رؤژاوا
رؤژاوا     
|
کوردؤن، سۊريه کوردستانه رؤژاوا دخؤنن. رؤژاوا، کۊردي مئن هۊ خۊرخۊس بنه ؤ سۊ ته کانتؤن دأنه.[۲] رؤژاوا ۲۰۱۳ ميلادي نؤوامبر خۊ خۊفرمانئه هأىته. اي خۊفرماني ىکته جۊمبش ٚ پسي بۊ کي جنسيتؤن ٚ برابري ؤ ديک ٚ دؤمؤکراسي ؤ اقوام ؤ مذهبؤنˇ آزادي ؤ ضدسرماىه بؤن ٚ ئبه سرأىته بۊ.[۳]
رؤژاوا مئن دۊ ته أصلي سياسي جرىان کسؤنأجي زۊر دأنن: دؤمؤکراتيک ايجؤناىي حئزبه (PYD) ؤ کۊرد ٚ ميللي شؤرا. اي دۊ ته جرىان سال ۲۰۱۲ ميلادي عراق ٚ أربيل ٚ مئن، مسعۊد بارزاني وساطتأ جي، کۊردي پيله شؤرا چاگۊدن کي اين ٚ مئن هر دۊ ته جرىانأ جي برابر آدم ايسأ. خلقˇ دفاعˇ جرگهٰ‌ن (YPG)، دؤمؤکراتيک ايجؤناىي حزب ٚ نظامي باله کي کۊردي پيله شؤرا بنا نأن ٚ پسي بۊبؤ اي شؤرا نظامي بال.
سۊريه دؤلتˇ جير
[دچينواچين]دههٔ ۶۰ ميلادي جي، سۊريه دؤلتˇ رسمي سياستؤن (کي ىپاره اي سياستؤن، تعريب ىا عربأگۊدن دۊخؤنده بنن) کاري بۊده کي کۊردؤن عملاً بۊبۊن درجه دؤ شهروند. ايتؤ کي سۊريه کۊردؤنˇ خئلي حقؤن ايشؤنأجي هأىته بۊبؤ. دؤلتي اداره'نˇ مئن مننيسن استخدام بۊبۊن ىا ويزا مننيسن هأگيرن ؤ حتی زمينˇ صاحاب مننيسن بۊبۊن.[۴]
سۊريه کۊردستان (رؤژاوا) هم نفت دأنه هم گاز، هم تينه پمبه ؤ زىتۊن چاکۊنه امما اينکه کۊردؤنˇ تابعيت لغو بۊبؤ ؤ اينکه عربؤنه نيشانئن کۊردؤنˇ سامؤنˇ مئن، اۊ سامؤنˇ مئن بيعدالتي ويشترأبؤ.
رؤژاوا جنگ
[دچينواچين]سۊريه دیریني جنگˇ زمات، داعش خأستی أ شهره بگیره. کؤباني دؤرˇورˇ سامؤن همه داعشˇ دس دکته ؤ کؤباني محاصره ببؤ.
أ جنگ سال ۱۵۸۸ گیلکی شرو بوبؤسته و أ زمات داعش تا بتانسته أ شهره جقأیته. داعش سو جبهه جي کؤبانیه فوتورکسه ؤ کلسیا طرفˇ جي شهره دیرین بمأن ؤ خوشؤنˇ پرچمه بوجؤر ببردن. ولي کوردؤن هنده بئسأن ؤ خوشؤنˇ شهرˇ جي دفاع بودن.[۵]
سال ۲۰۱۲ میلادی اواسط، بشار أسدˇ أرتش کي خو مؤخالفؤن همره جنگسه‌دبو، رؤژاوا سامؤنˇ جي پس بنیشته ؤ رؤژاوا سامؤن دکته خلقˇ دفاعˇ جرگهٰ‌ن (YPG) ؤ زنأکؤنˇ دفاعˇ جرگهٰ‌ن (YPJ)ˇ چریکؤنˇ دس.[۶] اي چریکؤن هو عراقˇ پیشمرگؤن نین.[۷] ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ اي دوته خلقي أرتش، جهاديئن (داعش)ˇ همره جنگسه‌دبؤن ؤ همزمان حأسأکه مئن ني بشار أسدˇ رژیمˇ همره جنگ کأدبون.[۸]
بیلاخره ۲۰۱۵ ژانویه ۲۶، کؤباني چریکؤن، داعشه بسر بنن ؤ شأره رها کؤنن[۹] ؤ بازون کؤبانی کؤنترؤل خلقˇ دفاعˇ جرگهٰ‌ن (YPG) دس دره.
رؤژاوا جنگ مئن، باخي کشورؤنˇ جی‌م، آدمؤنی بشؤن ؤ خلقˇ دفاعˇ جرگهٰ‌نه بپیوستن ؤ بکوشته‌م ببؤن.[۱۰] [۱۱] یپاره نظر اینه کي رؤژاوا جنگ، اسپانیا انقلابه مؤنه ؤ تفاقی کي کؤباني ؤ رؤژاوا مئن دکته‌دره أزا انقلابه.[۱۲]
۲۰۱۴ آگؤست، داعش فرسئن سنجار ؤ عراقˇ أرتش ؤ عراقي کوردؤنˇپیشمرگؤن، ایزدیئنه وابدأن ؤ ایزدیئن ني داعشˇ ترسˇ جي کلسا طرفˇ کوهؤنه بروتن.[۱۳] داعش، ایزدیئنˇ مئن کوشتار بوده ؤ دیهاتؤنˇ مردأکؤنه بکوشته ؤ چن صد زن ؤ زأکه تجاوز بوده ؤ برده بیته یا واداشته کي داعشˇ آدمؤنˇ همره ازدواج بکونن.[۱۴] خلقˇ دفاعˇ جرگهٰ‌ن (YPG) ؤ زنأکؤنˇ دفاعˇ جرگهٰ‌ن (YPJ)، بیدینˇ سنگینˇ اسلحه ؤ بیدینˇ هوایی نیرو، سوریه جي بشؤن عراقˇ کوهؤنˇ طرف ؤ یکته راشی وابودن ایزدیئنˇ بیرین أمأن ئبه.[۱۵]
رؤژاوا جۊمبشˇ فلسفه
[دچينواچين]رؤژاوا جۊمبش، دؤمؤکراتيک کؤنفئدراليسم ؤ اۊجالانˇ نظرؤنأ جي پۊر أثر هأىته.
بۊکچين ؤ اۊجالانˇ تأثير، رؤژاواىˇ سر
[دچينواچين]أصلˇ وانيويس: عبدالله اۊجالان
دهه‌یˇ هشتاد میلادي مئن پ.ک.ک حئزبˇ آدمؤن ویشتر دیهاتی‌ئن بؤن کي حئزبˇ گبؤن راجه به ارباب-رعیتی ؤ ناسیونالیسم ایشؤنه جذب گود. دهه‌یˇ ۹۰ اۊجالان خو روشˇ سر فکر ؤ مطالعه بوده ؤ تصمیم بیته حئزب خأ ویشتر سیاسی ببون ؤ زنأکؤنˇ مسائل این ئبه اهمیت پیدا بوده. اؤجالان راجه به لئنينيسم ؤ مرکزگرایی کي حئزبˇ مئن دأشت باني مسلحانه جنگ وافکراشؤ ؤ خو نظراته نقد بوده. مخصوصن وختی مۊری بۊکچىنˇ کارؤنه بخؤنده.[۱۶]
اۊجالان ؤ بۊکچينˇ رابطه، کتابؤنه خؤندنˇ جي پيشتر بۊشؤ ؤ بنابۊدن کسکسؤن ئبه نامه نيويشتن ؤ اي نامه'نˇ مئن اۊجالان خۊشه بۊکچينˇ شاگرد دۊخؤنده ؤ اينأجي بخأسته کي همديگره بىنن. بۊکچين ولي اينأجي پيرتر بۊ کي بۊتؤنه اي کاره بۊکۊنه. بۊکچينˇ مرگˇ پسي، قنديلˇ کۊهؤنˇ مئن، پ.ک.ک اين ئبه مراسم بىته.
بۊکچينˇ چنته أصلˇ ايده'ن اۊجالانˇ سر ؤ هيتؤرأني رؤژاوا جۊمبشˇ سر پۊر أثر بنأ. اجتماعي محلشناسي (Social Ecology) ؤ ديکˇ دؤمؤکراسي ؤ کؤمؤنگراىي (Communalism) چنته ايده بؤن کي کسؤنأجي بۊبؤ "دؤمؤکراتيک کؤنفئدراليسم"ˇ ايده اۊجالانˇ ئبه.
ىکته کتاب کي رؤژاوا جۊمبش اۊنأ جي پۊر تأثير هأىته "دؤمؤکراتيک کؤنفئدراليسم"[۱۷] ايسه کي عبدالله اۊجالان بنويشته. اي کتابˇ مئن اۊجالان حقسأى کأدره کي قؤمي هؤويتؤنˇ مسأله' حل گۊدنˇ ئبه ىکته راشي بياجه جغرزˇ دؤلت-ملت. اي کتابˇ مئن، صفحهٔ ۲۱ راجه به دؤمؤکراتيک کؤنفئدراليسم بنويشته دأنه: "اي جۊر فرمان دأن ؤ کارکياگرئه شأنه سياسي کارکياگري ؤ دؤمؤکراسي دۊخؤندن کي بي دؤلته." ىا هي صفحه مئن نيويسنه "دؤمؤکراتيک کؤنفئدراليسم، باخيˇ سياسي جرگه'ن ؤ دسته'نˇ پيش بازه، نرم ؤ چنفرهنگي ؤ ضدانحصار ؤ اجماعگرا ايسه. محلشناسي (Ecology) ؤ فئمئنيسم اينˇ أصلˇ کانۊنؤن ايسن."
خۊفرماني هأىتن
[دچينواچين]وختي کي سۊريه مللي شؤرا ؤ کۊردˇ مللي شؤرا جمأبؤن تا سۊريه آىنده به تصميم بگيرن، دؤمؤکراتيک ايجؤناىي حئزب دعوت نۊبؤ. وختي اي گردˇکله 'نˇ مئن کۊردؤنˇ سامؤنˇ خۊگرداني سر گب بۊبؤ، سۊريه مللي شؤرا اي خاسته نامنطقي دؤنس ؤ گۊت شاىد اجتماعي خۊگرداني قبۊل بۊبۊن امما سياسي خۊگرداني نأ!
۲۰۱۲ ژۊيه، جنگ هکشئه دمشقه. وختي جنگ هرسئه سۊريه پاىتخته، سۊريه دؤلت تصميم بىته خۊ أرتشه کۊردنيشين سامؤنˇ جي بيرين هأکشه ؤ اۊشؤنه مئني سامؤنˇ مئن گردأگيره؛ ىعني اؤره کي جنگ دىته بۊ.
وختي سۊريه أرتش رؤژاوا جي بۊشؤ، تۊنداتۊند، خلقˇ دفاعˇ جرگه'ن اۊ سامؤنˇ مئن سازمان بىتن. ىپاره نيرۊؤن کي سۊريه دؤلته وفادار بؤن ؤ رؤژاوا مئن بۊمؤنسه بؤن، وختي شهرؤن تخليه بۊبؤن، نظامي کؤنتؤرؤله هأدأن کۊردؤنˇ سياسي-نظامي نيرۊؤنه.[۱۸] کۊردؤن خۊشؤنˇ استراتئژي نؤمه بنأن سومي راشي[۱۹]: "نأ دمشقˇ رئژيم، نأ اينˇ اپؤزؤسيؤن".
رؤژاوا سرکرده'ن هي جا سيواىي ؤ استقلالˇ گبه نزئن ؤ حتی خۊشؤنˇ اجتماعي قرارˇ نسقˇ مئن سۊريه تماميت ارضي سر تأکيد کؤنن.[۲۰] ايتؤ نظر هأنه کي اي مأسمک ايشؤنˇ دؤمؤکراتيک کؤنفئدراليسمˇ جي آؤ خؤنه کي دئه ايشؤن ئبه مسأله سيواىي ؤ ىکته تازه دؤلت-ملت چاگۊدن نئه.[۲۱]
کارکیاگری
[دچينواچين]سال ۲۰۰۳ میلادي، پ.ک.ک کي تورکیه مئن یکته پیله غیرقانوني حئزب ایسه کوردؤنˇ شی، سۊريه مئن دؤمؤکراتيک ايجؤناىي حئزبه (PYD) بنابنأ. ۲۰۱۴ میلادي اي حئزب (پ.ی.د) رؤژاوا مئن، هرته کانتؤنˇ مئن یکته حؤکومتی سیستم چاگوده کي جیر به جؤر بو. یک جور سیستم کي سیاسی تصمیمؤنه محلی شؤراؤنˇ جي گینه ؤ اجتماعی خدمتؤن ؤ حؤقوقي مسائل، هو محلˇ شهروندؤن ؤ یکته ساختارˇ جي اداره بنه کي اي ساختار، دؤمؤکراتیک اجتماعي جؤمبش (TEV-DEM)ˇ چترˇ جیر شکل بیته. دؤمؤکراتیک اجتماعی جؤمبش، همه جور اعتقادی جرگه آدمؤنه کي کانتؤنˇ مئن ایسأن شامل بنه کي هرته ممکنه چنته حئزبه نماینده ببون.[۲۲]
سال ۲۰۱۴، ژانت بیل کي خودش هو سال تا دسامبر، جزیره کانتؤنˇ مئن ایسأبو، کانتؤنؤنه ایتؤ شرح دئنه:
هر وابین (بخش)ˇ کؤمؤن، ساختارˇ مئن اصلی ستون محسوب بنه. هرته کؤمؤن ۳۰۰ ته عضو دأنه ؤ دوته اشتراکي سرکرده (رئیس) کي انتخابی ایسن، یکته مردأی ؤ یکته زنأی. هر ۱۸ ته کؤمؤن، یکته وابین چاکؤنن. وابینˇ سرکردگی، اشتراکی ایسه ؤ سرکردهٰ‌ن هو وابینˇ مردومی شؤراؤنˇ مئن دؤجین بنن کي اي شؤراؤنˇ اعضا ني مردومˇ دؤجئه ایسن.[۲۳]
وابینˇ مردومی شؤراؤن، کارکیاگری ؤ اقتصادي مسائلˇ سر (أشغال جیمأگودن، گرمایشی سیستم، زمینˇ مالکیت ؤ شرکتؤنˇ ایلجارˇ مورسؤن) تصمیم گینن.[۲۴] کؤمؤنؤن ؤ شؤراؤنˇ مئن ناقلن صدی چل زنأکؤن ایسأن ؤ پ.ی.د چون خأست کی سؤنتی جنسیتی روابطˇ مئن انقلاب بکونه، همه‌ته سطحˇ مئن زنأکؤن‌ئبه بدنه‌ی موازی چاگوده.[۲۵]
رؤژاوا-سۊريه شمالˇ فدرال دؤمؤکراتيک اقليمˇ مؤسسؤنˇ مجلس
[دچينواچين]سال ۲۰۱۶ ميلادي، مارسˇ ۱۶ ؤ ۱۷ رميلانˇ مئن (جزيره کانتؤنˇ مئن) رؤژاوا-سۊريه شمالˇ فدرال دؤمؤکراتيک اقليمˇ مؤسسؤنˇ مجلس تشکيل بۊبؤ ؤ اي مجلسˇ مئن ۲۰۰ نفر نماينده ايسأبۊن کي کۊردستانˇ أفتؤپردچين (غرب) ؤ سۊريه شمالˇ ملتؤن أجي بۊن. اي نيشتˇ فيچينˇ بيانيه مئن تأکيد بۊبؤ کي فدرال دؤمؤکراتيک تضمين کؤنه کي همه ته قؤمي ؤ ديني جرگه'ن سۊريه آينده مئن ياور بۊبۊن.[۲۶]
اي مجلس خأ خۊشˇ فعاليته ايتؤ سرأگيره کي سياسي ؤ اجتماعي ساختارؤن ؤ قانۊن تدوين گۊدنˇ مئن کۊنۊش بکۊنه.[۲۷]
رؤژاوا-سۊريه شمالˇ فدرال دؤمؤکراتيکˇ اقليم سۊ ته کانتؤن دأنه (جزيره، کؤباني، عفرين) باني سۊ ته منطقه (شهبا، تل أبيض، شدادي).[۲۸]
اجتماعي قرارˇ نسق
[دچينواچين]رؤژاوا اجتماعي قرارˇ نسقˇ مئن شأنه سۊ ته أصلˇ مأسمکˇسر دس نأن: زنأکؤن ؤ ديکˇ دؤمؤکراسي ؤ هؤويتˇ مئن چنجۊرگي (Pluralism).[۲۹]
اي نسقˇ سومي بندˇ مئن جزيره کانتؤنˇ گب بۊبؤ ؤ اين کي اي کانتؤنˇ آدمؤنˇ ديني ؤ قؤمي چنجۊريه رسميت شناسنه ؤ کۊردؤن ؤ آشۊريئن ؤ چئچئنيئن ؤ أرمنيئن ؤ مۊسلمانؤن ؤ مسيحيئن ؤ ايزديئنˇ مئن ىکته سؤني زيندگيه خأنه. اينˇ بيسˇسومي بندˇ مئن ايتؤ بمأ دأنه کي هرکي حق دأنه خۊ قؤمي ؤ فرهنگي ؤ زواني ؤ جنسيتي حۊقۊقه بدأره. بيسˇىکؤمي بندˇ مئن، بشرˇ حۊقۊقˇ جهاني اعلاميه ؤ بشرˇ حۊقۊقˇ تمؤمˇ جهاني کؤنوانسيؤنؤنه رسميت شناسنه. بيسˇ نؤهؤمي بندˇ مئن گۊنه زن ؤ مرد زاکۊن (قانۊن)ˇ يش برابرن.[۳۰]
سال ۲۰۱۶ ميلادي، جۊن ۲۷ ؤ ۲۸، رؤژاوا فدرال دؤمؤکراتيک اقليم (سۊريه شمال)ˇ مؤسسؤنˇ مجلس، رميلانˇ مئن بنيشتن تا اجتماعي قرارˇ نسقˇ پيشنيويسه نهايي بکۊنن. اي اجتماعي قرارˇ نسق يکته پيشاشۊ (مقدمه) دأنه باني يازده فصل ؤ ۸۵ ته قانۊني ماده.[۳۱]
اي نسقˇ پيشاشۊ مئن تأکيد بۊبؤ کي رؤژاوا-سۊريه شمالˇ خلق، فدرال دؤمؤکراتيکˇ سيستمه بئترين سيستمي دؤنه کي تينه اقليمˇ تمؤمˇ قشرؤن ؤ خلقؤن ؤ دينؤنˇ حقۊقه بجا بأره.[۳۲]
رؤژاوا-سۊريه شمالˇ اجتماعي قرارˇ نسق، قاميشلؤ بنأ فدرال دؤمؤکراتيکˇ اقليمˇ مرکز ؤ أولي فصل أجي پنجۊمي ماده مئن تصريح بۊده کي رؤژاوا-سۊريه شمالˇ فدرال دؤمؤکراتيکˇ اقليمˇ پرچم (بيدۊق)، دؤمؤکراتيک ؤ فدرالي سۊريه پرچمˇ همرأ خأ جؤر بۊشۊن.[۳۳]
سومي ماده مئن تأکيد بۊبؤره کي اي اقليمˇ مئنˇ تمؤمˇ زبؤنؤنˇ آمۊجش، تمؤمˇ سطحؤنˇ مئن آزاد ؤ برابره. هفتۊمي ماده گۊنه کي اي نسق نخأنه يکته تازه کشور ؤ طبقاتي جامعه' بنا بني بلکي خأنه يکته دؤمؤکراتيک سيستم بنابکۊنه کي جامعه زۊرˇ سر بنا بۊبۊن ؤ دؤلتˇ نقشه محدۊد بکۊنه ؤ اۊنه چأکۊنه يکته سيستم کي خالي هماهنگ کؤنه.[۳۴]
أولي فصل أجي، پؤنزه تا هيودهۊمي ماده'نˇ مئن تمؤمˇ اجتماعي ؤ سياسي ؤ فرهنگي سطحؤنˇ مئن، مرد ؤ زنˇ برابري‌ئه تضمين بۊده.[۳۵]
سربس
[دچينواچين]- ↑ "Sectarianism in Syria's Civil War" (PDF) (اينگيليسي زوان جه). انستیتو سیاست خاورمیانه واشنگتن. ۲۰۱۸. Retrieved 25 May 2019.
{{cite web}}: Check date values in:|access-date=(help)نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ Rojava’s Threefold Economy
- ↑ Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights; Persecution and Discrimination against Kurdish Citizens in Syria.
- ↑ نبرد تن به تن در کؤبانی، رادیو زمانه
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ "Syrian Kurds 'drive Islamic State out of Kobane'". BBC News. January 26, 2015. Retrieved January 26, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ شهروندان ایرانی که با داعش می‌جنگند. بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ Why is the world ignoring the revolutionary Kurds in Syria?. David Graeber
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ Democratic Confederalism; by Abdullah Ocalan; first edition 2011; Published by: Transmedia Publishing Ltd. – London, Cologne; Translation: International Initiative.
- ↑ http://ekurd.net/mismas/articles/misc2012/7/syriakurd541.htm
- ↑ Efrin economy minister: Rojava challenging norms of class, gender and power
- ↑ SELF-RULE IN ROJAVA: Charter of the Social Contract
- ↑ آرش اسدی. «روژآوا»: هویت‌خواهی قومیتی یا جست‌وجوی بدیل؟
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ The Revolution in Rojava. Meredith Tax. April 22, 2015.
- ↑ تدوین پیش نویس قرارداد اجتماعی اقلیم دموکراتیک فدرال روژآوا - شمال سوریه
- ↑ تدوین پیش نویس قرارداد اجتماعی اقلیم دموکراتیک فدرال روژآوا - شمال سوریه
- ↑ تدوین پیش نویس قرارداد اجتماعی اقلیم دموکراتیک فدرال روژآوا - شمال سوریه
- ↑ SELF-RULE IN ROJAVA: Charter of the Social Contract
- ↑ SELF-RULE IN ROJAVA: Charter of the Social Contract
- ↑ مسودة العقد الاجتماعي للفيدرالية الديمقراطية لروج آفا – شمال سوريا
- ↑ تدوین پیش نویس قرارداد اجتماعی اقلیم دموکراتیک فدرال روژآوا - شمال سوریه
- ↑ تدوین پیش نویس قرارداد اجتماعی اقلیم دموکراتیک فدرال روژآوا - شمال سوریه
- ↑ تدوین پیش نویس قرارداد اجتماعی اقلیم دموکراتیک فدرال روژآوا - شمال سوریه
- ↑ تدوین پیش نویس قرارداد اجتماعی اقلیم دموکراتیک فدرال روژآوا - شمال سوریه