Fiompiana

Ny fiompiana dia fitambaran' ny asa miantoka ny fikarakarana sy ny fampitomboana taranaka ny biby, ka mety ho biby fiompy izany na biby dia, izay atao ho amin' ny tombontsoan' ny olombelona. Ireo biby ireo dia mipetraka tsy lavitra ny fonenan' ny mpiompy azy na ao an-tranony mihitsy aza. Izany dia asa ikendrena, amin' ny alalan' ny fikarakarana, ny fampitomboana taranaka, ary ny fampiasana ny biby fiompy, ho amin' ny fanomezana fahafaham-po ny filana ara-pitaovana na ara-tsakafo ary indrindra ara-pamantarana hita maso (ara-tsaina sy ara-pivavahana).

Maharatra 28 % amin' ny famokaran' ny olombelona ny fiompiana ary miantoka ampahany amin' ny sakafon' ny olombelona izy, betsaka lavitra izany any amin' ny firenena mandroso raha mitaha amin' ny firenena andalam-pandrosoana.

Ny fomba fiompiana nentim-paharazana dia miankina betsaka amin' ny fanaraha-maso atao amin' ny biby, ary koa amin' ny fampiasana azy ireo. Mahalana izany fomba fiompiana izany no tsy mifangaro amin' ny asa hafa. Ohatra, ny biby ompiana mba hahazona hery enti-miasa dia mamokatra ronono sy hena ary akora ilaina amin' ny fanamboarana fitafiana. Misy fifandraisana amin' ny fambolena sy amin' ny fomba amam-panaon' ny mpiompy ny fampiasana ny biby. Amin' ny faritra sasany eto amin' izao tontolo izao, any India indrindraindrindra, ny omby, izay inoan' ny Indiana fa masina, dia tsy azo akana akora fihinana, afa-tsy ny ronono.

Any amin' ny firenena mandroso ara-taozava-baventy, ny fiompiana dia voafetra amin' ny karazam-biby iray sady sahanina ao amin' ny toeram-piompiana manana taham-pahavokarana ambony. Izany fomba fiompiana vaovao izany dia mitaky ny fivangongoan' ny biby maro ao amin' ny vala na vata (karamba na kivaroho) somary teritery, amin' ny fampiasana sakafo nohatsaraina (vovo-tsakafo), amin' ny fanairana ny fitomboan' ny biby, ary amin' ny alalan' ny fampiasana fanafody fanefitra iadiana amin' ny aretina.  

Ny fomba fiompiana mihizina dia matetika miafara amin' ny fanjenjenana ny vorona ompiana amin' ny vata kelikely, na ny kisoa anaty vala, na ny ondry sy ny omby anaty velaran-tany kely. Izany fomba fiasa izany dia ahafahana mampihena ny isan' ny olona ilaina amin' ny asa sady ahafahana mampihena ny vola lany amin' ny fividianana sakafom-biby. Ny fampitokana-monina ny biby tsirairay anaty karamba dia ahafahana miady amin' ny aretina sy ahafaha-miaro amin' ny biby mpangalatra biby fiompy. Izany fomba fiasa izany anefa dia mahatonga ny fitombo sy ny fihetsiky ny biby ho tsy ara-boajanahary, ka betsaka ny olona sy ny fikambanana manohitra an' izany, indrindra ny mpiaro ny biby.

Ny tontolo iainana, indrindra ny toetany, dia mandray anjara lehibe amin' ny famolahana ny biby mba ho azo ompiana sy mba ho azo ampiasaina. Any Azia Atsimo-Atsinanana, ny bofalô dia ampiasaina hitarika sarety na kalesy, satria mahazaka ny tany sy ny hafanana ary ny hamandoan' io faritra io, fa ny soavaly kosa no biby mpitarika any amin' ny faritra manana toetany antonony sy tany mafy, talohan' ny nisian' ny fiara mpitarika (tirakitera). Ny omby indiana, izay zatra ny toetany mafana sy mando, dia ampiasaina betsaka ankehitriny any amin' ny tapany atsimon' i Etazonia, satria mahazaka kokoa ny toetany any amin' izany faritra izany izy ireo raha mitaha amin' ny omby eorôpeana.

Petra-kevitra no azo aroso amin' ny antony nanosika voalohany ny olona hiompy. Efa nisy hatrizay ny antony iompiana ankehitriny toy ny fahazoana angovo, fitaovam-pitaterana, ahazoana akora hatao sakafo, fitafiana, sns.

Ny firenena tamin' ny Andro Taloha dia nahita zavatra hafa hampiasany ny biby.

I Ejipta taloha dia nihevitra ny omby ho masina; ny fivavahana amin' ny biby dia fanao nanjaka tamin' io firenena io, raha tsy hiresaka afa-tsy ny fandevenana ny ombilahy Hapisy izay nandanian-kerena tao Memfisy.

Amin' ny fedra grika sy rômana dia itantarana fa mpiompy ny andriamanitra sasany, misakafo biby ny andriamanitra; ny biby fiompy no biby fanao sorona sy famantarana hita maso masina.

Any India dia ahitana andiana misy omby 100 tapitrisa any ho any, izay heverina ho masina nefa mijaly, izay miaina eo amin' ny varavaran' ny tempoly maro.

Tsy mivavaka amin' ny omby ny vahoaka aty Afrika atsimon' i Sahara nefa manaja sy mikarakara fatratra azy ireo. Aty Madagasikara dia ambony noho ny asa rehetra ny fiompiana omby. Any amin' ny faritra atsimo amin' ny Nosy dia azo lazaina fa ny omby no tena tompon' ny tany, ary ny halatra omby dia heverina ho fampiasan-tena manan-kaja. Toraka izany koa ny vahoaka folany, izay mpiompy omby eny amin' ny hivoka any Sodàna, izay manana andian' omby maro noho ny antony maro, tsy ara-toekarena ihany: mampitombo ny isan' ny biby ompiany izy ireo, mba hahatonga azy ireo ho anisan' ny saranga ambony fa tsy hahatonga azy hanan-karena; raiki-pitia amin' ny andian' ombiny izy ireo ka izany no ilazana io fiompiana ataony io ho fiompiana "ara-pihetseham-po".

Nivoatra haingana ny teknikam-pambolena ka saika manera-tany izany. Nihananjavona ny fiompiana masina ary lasa fomba fiompiana ntaolo ny fiompiana ara-pihetseham-po. Ompiana kokoa hahazoana akora fanodina ny biby ankehitriny fa tsy hojerijerena na hahazoana hery ho enti-miasa fotsiny. Tsy mora maharaka ny fandrosoana ara-teknika sy ara-tsiansa sahala amin' ny fambolena anefa ny fiompiana. Tsy mora ny mampiasa milina amin' ny asan' ny mpiompy.  

Vitsy ihany ny karazam-biby voakasiky ny fiompiana raha mitaha amin' ny karazam-biby tsy ompiana.

Roa ihany ny karazam-bibikely azo ompiana, dia ny tantely sy ny bibin-dandy. Ny sifotra sy ny masajy (na himbato) sns sy ny drakaka amam-patsa ary ny trondro dia ompiana koa.

Ny vorona ompiana indrindraindrindra ny vorona fisa-bava toy ny gisa sy ny ganagana (1 200 tapitrisa tamin' ny taona 2019), ny voromailala sy ny akoho (25 000 tapitrisa tamin' io taona io ihany) ary ny vorona hafa.

Biby mpihinan-kena roa no azo tezaina anaty trano: ny alika sy ny saka. Amin' ny biby misy nono hafa, ompiana indrindra ny biby mpihinana ahitra (ny soavaly, ny boriky ny ampondra, ny omby, sns). Ny biby mandinika no tena ompiana: ny rameva, ny lamà, ny alpaga any Amerika Atsimo, ny omby (1 700 tapitrisa tamin' ny taona 2019), ny bofalô any Azia, ny ondry aman' osy (2 300 tapitrisa tamin' io taona io ihany). Ompiana ny kisoa (850 tapitria) izay biby tsy mifidy zavatra hohanina. Ompiana koa ny bitro sy ny kôbay

• Fambolena
• Toekarena
• Seha-pihariana
• Seha-pihariana voalohany