Баритон

Баритон (итали. baritono, эртний грек. βαρύτονος - намуухан, βαρύς - хүнд, τόνος - тон) гэж эрэгтэй тенор ба басс хоёрын хоорондох дундаж өндөртэй дуурийн дууны хоолой юм. Баритоны хүрээ: A - la1 (Том октавын А - Нэгдүгээр октавын А (Ц хурц, D, D хурц, нэгдүгээр октавын Е) 110-440 Гц. Баритон бол уянгын баритон, уянгын драмын, драмын баритон, басс-баритон гэж хуваагддаг.

Тенор-баритон (Bariton martin- францын дуучин Жан Мартэн) - тенорын дэд зүйл (баритон тембртэй тенор, баритон тенор) төрөл бөгөөд эхний октавын "Ля" ноотоос дээш тенорын дээд хэсэгт ихэвчлэн асуудал гардаг. Ийм хоолойтой дуучинд (жишээлбэл, Австрийн дуучин Г.Маришка) И.Кальманы опереттагийн олон гол дүрийг зориулан зохиосон байна.

Уянгын баритон нь хөнгөн, уянгалаг сонсогддог, гэхдээ ихэвчлэн баритон өнгөтэй дуу хоолой юм. Энэ хоолойд зориулж бичсэн хэсгүүд нь хамгийн өндөр тесситуратай байдаг.

Уянга-драмын баритон хөнгөн, тод тембр, мэдэгдэхүйц хүч чадал бүхий уянга-драмын үүргийг гүйцэтгэж чаддаг.

Драмын баритон гэдэг нь хүрээний төв болон дээд хэсэгт асар хүчтэй, хүчтэй дуугаралттай бараан өнгөтэй дуу хоолой юм. Драмын баритоны хэсгүүд нь тесситурад доогуур байдаг боловч оргил мөчид тэд хамгийн өндөр ноотууд хүртэл өсгөж авдаг байна.

Басс-баритон гэдэг нь басс ба баритон хоёрын онцлог шинж чанартай завсрын хоолой бөгөөд "ердийн" баритонтой харьцуулахад ихэвчлэн бага чөлөөтэй дээд, том доод нооттой (том октавын Фа дээр) байдаг. Төв регистрт хүчтэй, заримдаа маш эрч хүчтэй дуугаар тодорхойлогддог.

• Винченцо Беллини: сэр Ричард Форт («Пуританчууд»)
• Берг: Воццек («Воццек»)
• Жорж Бизе: Эскамильо («Кармен»), Зурга («Сувд хайгчид»)
• Александр Бородин: Игорь Ван («Игорь Ван»)
• Рихард Вагнер: Вольфрам фон Эшенбах («Тангейзер»), Тельрамунд («Лоэнгрин»), Курвенал («Тристан ба Изольда»), Альберих («Рейны алт», «Зигфрид», «Бурхадын үхэл»), Доннер («Рейны алт»), Гюнтер («Бурхадын үхэл»), Бекмессер («Нюрнбергын мейстерзингерууд»), Амфортас («Парсифаль»)
• Жузеппе Верди: Набукко («Набукко») — баритон хоолойны анхны дүр; дон Карлос («Эрнани»), Макбет («Макбет»), Риголетто («Риголетто»), Жорж Жермон («Травиата»), Амонасро («Аида»), Яго («Отелло»), Луна ноён (Трубадур), сэр Жон Фальстаф, Форд («Фальстаф»), Ренато («Багт наадам»)
• Шарль Гуно: Валентин («Фауст»), Меркуцио («Ромео Жульетта хоёр»),
• Клод Дебюсси: Голо («Пеллеас и Мелизанда»)
• Гаэтано Доницетти: доктор Малатеста («Дон Паскуале»), Белькоре («Хайрын ундаа»), лорд Генрих Астон («Лючия ди Ламмермур»)
• Леонкавалло: Тонио, Сильвио («Паяцы»)
• Масканьи: Альфио («Тосгоны хүндэтгэл»)
• Жюль Массне: Леско («Манон»)
• Вольфганг Амадей Моцарт: Альмавива, Фигаро («Фигарогийн хурим»), Дон Жуан («Дон Жуан»), Папагено («Волшебная флейта»)
• Модест Мусоргский: Шакловитый («Хованщина»), Андрей Щелкалов, Рангони («Борис Годунов»)
• Сергей Прокофьев: Андрей Болконский («Дайн ба Энх»)
• Жакомо Пуччини: Марсель («Богема»), Скарпиа («То́ска»), Шарплес («Эрвээхэй хатан»), Пинг, Мандарин («Турандот»), Леско («Манон Леско»)
• Сергей Рахманинов: Алеко («Алеко»)
• Николай Римский-Корсаков: Мизгирь («Цасан охин»), Голова («Зул сарын өмнөх шөнө»), Веденецкий зочин («Садко»), Грязной («Хааны бэр»)
• Жоаккино Россини: Фигаро («Севилийн үсчин»), Вильгельм Телль («Вильгельм Телль»)
• Антон Рубинштейн: Демон («Демон»)
• Пётр Чайковский: Евгений Онегин («Евгений Онегин»), Мазепа («Мазепа»), Бес («Черевички»), Елецкий, Томский («Гилбэрийн хатан»), Роберт, Эбн-Хакиа («Иоланта»)
• Рихард Штраус: Иоканаан («Саломей»)