Uruk

Uruk

Localización
31°19′33″N 45°38′15″L / 31.3259, 45.6374
Estado	Iraq
Provincias	Gobernación de Al-Muthanna
Cidade	Samawah
Xeografía
Parte de	Ahwar do sur de Iraq
Superficie	541 ha
Creación	3200 a. C.
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
Data	2016 (40ª Sesión)
Identificador	1481-005

Este artigo amosa escritos cuneiformes. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Uruk (en cuneiforme 𒌷𒀕 ou 𒌷𒀔 unug^ki, transliterado en sumerio como Unug; en acadio: 𒌷𒀕 ou 𒌷𒀔 Uruk (^URUUNUG); na biblia en hebreo: Erech, grego Orchoë; en àrabe: الوركاء, al-Warkāʾ ou أوروك, Awrūk; en siríaco: ܐܘܿܪܘܿܟ, ‘Úrūk; en hebreo: אֶרֶךְ, ʼÉreḵ‎; en grego antigo: Ὀρχόη, Orchoē, Ὀρέχ, Orékh, Ὠρύγεια, Ōrugeia) foi unha cidade antiga de Sumeria, situada ao leste do leito do río Éufrates, na liña da antiga canle Nil, nunha rexión pantanosa a 225 km ao sur-sueste de Bagdad. Correspóndese coa Érec bíblica e, actualmente, con Warka, na República de Iraq.^[1]

O espazo que ocupou Uruk estivo ocupado dende o denominado periodo de El Ubaid (polo 5000 a. C.) ata o século III; e a cidade xogou un importante papel dende o punto de vista político e relixioso durante 4 milenios.

Foi un dos principais asentamentos da civilización mesopotámica e pasa por ser o asentamento máis antigo que chegou a unha forma urbana na segunda metade do cuarto milenio a. C., durante o período ao que deu nome (período de Uruk) e, probablemento, alí foi onde, tamén, se desenvolveu a escritura.

No comezo do chamado Período Dinástico Arcaico, polo 2900 a. C., Uruk ocupaba unhas 400 ha,^[2] e dispuña dunha rede de canles fluviais que a conectaban co río Éufrates mediante un feixe de pontes.

No seu apoxeo Uruk probablemente tiña entre 50 000 a 80 000 habitantes nunha zona amurallada duns 6 km², a maior cidade do mundo nesa época. Uruk foi unha das primeiras cidades do mundo, cunha gran poboación formada por xente da rexión no canto de estar unida por vínculos familiares como era típico dos pobos e vilas de eras previas. Uruk foi testemuña do xurdimento da civilización na Mesopotamia coa súa burocracia, e a súa sociedade estratificada e militar, estivo habitada durante 5 000 anos, desde a cultura de El Ubaid ata a época parta.

Na tradición mesopotámica, Uruk, debe tamén parte do seu prestixio a existencia de reis semilendarios, o máis coñecido é Gilgamesh, que, se pensa, gobernaron a cidade. Malia non desempeñar un papel politico relevante durante os dous últimos milenios antes de Cristo, seguiu a ser un importante centro relixioso e cultural. Con todo, a cidade rexurdiu durante a segunda metade do primeiro milenio antes de Cristo, sobre todo durante o período helenístico, e foi, de novo, un dos derradeiros lugares onde se mantivo a antiga tradición mesopotámica con textos relixiosos, astronñomicos e literarios escritos en cuneiforme.

Uruk é, polo tanto, un lugar fundamental para a reconstrución da historia mesopotámica e, por iso, se levaron a cabo un bo número de campañas arqueolóxicas que revelaron os distintos períodos do complexo monumental de Eanna e as súas transformacións, e os doutros edificios de diferentes épocas. Os milleiros de táboas inscritas que se atoparon nese lugar foron de grande importancia para o coñecemento da historia económica, social e relixiosa dese espazo ao longo dos milenios da súa historia.

A teoría de que o nome moderno de Iraq deriva do nome Uruk non está comprobada. Tras unha visita en 1849, William Kennett Loftus, identificouna como "Erech", coñecida como "a segunda cidade de Nimrod",^[3] e dirixiu as primeiras escavacións entre 1850 a 1854.

En xullo de 2016, a UNESCO, elixiu o sitio arqueolóxico de Uruk como Patrimonio da Humanidade, como "parte dos restos arqueolóxicos de asentamentos sumerios na Baixa Mesopotamia, que floreceron entre o III e IV milenio a. C. no delta pantanoso formado polos ríos Tigris e Éufrates".^[4]

Os niveis arqueolóxicos mais profundos datan do período de El Ubaid. A 500 m deste cigurat álzase o cigurat de Anu no barrio sumerio de Kullaba, mais estreito có outro pero máis alto, coroado por un santuario de 18×7 m, tamén do Período Jemdet Nasr.

Uruk xurdiu da fusión de dous barrios xemelgos: Kullaba ao oeste e Eanna cara o leste, cada un deles co seu propio santuario (Kullaba tiña como patrón o deus Anu e Eanna, a deusa Inanna). No centro de Eanna atópase un gran cigurat construído por Ur-nammu (2112 - 2095 a. C.), recobre un gran templo sobre plataforma datable no Período Jemdet Nasr.

Foi unha das cidades máis antigas e importantes de Sumeria. Foi a cidade capital de Gilgamesh, heroe protagonista da famosa Épica. Cóntase que as súas paredes construíronse por orde de Gilgamesh ou do seu predecesor Enmerkar quen tamén construíu, segundo se di, o famoso templo de Eanna, dedicado á adoración de Inanna ou Ishtar. Os voluminosos arquivos do templo, do Imperio Neobabilónico, documentan as funcións sociais do templo como centro de redistribución. En tempos de fame negra, unha familia dedicaba un fillo ao templo como ofrenda.

Uruk desempeñou un papel moi importante na historia política do país desde unha etapa temperá, exercendo unha hexemonía en Babilonia nun período anterior a Sargón de Acad. Despois foi prominente nas loitas nacionais contra os elamitas ao redor de 2000 a. C., na cal sufriu severamente. Recordos destes conflitos atópanse na Epopea de Gilgamesh.

De acordo coa historia dos reis sumerios, Uruk foi fundado por Enmerkar, quen trouxo a sede real con el desde a cidade de Eanna. Outros reis históricos de Uruk inclúen Lugalzagesi de Umma, quen conquistou Uruk, e Utuhegal.

Oppenheim afirma que, "En Uruk, na zona sur da Mesopotamia, a civilización sumeria parece que alcanzou a súa cúspide creativa. Isto aparece repetidas veces nas referencias a esta cidade en textos relixiosos e especialmente en textos literarios, incluíndo aqueles de contido mitolóxico; a tradición histórica preservada na lista de reis Sumerios confírmao. O centro do poder político desprazouse posteriormente de Uruk a Ur."

Segundo a Biblia (Xénese 10:10), Erech, probablemente Uruk, foi a segunda cidade fundada por Nimrod. Parece que tamén foi o fogar dos archavitas, exiliados por Asnapper a Samaria (Esdras 4:9-10). Os sitios mencionados en Ezra atópanse todos na zona sur da Mesopotamia, e parecería que Asnapper podería ser o rei asirio Asurbanipal, quen levou a cabo a campaña contra estes babilonios do sur.

A primeira escavación de Uruk realizouna un equipo alemán guiado por Julius Jordan antes da primeira guerra mundial. Esta expedición regresou en 1928 e fixo escavacións posteriores ata 1939. En 1954 regresou baixo a dirección de H. Lenzen e realizáronse escavacións sistemáticas nos anos seguintes. Estas escavacións deron con algúns dos documentos sumerios máis antigos e unha gran cantidade de táboas legais do período seléucida, publicadas posteriormente por Adam Falkenstein e outros epigrafistas alemáns.

• Loftus, William Kennett (1857). Travels and researches in Chaldaea and Susiana (en inglés). Broadway (Nova York): Robert Carter & Brother. 
• Roux, Georges (1987). Mesopotamia. Historia política, económica y cultural (en castelán). (traducido por José Carlos Bermejo Barrera). Madrid: Akal. ISBN 84-7600-174-6.