Џублета

Џублетата — брановидно здолниште во форма на ѕвонче, кое го носат жените Албанки. Најчесто се закачува на рамената со помош на две ремени. Дел од албанската традиционална облека, има 13 до 17 ленти и 5 парчиња филц. Пазувите и делот од џублетата покриен со престилка се изработени од хеклана црна волна.^[1] Обликот на ѕвончето е нагласен во задниот дел од облеката.^[2]

Џублетата е уникатен тип на фустан по својата посебна форма, структура и систем на украсување.^[3] Го носат Албанците во Северна Албанија, Косово, Северна Македонија и Црна Гора. Постојат два вида џублета: едната е голема, а другата е тесна.^[3] Во однос на боите, денес се користат само две бои: белата за невенчаните жени и црната за венчаните,^[3] но во минатото се користеле многу бои, за што сведочи еден автор од 17 век, кој тврдеше дека паунот нема толку бои како џублетата што ја носат келмендчанките.^[2] Се смета дека намалувањето на боите во последните два века се должи на ограничувањето на неговата употреба само во оддалечените планински области.^[2]

Џублетата била вклучена во списокот на нематеријално културно наследство на УНЕСКО, на кое му треба итна заштита во 2022 година.^[4][5]

Џублетата има античко потекло.^[6] Има сличности со носење на некои неолитски фигури пронајдени во Босна, но и во други области на медитеранскиот регион, кои припаѓаат на вториот милениум п.н.е., и соодветно се поврзува со старата медитеранска цивилизација.^[7][8] Обично е украсен со албански симболични елементи од античко паганско потекло, како што се симболите на месечината, орлите, змиите, ѕвезди и сонцето. Претежно геометриските додатоци го покажуваат архаичниот карактер на оваа носија.^[8]