Тефра
| Тефра | |
|---|---|
 Вулканска тефра од Браун Блаф, Антарктик (2016 година) | |
| Класификација | |
| Димензии | |
| Вулканска пепел | од 2 мм (0,08 инчи) во пречник |
| Лапили | помеѓу 2 и 64 мм (0,08 и 2,5 инчи) во пречник |
| Вулкански блокови и бомби | поголеми од 64 мм (2,5 инчи) во пречник |
Тефра е заедничко име за сите видови и големини на вулкански материјал исфрлен од вулкан или наталожен од воздухот, без обзир на состав или големина. Вклучува вулканска пепел, лапили, вулкаснки блокови и бомби, скорија, пемза и вулканско стакло.[1] Вулканолозите сметаат дека откако ќе паднат пирокластичните материјали на земјата, остануваат на неа како тефра, освен ако не се доволно топли за да се спојат заедно и да оформат пирокластична карпа или туф.[2]
Општо
[уреди | уреди извор]Најголемите парчиња тефра (поголеми од 64 мм) се нарекуваат вулкаснки блокови и бомби. Блоковите и бомбите, вообичаено се испукуваат балистички од вулканот. Бидејќи овие фрагменти се толку големи, обично паѓаат во близина на нивниот извор. Можат да бидат тешки од 8 до 30 тони и можат да одлетаат најдалеку до 1 км од нивниот извор. Малите блокови и бомби од лава можат да одлетаат од 20 до 80 км во далечина со брзина од 75 до 200 м/с. Помалите исфрлени објекти како што се лапилите (2-64 мм) и пепелта (<2 мм) кои се конвектирани нагоре од топлината која настанува при процесот на ерупција, паѓаат на поголема далечина од вулканот. Повеќето честички кои се поголеми од милиметар паѓааат во интервал од 30 мин по исфрлувањето. Најмалите честички, помали од 0,01 мм, можат да останат во атмосферата и до две или три години по вулканската ерупција.[2] Кога големи количества на тефра се акумулираат во атмосферата од масивни вулкански ерупции (или од мноштво помали ерупции кои се случуваат истовремено), тогаш тие можат да ја рефлектираат светлината и топлината од сонцето назад низ атмосферата, во некои случаи предизвикувајќи температурата да се намали, што резултира со таканаречената „вулканска зима“.[3] Тефра измешана со дожд може да предизвика кисели врнежи и снег.[3] Некои научници сметаат дека овие честички придонесуваат за глобалното затоплување.[2]
Класификација
[уреди | уреди извор]Тефра фрагменти класифицирани по димензија:
Потекло на поимот
[уреди | уреди извор]Зборот „тефра“ доаѓа од грчкиот збор (грчки: τέφρα) што значи „пепел“, додека зборот „пирокластичен“ е изведен збор од грчките зборови „пир“ (грчки: πῦρ) што значи „оган“, и „кластос“ (грчки: κλαστός) што значи „скршен на парчиња“.[1]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Camp, Dr. Vic (10 октомври 2000). „Tephra and pyroclastic rocks“. How Volcanoes Work. Department of Geological Sciences, San Diego State University. Архивирано од изворникот на 2010-08-23. Посетено на 15 декември 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Riley, C. M. „Tephra“. mtu.edu/geo/. Michigan Technological University. Посетено на 15 декември 2017.
- ↑ 3,0 3,1 Langmann, Baerbel (26 мај 2013). „Volcanic Ash versus Mineral Dust: Atmospheric Processing and Environmental and Climate Impacts“. ISRN Atmospheric Sciences. 2013: 17. doi:10.1155/2013/245076. Посетено на 15 декември 2017.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]Тефра на Ризницата ?
- Како функционираат вулканите Архивирано на 23 август 2010 г. на (англиски)
- Идентификација на вулкански материјали Архивирано на 16 декември 2005 г. на (англиски)
