hesin
Xuyakirin
Bikarhênerek dixwaze ev peyv were standardkirin. Ji kerema xwe tevlî nîqaşa li ser Daxwazên standardkirinê bibin.(+) | |
asin / hesin / hesinker / asinker |
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Zayenda nêr a binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | hesin | hesin |
Îzafe | hesinê | hesinên |
Çemandî | hesinî | hesinan |
Nîşandera çemandî | wî hesinî | wan hesinan |
Bangkirin | hesino | hesinino |
Zayenda nêr a nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | hesinek | hesinin |
Îzafe | hesinekî | hesinine |
Çemandî | hesinekî | hesininan |
hesin nêr
- kanzayek magnetîk yê qurs û qayîm yê rengzîvî ye lê jengarî jî dibe
(jimareya wî ya atomî 26 e û sembola wî ya kîmyayî Fe ye), cencere- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Kanzayin din
[biguhêre]Jê
[biguhêre]- (Lêker) hesin bûn
- (Lêker) hesin kirin
- (Navdêr) hesinbûn
- (Navdêr) hesinkirin
- (Rengdêr) hesinbûyî
- (Rengdêr) hesinkirî
- hesinger
- hesingerî
- hesinî
Etîmolojî
[biguhêre]Asin / hesin ji proto-hindûewropî *h₂eyos (madenek, bronz, mis, paxir, sifir), proto-îranî *eyes-, hevreha sanskrîtî अयस् (ayas) (eyes: bronz yan sifir), avestayî eyeh, farisiya navîn asîn, farisî آهن (ahen), latînî aes (eyes: bronz yan sifir; pare), îngilîzî ore (kan, maden)... Hêjayî gotinê ku tevî nêzîkî dengî ya "asin"a kurdî û Eisen (bixwîne: aysin) ya almanî û iron (bixwîne: ayron) ya îngilîzî, ew ne hevreh in.
Binêre herwiha
[biguhêre]Sîstema vedorî ya elementan
H | He | |||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | |||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | |||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | |||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | |||
Cs | Ba | La | * | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||
Fr | Ra | Ac | ** |
Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Uub | Uut | Uuq | Uup | Uuh | Uus | Uuo | ||
* | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | ||||||
** | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr |
Bi zaravayên din
[biguhêre]Werger
[biguhêre]- Abxazî: аиха (āixā)
- Açehî: besi
- Adîgeyî: гъучӏы (ġ°č̣ə)
- Afrîkansî: yster → af
- Aghulî: рукь
- Ahomî: 𑜎𑜢𑜀𑜫 (lik)
- Akanî: dade
- Alabamayî: ochana
- Albanî: hekur → sq n
- Almanî: Eisen → de nt
- Altayiya başûrî: темир (temir)
- Amharî: ብረት (bərät)
- Aragonî: fierro n, ferri n
- Aramî:
- Arçî: ла́цут
- Aromanî: her nt, heru → roa-rup nt
- Asamî: লো nt (lü), লোহা (lüha)
- Astûrî: fierro → ast n
- Atong (Hindistan): syl
- Avarî: махх (maχ̄)
- Avestayî: 𐬀𐬌𐬌𐬀𐬢𐬵 nt (aiiaŋh)
- Azerî: dəmir → az
- Balînî: besi
- Bambarayî: nɛ̀gɛ
- Baskî: burdin → eu, burdina → eu
- Başkîrî: тимер (timer)
- Batakiya dairî: besi
- Batakiya karo: besi
- Bataktobayî: bosi
- Bau bidayuh: bosi
- Belarusî: жале́за nt (žaljéza)
- Belûçî: آسن (ásan)
- Benayî: ikyuma
- Bendeyî: ííjélá
- Bengalî: লোহা (loha)
- Berberî:
- Taşelhitî: uzzal n
- Bilbayî: besi
- Binukid: puthaw
- Bisayayiya bruneyî: puthaw
- Bîmayî: βesi
- Bîslamayî: aean
- Bondeyî: chuma
- Bontociya rojhilatî: komak, lanchok
- Brahuiyî: اهین (âhin)
- Bretonî: houarn → br n, hern → br, houarnoù pj
- Bruneyî: basi
- Bugî: bessi
- Bulgarî: желя́зо nt (željázo)
- Bunguyî: ichuma
- Burmayî: သံ → my (sam)
- Buruşaskiyî: ćímar, ćhumár
- Buryatî: түмэр (tümer)
- Cimbrî: aizarn nt
- Cingphoyî: hpri
- Çamiya rojhilatî: basei, bisei, pasei
- Çeçenî: эчиг (ečig)
- Çekî: železo → cs nt
- Çerokî: ᏔᎷᎩᏍᎩ (talugisgi)
- Çeyenî: ma'aata
- Çînî:
- Çukayî: cuma
- Çuvaşî: тимӗр (timĕr)
- Dalmatî: fiar n
- Danmarkî: jern → da nt
- Dargwayî: мегь (meh)
- Divehî: ދަގަނޑު (dagaⁿḍu)
- Doeyî: chuma
- Dongşîangî: qiemu
- Elfdalî: ienn nt
- Embuyî: cuma
- Emilî: fèr
- Endonezyayî: besi → id
- Erebî: حَدِيد → ar n (ḥadīd)
- Erebiya misrî: حديد n (ḥadīd)
- Ermenî: երկաթ → hy (erkatʻ)
- Erzayî: кшни (kšni)
- Esperantoyî: fero → eo
- Estonî: raud → et
- Evenî: хэл (həl)
- Evenkî: сэлэ (sələ), хэлэ (hələ), шэлэ (şələ), элдэн (əldən), кирун (kirun)
- Extremaduranî: hierru n
- Falayî: ferru
- Farefareyî: kurgo
- Farisî: آهن → fa (âhan)
- Ferî: jarn nt
- Fipayî: ichela
- Fînî: rauta → fi
- Flamiya rojava: yzer nt
- Fransî: fer → fr n
- Friyolî: fiêr n
- Frîsiya saterlandî: Iersen nt
- Frîsî: izer nt
- Gaelîka skotî: iarrnaig, iarann n
- Gagawzî: demir
- Galîsî: ferro → gl n
- Goemayî: sóól
- Gotî: 𐌴𐌹𐍃𐌰𐍂𐌽 nt (eisarn)
- Gujaratî: લોખંડ nt (lokhaṇḍ)
- Gurcî: რკინა (rḳina)
- Gusiiyî: ekioma, egetange
- Guwaranî: kuarepoti
- Gwenoyî: minya
- Gwereyî: kyoma
- Gwiçinî: chʼiitsii
- Haîtî: fè
- Hajongî: লুহা (luha)
- Hawayî: hao
- Hayayî: ekyoma
- Heheyî: ichuma
- Hindî: लोहा → hi n (lohā)
- Hîlîgaynonî: salsalon
- Hmongî: hlau
- Holendî: ijzer → nl nt
- Iştihardî: آهِن (âhen)
- Îbanî: besi
- Îbranî: בַּרְזֶל n (barzel)
- Îdoyî: fero → io
- Îkizuyî: echoma
- Îkomayî: ekyoma
- Îlokanoyî: landok
- Îngilîziya kevn: īsern nt
- Îngilîzî: iron → en n
- Îngriyî: rauta
- Îngûşî: аьшк (äšk)
- Înterlîngua: ferro → ia
- Înupîakî: saviksraq
- Îrlendî: iarann → ga n
- Îstriyotî: fièro
- Îtalî: ferro → it n
- Îwaidjayî: dambaka
- Îzlendî: járn → is nt
- Jamtîşî: jáðn nt
- Japonî: 鉄 → ja (てつ, tetsu), くろがね → ja (kurogane)
- Javayiya kevn: wesi
- Javayî: wesi → jv
- Jitayî: echuma
- Jumjumî: bïl
- Kabardî: гъущӏ (ġ°ṣ̂)
- Kabiyeyî: ñɩɣtʋ
- Kaduglî: ndhalele
- Kalalîsûtî: savimineq
- Kalingayiya başûrî: aka
- Kalmîkî: төмр (tömr)
- Kambayî: kyUma
- Kamberayî: báhi
- Kannadayî: ಕಬ್ಬಿಣ → kn (kabbiṇa)
- Karaçay-balkarî: темир
- Karaîmî: дэмир (demir)
- Karakalpakî: temir
- Karelî: rauta, rauda
- Karokî: áyan
- Kaşûbî: żelazło nt
- Katalanî: ferro → ca n
- Katawbayî: dorob
- Kayingangî: kyfé
- Keçwayî: chuki, khillay
- Kereweyî: echoma
- Khalajî: təmir, âhən
- Khasiyî: nar
- Kiliwayî: kaichmaat
- Kimbuyî: ichuma
- Kingayî: ikyoma
- Kirgizî: темир → ky (temir)
- Kisiyî: lyoma
- Kîkongoyî: kibende
- Kîkûyûyî: kigera
- Kîngalî: යකඩ → si (yakaḍa)
- Kînyarwandayî: ichyuma, ubutare, ikyuma, ichuuma, ichuma
- Kîrîbatî: biti, monei
- Klamatî-modokî: tchíkĕmen
- Komiya kamerûnî: akas
- Komî-permyakî: кӧрт (kört)
- Komî-zîriyî: кӧрт (kört)
- Komodoyî: besi
- Konkanî: लोक्कंड nt (lokkaṇḍa)
- Koreyiya kevn: 薩 (so)
- Koreyî: 철 → ko (cheol), 쇠 → ko (soe)
- Kornî: horn n
- Korsîkayî: ferru → co n, farru → co n
- Kreyoliya fransî ya karipúna: fé
- Kreyoliya guinea-bissau: feru
- Kreyoliya portugalî ya korlai: fɛr
- Krî: ᓲᐢᑲᐧᐦᐃᑲᐣ (sooskayhikan), ᐱᐋᐧᐱᐢᐠ (piaaypisk)
- Krymçakî: дэмыр (dämır)
- Kumikî: темир (temir)
- Kunigamî: クルガニ (kurugani)
- Kuriayî: ikioma
- Kutuyî: zuma
- Kwayayî: ekyuma
- Kwereyî: zuma
- Ladînî: fer
- Ladînoyî: fierro n
- Lakî: мах (maχ)
- Lambyayî: ichijela
- Langiyî: chuma
- Latgalî: dzeļzs m
- Latînî: ferrum → la nt
- Latviyayî: dzelzs → lv m
- Lawsî: ເຫຼັກ (lek), ເຫລັກ (lek)
- Lazî: ერკინა (erḳina), დემირი (demiri)
- Leonîzî: fierru n
- Lezgînî: ракь (raq̇)
- Lingalayî: ebendé 7 an 8
- Livvî: raudu
- Lîgûrî: færo n
- Lîmbûrgî: iezer → li nt
- Lîtwanî: geležis → lt m
- Logûlî: kivya, kichuma
- Lombardî: fèrr n
- Lotudî: basiʼ
- Lubuagan kalingayî: kaga
- Ludianî: raud
- Lugandayî: ekyuma 4
- Luhyayî: shibia, esibya
- Luksembûrgî: Eisen → lb nt
- Mòçenoyî: aisn nt, aisn nt, aisn nt
- Maçameyî: minya, shuma
- Maguindanaoyî: putaw
- Makasarî: bassi
- Makedonî: железо nt (železo)
- Makondeyî: chitale
- Malagasî: vy → mg
- Malayalamî: ഇരുമ്പ് → ml (irumpŭ)
- Malecite-passamaquoddyî: olonahq
- Malezî: besi → ms, ferum
- Malilayî: ishijela
- Maltayî: ħadid → mt n
- Mambwe-lunguyî: ichela, fweta (Rungu)
- Mançûyî: ᠰᡝᠯᡝ (sele)
- Mandarî: bassi
- Manksî: yiarn n
- Mansî: ке̄р (kēr)
- Maorî: rino
- Mapuçî: pañilwe
- Maranaoyî: potaw
- Maratî: लोखंड → mr nt (lokhaṇḍa)
- Marî:
- Martu wangkayî: yayinpa
- Masabayî: sikyuma, siibyaa, sisiuma
- Masayî: ɔlcʉ́ma
- Matengoyî: so ma
- Matumbî: kyOma
- Mayayiya yukatekî: máaskab
- Mbungayî: kyuma
- Mecarî: vas → hu
- Megrelî: რკინა (rḳina)
- Melanauyiya navendî: besi
- Mînangkabawî: basi
- Mîrandî: fierro n
- Moçî: pasi
- Mokşayî: кшни (kšni)
- Mongolî: төмөр → mn (tömör)
- Mpotoyî: kihano
- Mwanî: chuma 7
- Mwerayî: chic h ulo
- Nahwatlî: tlīltepoztli
- Nanayî: сэлэ
- Napolîtanî: ffierro n
- Navajoyî: béésh, béésh ditʼódí
- Nawrûyî: aânei → na
- Ndalî: ichela
- Ndambayî: lyuma
- Ndengerekoyî: kiuma
- Nedersaksî: Iesen → nds nt
- Almaniya jêrîn a almanî: Ieser nt
- Negidalî: sələ
- Nenetsiya tundra: еся (esja)
- Nepalî: फलाम → ne (phalām)
- Newarî: नँ (nam̐)
- Ngajuyî: wasi
- Nganasanî: баса (basa)
- Ngindoyî: chOma
- Ngonî: kyuma
- Ngoremeyî: ekyooma
- Nilambayî: ishuka
- Nlûyî: ǀurisi
- Nogayî: темир (temir)
- Nooneyî: kə́thʌ́
- Normandî: faer n, fé n, fer n
- Norsiya kevn: járn nt
- Norwecî:
- Nyakyusayî: ikyuma
- Nyamboyî: echoma
- Nyamwangayî: ichela
- Nyamwezî: kIsInza, chUma, gIsInza (Ntuzu)
- Nyankoleyî: ekyoma
- Nyaturuyî: ichuria, ichuma
- Nyoroyî: obutare
- Ohloniya başûr: eccer, heeru
- Ojibweyî: biiwaabik
- Okînawanî: てぃち (tichi)
- Oksîtanî: fèrre → oc n, hèr → oc n, fèr → oc n
- Oriyayî: ଲୁହା → or (luha)
- Oroçî: сэлэ
- Orokî: сэлэ (sələ)
- Oromoyî: sibiilaa
- Osetî: ӕфсӕн (æfsæn), ӕфсӕйнаг (æfsæjnag)
- Oygurî: تۆمۈر (tömür)
- Ozbekî: temir → uz
- Kirîlî: темир
- Palî: aya
- Palueyî: mbêsi
- Pangwayî: shuma
- Papyamentoyî: heru
- Peştûyî: وسپنه m (wᶕspәna), اوسپنه m (óspәna)
- Piedmontîsî: fer
- Pijînî: aean
- Pimbweyî: ichela
- Plodîşî: Iesa nt
- Polabî: ziľozü nt
- Polonî: żelazo → pl nt
- Portugaliya kevn: ferro n
- Portugalî: ferro → pt n
- Potawatomî: biwabuk
- Prusiya kevn: gelzā
- Puncabî: ਲੋਹਾ → pa n (lohā)
- Qazaxî: темір → kk (temır)
- Qiptî: ⲃⲉⲛⲓⲡⲉ n (benipe)
- Rapanuyî: aurí
- Rejangî: ꤷꥉꤼꥉꤿ꥓ (besey)
- Rembongî: besi
- Romagnolî: fër n
- Romancî: fier n
- Romanyayî: fier → ro nt
- Romboyî: menya (mkuu)
- Rotumanî: 'ia 1
- Rufijî: kioma
- Rukîgayî: obutare
- Rungwayî: ichela
- Rusî: желе́зо nt (želézo), фе́ррум n (férrum)
- Rusînî: желї́зо nt (željízo)
- S'gaw karenî: ထး (hṭä)
- Safwayî: ijela
- Samî:
- Saksoniya kevn: isarn nt
- Samoayî: u'amea
- Samogîtî: gelžis m
- Sanskrîtî: लोह → sa (loha), दृढ → sa nt (dṛḍha), कृष्णायस् → sa nt (kṛṣṇāyas)
- Santalî: ᱢᱮᱬᱦᱮᱫ (meṇhet’)
- Sardînî: férru n
- Sasakî: besi
- Sebwanoyî: puthaw
- Sêriyî: enim
- Sicîlî: ferru → scn n
- Sidamoyî: siwila
- Sirananî: isri
- Sirboxirwatî:
- Skotî: airn
- Slaviya kevn:
- Slaviya rojavayî ya kevn: желѣзо nt (želězo)
- Slovakî: železo → sk nt
- Slovenî: železo → sl nt
- Sogayî: ekyuma
- Sorbî:
- Spanî: hierro → es n
- Spaniya kevn: fierro m
- Subayî: ikyoma
- Sukumayî: jisinza
- Sumbwayî: syoma
- Sundanî: ᮘᮩᮞᮤ (beusi)
- Sûdovî: gelzā
- Sûmerî: 𒀭𒁇𒋤 (AN.BAR.SUD), 𒀭𒁇 (AN.BAR)
- Svanî: ბერეჟ (berež)
- Swahîlî: chuma → sw 7 an 8
- Swêdî: järn → sv nt
- Şambalayî: kiama
- Şanî: လဵၵ်း (lék)
- Şerpayî: ལྕའ (chaa)
- Şorî: тебир (tebir)
- Tabasaranî: рукь (ruq̇)
- Tacikî: оҳан → tg (ohan)
- Tae': bassi
- Tagalogî: bakal → tl
- Taitayî: chuma
- Tamîlî: இரும்பு → ta (irumpu)
- Tangutî: 𘟪
- Tarantinoyî: fierro n
- Tarifitî: uzzar n, rḥdid n
- Tayî: เหล็ก → th (hlèk)
- Telûgûyî: ఇనుము → te (inumu)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⵓⵣⵣⴰⵍ n (uzzal)
- Temî: gexoji
- Teteriya krîmî: temir, demir
- Tetûmî: besi
- Tharakayî: ithaga
- Tigrînî: ሓጺን (ḥaṣin)
- Tirkî: demir → tr
- Tirkmenî: demir → tk
- Tîbetî: ལྕགས (lcags)
- Tlingitî: g̱ayéis’
- Tofalarî: дэмир (demir)
- Tokpisinî: ain
- Tooroyî: ekyoma
- Toxarî B: eñcuwo
- Tuwali ifugaoyî: gum'ok, landuk
- Udiheyî: сэлэ
- Udmurtî: корт (kort)
- Ulçî: сэлэ
- Unamî: sëkahsën
- Urdûyî: لوہا (lohā), آہن → ur n (āhan)
- Ûkraynî: залі́зо nt (zalízo)
- Ûrûmî: дэмир (demir)
- Venîsî: fero n
- Vepsî: raud
- Viyetnamî: sắt → vi
- Volapûkî: ferin → vo
- Voroyî: raud
- Votî: rautõ
- Vunjoyî: menya
- Walonî: fier → wa n
- Wandayî: ohela
- Wanjî: kyuma
- Warayî: puthaw
- Warlpirî: jitipayini
- Weylsî: haearn → cy n
- Wik-mungkanî: kiir
- Wîlamowî: ajza nt
- Wînnebagoyî: más
- Wolofî: feer → wo, weñ → wo
- Xakasî: тимір (timír)
- Xantî: карты (karty), курты (kurty), вӑӽ (wăӽ)
- Ximêrî: ដែក → km (daek)
- Xîtanî: 曷朮 (qašū)
- Yagnobî: оҳан
- Yakutî: тимир (timir)
- Yaoyî: chisyano
- Yidîşî: אײַזן nt (ayzn)
- Yorubayî: irin
- Yûnanî: σίδηρος → el n (sídiros), σίδερο → el nt (sídero)
- Kevn: σίδηρος n (sídēros)
- Zanakî: ekyema
- Zaramoyî: zuhma
- Zhuangî: diet → za
- Zigulayî: zuma
- Zimbayî: chuma
- Zinzayî: echooma
- Zuluyî: insimbi 9 an 10