Ter-tremo
(Ridirektita de Sismo)
Ter-tremo o sismo esas geologiala fenomeno. Ter-tremo eventas kande kontinento-plaki movas una vers altra. Ulatempe la tensinta forci di plaki detonas efektigante ter-tremo.
La tremi mezuresas per seismografili e la forteso anuncesas segun skalo di Richter.
| Kande ol eventis | loko | forteso segun la skalo di Richter |
morti |
|---|---|---|---|
| 11ma di marto 2011 | nordo di Japonia | plu kam 10.000 | |
| 8ma di oktobro 2005 | nordo di Pakistan | plu kam 80.000 | |
| 26ma di decembro 2003 | Bam, Iran | plu kam 40.000 | |
| januaro 2001 | Gujarat, India | plu kam 20.000 | |
| agosto 1999 | İzmit, Turkia | 15.000, posible mem 40.000 | |
| 1993 | Latur, India | 10.000 | |
| 1990 | provinco Gilan, Iran | plu kam 40.000 | |
| 1988 | Spitak, Armenia | 25.000, posible mem 60.000 | |
| 1976 | Tangshan, Chinia | 255.000, posible mem 650.000 | |
| 1948 | Turkmenistan, Sovietia | 110.000 | |
| 1927 | Xining, Chinia | 200.000 | |
| 1923 | Yokohama e Tokio, Japonia | 150.000 | |
| 1920 | Gansu, Chinia | 100.000 | |
| 1755 | Lisboa, Portugal | 70.000 | |
| 1556 | Shaanxi, Chinia | 830.000 |
Tertremala ondego
[redaktar | redaktar fonto]Se l' epicentro dil tertremo esas en lito di ula maro od oceano, supra aquo-maso movas tre rapide efektigante ondo. Kande la movanta aquo-maso venas plu basa areo marala, l'energio di ondo koncentras su kreante ondego (cunamio). Che rivala areo l’energioza ondego atakas lando destruktante. L'ondego povas movar mem 800 km/h e kreskar til 10 metri venante rivo.
| tempo | loko | perisinti |
|---|---|---|
| 26ma di decembro 2004 | Indiana oceano | 160.000 |
| 1998 | Papua-Nova-Guinea | 8.000 |
| 1883 | Krakatau, Indonezia | 36.000 |
| 1792 | Unzen-volkano, Japonia | 15.000 |
| 365 | Alexandria, Egiptia | multa mili |