zevî
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]| Zayenda mê ya binavkirî | ||
|---|---|---|
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | zevî | zevî |
| Îzafe | zeviya | zeviyên |
| Çemandî | zeviyê | zeviyan |
| Nîşandera çemandî | wê zeviyê | wan zeviyan |
| Bangkirin | zeviyê | zeviyino |
| Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
| Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
| Navkî | zeviyek | zeviyin |
| Îzafe | zeviyeke | zeviyine |
| Çemandî | zeviyekê | zeviyinan |
zevî mê
- (çandinî) erdê çandinê,
axa ku dexlûdan (genim / ceh û hwd) lê tê çandin:- Adar go: - Dilê min mêrg û zevî
Xezalê, canê, kuda direvî...
Hergê bilbilî, ez - gula kezî,
Gulê dihêlî, kuda dibezî... — (Fêrîkê Ûsiv: Dengê Şero)
- Adar go: - Dilê min mêrg û zevî
- (berfirehkirî) erd, ax, zemîn, telan
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Têkildar
[biguhêre]Jê
[biguhêre]Etîmolojî
[biguhêre]Ji proto-hindûewropî *dʰéǵʰōm (“ax, erd”). Hevreha soranî زهوی (zewî), kurdiya başûrî zeẅi, hewramî zemîn, farisî berê زمی (zemî) û niha زمین (zemîn), pehlewî zemîg, osetî зӕхх (zæxx), avestayî 𐬰𐬆𐬨 (zəm) û 𐬰𐬃 (zā̊), sanskrîtî ज्मः (jmáḥ) û क्षम् (kṣám), latviyayî zeme, lîtwanî žẽmė, çekî země, slovakî zem, polonî ziemia, bulgarî земя́ (zemyá) rûsî земля́ (zemlyá), latînî humus, yûnaniya kevn χθών (khthṓn), toxarî B keṃ, toxarî tkaṃ, hîtîtî 𒋼𒂊𒃷 (te-e-kán /tēkan/), albanî dhe. Cotrehê zemîn.
Ji heman rehî herwiha peyva proto-hindûewropî *ǵʰm̥mṓ (mirov, mêr, "axî, kesên ji axê çêbûyî") ku serekaniya peyvên bi wateya mirov yan mêr yên hinek zimanên hindûewropî ye, bo nimûne: latînî hemō û homō (bidin ber latînî humus anku ax, zevî, erd), lîtwaniya kevn žmuõ û lîtwaniya nû žmogùs, inglîziya kevn guma.
Bo diyardeya çêkirina peyvên bi wateya mêr, mirov ji peyvên bi wateya ax, erd bidin ber îbranî אדם (adám: mêr, mirov, benîadem, ademîzad) û אדמה (adamá: ax, erd, zevî).
- Çavkanî:
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Horn, Paul. (1893): Grundriss der neupersischen Etymologie [Bingehê etîmolojiya farisî] (bi almanî). Strassburg
- Kloekhorst, Alwin (2008): Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 5), Leiden, Boston: Brill.
- Lubotsky, Alexander. Indo-Aryan inherited lexicon . University of Leiden.
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- Watkins, Calvert, The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots [arşîv], Houghton Mifflin Co., 2007, çapa 2em
Bi zaravayên din
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Afrîkansî: veld → af
- Akadî: 𒀀𒊮 n (eqlu), 𒀀𒃼 n (ugāru)
- Albanî: arë → sq
- Almanî: Feld → de nt, Acker → de n, Weide → de m, Esch → de n, Flur → de m, landwirtschaftliche Nutzfläche m, Trade m, Weideland → de nt, Ackerland → de nt
- Andî: хур
- Aramî: חקלא n (ḥaqlā)
- Avarî: хур (χur)
- Başkîrî: баҫыу (baθïw), көтөүлек (kötöwlek)
- : Foid, Föjd
- Bulgarî: ни́ва → bg m (níva)
- Conxayî: ཞིང (zhing)
- Çamicuroyî: pawa
- Çekî: pastvina → cs m, pole → cs nt
- Çerokî: ᏠᎨᏏ (tlogesi)
- Çeyenî: ho'eo'o
- Çînî:
- Çuvaşî: уй (uj)
- Danmarkî: mark → da g, ager → da g
- Endonezyayî: ladang → id
- Erebiya başûrî ya kevn: 𐩢𐩤𐩡 n, 𐩯𐩱𐩵 n
- Erebî: حَقْل n (ḥaql), ضَيْعَة m (ḍayʿa)
- Erebiya misrî: حقل n (ḥaql)
- Ermenî: դաշտ → hy (dašt), հանդ → hy (hand), արտ → hy (art)
- Esperantoyî: kampo
- Estonî: väli, põld → et, nurm
- Etiyopiya klasîk: ፂዖት m (ṣ́iʿot), ገራህት n (gäraht)
- Fenîkî: 𐤔𐤃 n (šd)
- Fînî: laidun → fi, pelto → fi, vainio → fi
- Fransî: champ → fr n
- Gaelîka skotî: achadh n, blàr n, dail m, magh n, mìn n, raon n
- Galîsî: leira n, agro n, terreo → gl n
- Galoyî: tio n
- Galûrîsî: campu
- Gotî: 𐌰𐌺𐍂𐍃 n (akrs)
- Gurcî: ველი (veli)
- Holendî: veld → nl nt, akker → nl nt, wei → nl m, weide → nl m, weiland → nl nt
- Îbranî: שָׂדֶה → he n (sadé)
- Îngilîziya kevn: æcer n
- Îngilîziya navîn: feeld
- Îngilîzî: field → en
- Îrlendî: páirc → ga m, gort n, garraí n, fál n
- Îtalî: campo → it n
- Îvatanî: takey
- Îzlendî: akur → is n
- Japonî: 畑 → ja (はたけ, hatake), 耕地 → ja (こうち, kōchi)
- Katalanî: camp → ca n
- Kîkûyûyî: mũgũnda 3
- Koreyî: 밭 → ko (bat)
- Kornî: gwel n
- Latînî: campus, ager → la n
- Latviyayî: lauks → lv n
- Lîtwanî: laukas n
- Lueyî: ᦺᦣᧈᦓᦱ (hay1naa)
- Mòçenoyî: vèlt nt
- Makedonî: ни́ва m (níva), по́ле nt (póle), па́сиште nt (pásište)
- Mançûyî: ᡠᠰᡳᠨ (usin)
- Maorî: whīra, pātiki
- Mecarî: mező → hu
- Misrî:
(ꜣḥt m),
(sḫt m),
(jꜣdt m) - Normandî: clios n, cllos n, courti n
- Norwecî:
- Ojibweyî: gitigaan
- Osmanî: تارلا (tarla)
- Polonî: pastwisko → pl nt, pole → pl nt
- Portugalî: campo → pt n, terreno → pt n
- Romanyayî: câmp → ro
- Rusî: па́стбище → ru nt (pástbišče), по́ле → ru nt (póle)
- Samiya bakurî: bealdu
- Sanskrîtî: क्षेत्र → sa nt (kṣetra)
- Sardinian:
- Sassarîsî: gampu
- Sirboxirwatî:
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: полѥ nt (polje)
- Slovenî: pašnik n, polje → sl nt
- Sorbî:
- Sorbiya jêrîn: pólo nt
- Spanî: campo → es n
- Sûmerî: 𒀀𒊮 (ašag), 𒀀𒃼 (agar)
- Swabî: Fäld
- Swahîlî: shamba → sw 5 an 6
- Swêdî: fält → sv nt, åker → sv g
- Talîşî:
- Talişî: دشت (dašt)
- Şîngazîcayî: shiunga 7 an 8
- Tarifitî: iyyar n
- Tayî: ทุ่ง → th (tûng), ไร่ → th (râi), นา → th (naa)
- Telûgûyî: చేను → te (cēnu), పొలము → te (polamu)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⵉⴳⵔ n (igr)
- Tetûmî: to'os, rai-luan, kampu
- Tirkî: tarla → tr
- Toxarî B: mīṣe
- Ugarîtî: 𐎌𐎄 n (šd), 𐎜𐎂𐎗 n (ủgr)
- Viyetnamî: ruộng → vi
- Voroyî: põld
- Weylsî: cae → cy n
- Ximêrî: ចំការ → km (cɑmkaa)
- Yidîşî: פֿעלד nt (feld)
- Yûnanî: αγρός → el n (agrós), λιβάδι → el nt (livádi)
- Ev beşa Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.