kristina Eichhorst: „Ethnisch-separatistische Konflikte in Kanada, Spanien und Sri Lanka - Möglichkeiten und Grenzen institutioneller Konfliktregelungen“. Frankfurt a.M. 2005. ISBN 3-631-54069-8
• Josef Lang: "Das baskische Labyrinth. Unterdrückung und Widerstand in Euskadi". ISP-Verlag Frankfort 1998, ISBN 3-88332-073-0
• Ralf Streck: "Tondar. Geschichte und Widerstand politischer Gefangener". Pahl-Rugenstein Verlag Bonn 2003, ISBN 3-89144-348-X
• Iñaki Iriondo, Ramón Sola: "Das Baskenland. Wege zu einem gerechten Frieden". Pahl-Rugenstein Verlag Bonn 2008, ISBN 978-3-89144-399-6 (allens hoochdüütsch, up Platt is nix över de ETA rutkamen).

• "Oberstes Gericht in Spanien erweitert den Terrorismusbegriff": Die spanische Justiz schafft eine neue Definition von Terrorismus, die nicht mehr auf der Anwendung oder Androhung von Gewalt, sondern auf der politischen Einstellung basiert (22. Januar 2007)[4]
• Walther L. Bernecker: Ethnischer Nationalismus und Terrorismus im Baskenland

(hoochdüütsch)

1. ↑ Angelika Huber-Schiffer, Werner Schiffer, „Die baskische ETA - Abkehr vom Terrorismus?“ - Deutschland und Europa 53 (LZfpB B.-W. 2007)
2. ↑ El País Zapatero: „He ordenado suspender todas las iniciativas para desarrollar el diálogo con ETA“ in de Webutgave vun’n 30. Dezember 2006)
3. ↑ Frankfurter Allgemeine: Eta erklärt Waffenruhe für beendet, Webutgave vun’n 5. Juni 2007
4. ↑ http://elecciones.elcorreodigital.com/elecciones-vascas/noticias/2009-03-02/770-voto-nulo-opcion-izquierda-abertzale.html.
5. ↑ El País: Josu Ternera vuelve a la dirección de ETA (up Spaansch), 19. April 2009.
6. ↑ n24.de, ETA übernimmt die Verantwortung
7. ↑ Akraat upföhrt sünd Ansläge unner http://www.el-mundo.es/eta/atentados.html (up Spaansch).
8. ↑ vgl. Eta bezichtigt sich mehrerer Attentate bi faz.net, 9. August 2009
9. ↑ ^{a b} vgl. ETA bekennt sich zu Mallorca-Anschlag bi sueddeutsche.de, 9. August 2009
10. ↑ vgl. Dritte Bombe in Palma explodiert bei focus.de, 9. August 2009
11. ↑ Jahresbericht zur Menschenrechtssituation in Spanien 2004, Amnesty International: [1]
12. ↑ Kiek tB. den Folterbericht vun den UNHCR (PDF-Format): [2]
13. ↑ El Mundo [3]