Sydney

Modelo:Cidade Sydney^[1][2][3][4] (en inglés [sɪdni] (axuda · info)), ás veces escrito en galego Sidney^[5], é a capital do estado de Nova Gales do Sur e a cidade máis populosa da Australia. O concello de Sydney posúe unha poboación de case 165.000, mais incluíndo a súa área metropolitana ten preto de 4.300.000, repartidos por cerca 600 suburbios.

Sydney foi tamén o primeiro asentamento europeo na illa. A súa fundación tivo lugar o 26 de xaneiro de 1788 na Enseada de Sydney como colonia penal por Arthur Phillip, capitán da First Fleet, que a bautizou con este nome en honra de Thomas Townshend, Lord Sydney, por aquel entón ministro do interior británico.

Está situada na costa sueste da illa de Australia arredor da fermosa Baía de Jackson, tamén coñecida aínda que incorrectamente como Baía de Sydney, e que lle dá o alcume da Cidade da Baía.

É o maior centro económico do país, dedicándose especialmente á fabricación de produtos manufacturados, á prestación de servizos financeiros, ao comercio e ao turismo. Neste último aspecto, Sydney é un dos destinos turísticos internacionais máis demandados do Pacífico, recibindo todos os anos máis de 4 millóns de turistas. É mundialmente coñecido polas súas fermosas praias, como as praias de Bondi e Manly; pola súa arquitectura contemporánea, como a Casa da Ópera e a Ponte do Porto; e, polos seus contornos naturais, como as Montañas Azuis e a Costa Central. Ten sido un pulo importante para o turismo o facto de ter acollido numerosos eventos internacionais deportivos, políticos e culturais.

Sydney é, alén, unha das cidades máis multiculturais e cosmopolitas do mundo, debido en parte a cantidade de inmigrantes vindos de todos os cantos do planeta, representando en torno de 180 países. Cerca do 30% dos moradores da cidade naceron noutros países, onde o 4,5% o fixeron no Reino Unido, o 2,3% na China, e 2,1% na Nova Zelandia. Outros pobos con presenza significativa na cidade son os libaneses, gregos, italianos, coreanos, rusos, indianos, vietnamitas, indonesios, e tailandeses.

Existen evidencias de que a rexión da cidade de Sydney tiña sido habitada polos aborixes australianos de maneira continuada desde había polo menos 40 mil anos antes da chegada dos europeos. En 1788, cando asentaron os británicos, estimouse que vivían en toda a rexión da baía entre 4.000 e 8.000 aborixes repartidos en pequenos clans. Cada clan tiña un territorio que determinaba os recursos dispoñíbeis e falaba unha lingua dos tres grupos de linguas da rexión. O clan dos Cadigal falaba o dialecto costeiro da lingua dharug e era o morador orixinal da área do concello de Sydney. Segundo Arthur Phillip, o fundador da cidade, a poboación Cadigal tiña ao redor das 1500 persoas. Os británicos bautizáronos como os Eora pois ao preguntarlles de onde viñan, a resposta dada era sempre "eora", que significa "de aquí" ou "deste lugar". As poboacións aborixes foron drasticamente reducidas após unha epidemia de varíola en 1789, enfermidade traída polo europeos á illa. Os poucos que sobreviviron foron desprazados paulatinamente polos europeos para áreas periféricas, como a Baía de Botany no sur. En 1830 xa case non quedaban aborixes vivindo na rexión da cidade de Sydney.

O capitán James Cook foi o primeiro europeo en alcanzar a rexión de Sydney. Fíxoo o 29 de abril de 1770 ancorando o seu navío, o HMB Endeavour, na Baía de Botany. O interese europeo por colonizar á Australia xurdiu cando o goberno británico procuraba un lugar para onde enviar condenados. Sir Joseph Banks, o botánico a bordo do Endeavour, recomendou entón a Baía de Botany. Así, baixo instrucións do goberno británico, enviouse a Arthur Phillip e aos once navíos que compuñan a First Fleet para tal propósito. Chegaron á baía o 18 de xaneiro de 1788 mais non había boas fontes de auga doce e tampouco un lugar no que poder achegar de maneira segura. Isto levouno a navegar cara o norte até a Baía de Jackson onde encontrou as condicións ideais na Enseada de Sydney. Así o 26 de xaneiro dese mesmo ano fundou, realizando unha pequena cerimonia, a colonia penal que a bautizou con ese nome en honra de Thomas Townshend, Lord Sydney, polo papel xogado na súa autorización para estabelecer a colonia. Esta data é hoxe celebrada como o Día de Australia.

Desde o principio as relacións entre os aborixes australianos e os colonos ingleses foron tensas. Houbo unha resistencia violenta ao asentamento británico por parte dos aborixes australianos, que estaban liderados polo guerreiro Pemulwuy. Isto levou ao entón gobernador de Nova Gales do Sur, Lachlan Macquarie, a tomar medidas en 1820 para 'civilizalos, cristianizalos e educalos'.

O desenvolvemento do asentamento iniciouse a partir do ano 1810 coa ocupación por Macquarie do posto de gobernador de Nova Gales do Sur. Os condenados para alá enviados construíron rúas, pontes, embarcadoiros e edificios públicos, e así a finais do seu mandato no ano 1822, o asentamento xa posuía bancos, mercados, policía e vías públicas ben estabelecidas. Os anos 30 e 40 dese século foron períodos de desenvolvemento urbano, incluíndo a aparición dos primeiros suburbios. Este rápido crecemento debeuse a chegada desde o Reino Unido e Irlanda de inmigrantes en busca dunha vida mellor nas novas terras. O 20 de xullo de 1842, Sydney foi declarada unha cidade, a primeira de Australia, sendo Charles H. Chambers o seu primeiro alcalde. A febre do ouro de 1851 trouxo tamén a outros moitos inmigrantes a Australia en xeral e a Sydney en particular, pois para a maioría deles foi o seu primeiro punto de chegada e tamén de establecemento. Xa a finais do século a Revolución Industrial significou a industrialización da cidade e máis inmigrantes tamén. Coa industrialización Sydney expandiuse rapidamente e para principios do século XX xa pasaba do millón de habitantes.

O século XX foi o século da transformación de Sydney na cidade que hoxe coñecemos. A súa imaxe mudou coa finalización das obras da Ponte do Porto en 1932 e da Casa da Ópera en 1973, os dous símbolos da cidade. Alén, converteuse nunha cidade cosmopolita e multicultural coa chegada de inmigrantes de todas as partes do mundo e coa acollida de múltiples eventos nacionais e internacionais do mundo do deporte, a política e a cultural. Neste senso destaca especialmente ter sido a sede dos Xogos Olímpicos de 2000.

A área urbana de Sídney atópase nunha conca costeira, que é bañada e bordeada polo mar de Tasmania ao leste, as montañas Azuis ao oeste, o río Hawkesbury ao norte e a meseta de Woronora ao sur.

Sydney abarca dúas rexións xeográficas. A chaira de Cumberland atópase ao sur e ao oeste do porto de Jackson (porto de Sydney) e é relativamente plana. A meseta de Hornsby está situada ao norte e está diseccionada por vales escarpados. As zonas planas do sur foron as primeiras en desenvolverse xeograficamente a medida que a cidade medraba. Non foi ata a construción da ponte do porto de Sídney cando os tramos setentrionais da costa se viron máis poboados. Ao longo da súa costa pódense atopar setenta praias de surf, sendo a praia de Bondi unha das máis famosas.^[6]

O río Nepean rodea o extremo occidental da cidade e convértese no río Hawkesbury antes de chegar a Broken Bay. A maioría dos depósitos de auga de Sídney atópanse nos afluentes do río Nepean. O río Parramatta é principalmente industrial e drena unha ampla zona dos suburbios occidentais de Sídney ata Port Jackson. As zonas meridionais da cidade son drenadas polo río Georges e o río Cooks cara á baía de Botany.

Non existe unha única proposta para os límites de Sydney. A definición estándar de xeografía estatística australiana da Greater Sydney cobre 12369 km² e inclúe as áreas de goberno local de Central Coast no norte, Hawkesbury no noroeste, Blue Mountains no oeste, Condado de Sutherland no sur, e Wollondilly no suroeste.^[7] A área de goberno local da Cidade de Sidney abarca uns 26 quilómetros cadrados dende a Garden Island no leste ata Bicentennial Park no oeste, e ao sur ata os suburbios de Alexandría. e Rosebery.^[8]

Sidney está formada na súa maioría por rochas triasicas con algúns diques de rochas ígneas recentes e gorxas volcánicas (normalmente atopadas na busca de doleritas en Prospect, ao oeste de Sydney).^[9] A conca de Sydney formouse cando a cortiza terrestre expandiuse, afundiuse e encheuse de sedimentos a principios do período Triásico.^[10] A area que se convertería no arenito actual foi arrastrada ata alí por ríos procedentes do sur e o noroeste e depositouse fai entre 360 e 200 millóns de anos. O arenito presenta cristais de xisto e leitos fluviais fósiles.^[10]

A biorrexión da conca de Sídney inclúe cantís, praias e estuarios. Os profundos vales fluviais coñecidos como rías escaváronse durante o período Triásico no arenito de Hawkesbury da rexión costeira onde agora atópase Sídney. A subida do nivel do mar fai entre 18.000 e 6.000 anos asolagou as rías para formar estuarios e portos profundos. ^[10] Porto Jackson, máis coñecido como Sydney Harbour, é unha destas rías.^[11] Sydney presenta dous tipos de solo principais; solo areoso (que se orixina na pedra arenisca de Hawkesbury) e arxila (que é de xistos e rochas volcánicas), aínda que algúns solos poden ser unha mestura dos dous.^[12]

Directamente por encima da arenisca máis antiga de Hawkesbury atópase o xisto de Wianamatta, un accidente xeolóxico do oeste de Sydney que se depositou nun gran delta fluvial durante o período do Triásico medio e que se desprazou co tempo de oeste a leste. O xisto de Wianamatta componse xeralmente de rochas sedimentarias de gran fino, como lousas, lulitas, ironitas, limolitas e laminitas, con unidades de arenisca menos comúns. ^[13] O Grupo Wianamatta está formado polas seguintes unidades (listadas por orde estratigráfica): Xisto de Bringelly, arenito de Minchinbury e Xisto de Ashfield.^[14]

As comunidades vexetais máis frecuentes na rexión de Sydney son os bosques herbosos (é dicir, as sabanas)^[15] e algúns focos de bosques esclerófilos (secos),^[16] que consisten en eucaliptos, casuarinas, melaleucas, corymbias e angophoras, con arbustos (tipicamente acacias, callistemons, grevilleas e banksias), e unha herba semicontinua no sotobosque.^[17] As plantas desta comunidade adoitan ter follas ásperas e puntiagudas, xa que crecen en zonas con baixa fertilidade do chan. Sídney tamén conta con algunhas zonas de bosques esclerófilos húmidos que se atopan nas zonas máis húmidas e elevadas do norte e do nordés. Estes bosques están definidos por doseis rectos e altos cun sotobosque húmido de arbustos de follas brandas, fentos arborescentes e herbas. ^[18]

A comunidade de vexetación predominante en Sydney é o bosque do oeste de Sydney, que se atopa no Western Sydney (Chaira de Cumberland),^[19] seguida do bosque de trementina e cortiza de ferro de Sydney, que se atopa disperso polo oeste interior e o norte de Sydney,^[20] o Eastern Suburbs Banksia Scrub na costa e o Blue Gum High Forest que está escasamente presente na costa norte, todos eles en perigo crítico de extinción.^[21][22] A cidade tamén inclúe o Sydney Sandstone Ridgetop Woodland que se atopa ao norte no Parque Nacional Ku-ring-gai Chase na meseta de Hornsby.^[23]

Sydney é o fogar de decenas de especies de aves,^[24] que normalmente inclúen o corvo australiano, urraca australiana, pomba de crista, mineiro ruidoso e o currawong pied, entre outros. Especies de aves introducidas que se atopan de xeito ubicuo en Sydney son a myna común, o estorniño pinto, o pardal doméstico e a pomba manchada.^[25] As especies de réptiles tamén son numerosas e inclúen predominantemente os escíncidos.^[26][27] Sydney ten algunhas especies de mamíferos e arañas, como o rapo voador de cabeza gris e a araña de funil australiana, respectivamente,^[28][29] e ten unha enorme diversidade de especies mariñas que habitan o seu porto e moitas praias.^[30]

Sídney segundo a clasificación climática de Köppen ten un clima subtropical húmido (Cfa)^[31] con veráns suaves [e] ás veces quentes e invernos algo fríos, con poucas precipitacións.^{[32][33][34][35]} O clima é moderado pola proximidade ao mar, e as temperaturas máis extremas rexístranse nos suburbios occidentais interiores. O mes máis caloroso é xaneiro, cunha temperatura media de 23 °C, segundo datos de 1981-2010. Hai unha media de ata 65 días ao ano con temperaturas superiores a 30°, nalgunhas partes da área metropolitana; en tanto noutras, unha media de 14,6 días ao ano con temperaturas de máis de 3030 °C. A temperatura máxima rexistrada foi de 45,8 °C o 18 de xaneiro de 2013, durante unha intensa vaga de calor que sacudiu a toda Australia.^[36] O inverno é de tépedo a frío, con temperaturas que de cando en cando caen por baixo de 0 °C nas zonas costeiras. O mes máis frío é xullo, cunha media de 13 °C. A temperatura mínima máis baixa rexistrada no Observatorio foi de -3,1 °C. As precipitacións están bastante divididas entre o verán e o inverno, pero é lixeiramente superior durante o primeiro semestre do ano, cando dominan os ventos do este. A media anual de precipitacións, de moderada a baixa variabilidade, é de 1577 mm, nunha media de 258 días ao ano.^[37] A última nevada na zona da cidade de Sídney tivo lugar en 1836. Con todo, en xullo de 2008 unha caída de neve lamelada, suave ou saraiba, equivocada por moitos de neve, expuxo a posibilidade de que a caída en 1836 non fose realmente neve.^[38]

A cidade non se viu afectada por ciclóns. O fenómeno da oscilación sureña de El Niño xoga un papel importante na determinación dos patróns climáticos de Sídney: a seca e a queima de arbustos por unha banda, e as tormentas e as inundacións polo outro, asociado coas fases contrarias da oscilación. Moitas zonas de matogueiras que bordean a cidade experimentaron incendios, especialmente entre 1994 e 2001-2002. Estes tenden a ocorrer durante a primavera e o verán. A cidade tamén é propensa a fortes tormentas de sarabia e tormentas de vento. Unha destas foi a tormenta de sarabia de 1999, moi daniña para Sídney e os seus suburbios orientais. A tormenta de sarabia, producida en masa de polo menos 9 cm de diámetro, deixou perdas de 1,7 mil millóns de dólares australianos en menos de cinco horas.^[39] A cidade tamén é propensa a inundacións repentinas de enormes cantidades de choiva. O caso máis notable ocorreu coas grandes inundacións de Sídney que se produciron o 6 de agosto de 1986 e que deixaron na cidade 357,6 mm de auga en 24 horas. Isto provocou importantes problemas de tráfico e danos en moitas partes da área metropolitana.^[40] A oficina de meteoroloxía informou que de 2002 a 2005 experimentáronse os veráns máis calorosos en Sídney desde que os rexistros comezasen en 1859. 2005 tivo unha media diaria de máximas de 18,35 °C; 2004 de 18,39 °C ; 2003 de 17,65 °C; e 2002 de 17,91 °C. A media máxima diaria entre 1859 e 2004 foi de 16,6 °C. Para o primeiros nove meses de 2006 a temperatura media foi 13,41 °C. Desde novembro de 2003, producíronse só dous meses nos que a media máxima diaria é inferior á media: de marzo de 2005 —ao redor de 1 °C por baixo da media —^[41] e de xuño de 2006 —0,7 °C por debaixo da media—.^[42] Pola súa banda, o verán de 2007-2008 demostrou ser un dos mellores da historia. A oficina de meteoroloxía informou que foi o verán máis frío en 11 anos, o verán máis húmido do últimos seis anos e un de tres veráns na historia onde non se superan os 26 °C de máxima.^[43]

A diferenza do resto doutras cidades do mundo, Sídney non está posicionada ao longo dunha falla tectónica. A actividade sísmica do país é o resultado da presión de placas tectónicas que se atopan lonxe do continente, o que significa que de maneira literal calquera parte de Australia está baixo unha ameaza potencial e que os tremores neste país son extremadamente difíciles de predicir.

Afortunadamente, a maioría dos terremotos de Australia, incluídos os dez que se produciron en 2008 dunha magnitude superior a 4,0, desencadeáronse no abatido centro do país, causando danos mínimos. Pero a impredecibilidad das sacudidas sísmicas conduciu a unha falsa sensación de seguridade -os materiais de construción en cidades importantes como Sídney están vellos e corroídos e son vulnerables, como puxo en evidencia un terremoto relativamente menor de magnitude 5,5 en 1989 en Newcastle que causou danos por máis de 1400 millóns de dólares (uns 1000 millóns de euros). Un tremor preto de Sídney, que ten unha poboación 15 veces superior a Newcastle, resultaría moito máis mortífero.^[44]

O distrito financeiro central (CBD) de Sídney esténdese cara ao sur tres quilómetros desde a cala de Sídney ata a área da estación central. O CBD de Sídney está rodeado ao leste por unha cadea de zonas verdes e ao oeste polo porto de Darling, unha zona turística e de animada vida nocturna.

Aínda que o CBD domina a vida cultural e financeira da cidade hoxe en día, outros distritos experimentaron un gran desenvolvemento de maneira radial desde a segunda guerra mundial. Xunto co distrito comercial de North Sydney, unido ao CBD por Harbour Bridge, o distrito exterior máis significativo é Parramatta no centro-oeste,^[45] así como Penrith no oeste,^[46] Bondi Junction no leste, Liverpool no suroeste,^[47] Chatswood o norte e Hurtsville o sur. O skyline de Sídney foi incluído entre os mellores de Australia e ocupa o 25.º lugar a nivel mundial —por diante de cidades como Os Ánxeles ou São Paulo—.^[48]

A extensa área cuberta pola cidade de Sídney queda dividida en 642 suburbios —por razóns postais e de dirección— e administrada por 40 áreas de goberno local.^[49] Non hai un único goberno na cidade, pero o goberno de Nova Gales do Sur e os seus organismos teñen amplas responsabilidades na prestación dos servizos metropolitanos.^[50] A Cidade de Sídney cobre unha pequena superficie que comprende o CBD e os seus suburbios centrais veciños. Ademais, as descricións rexionais son usadas de maneira informal para describir convenientemente as grandes seccións da área urbana. Estas inclúen os suburbios do leste, Hills District, Inner West, Canterbury-Bankstown, as praias do norte, os suburbios do norte, North Shore, St. George, Southern Sydney, South-eastern Sydney, South-western Sydney, Sutherland Shire e Western Sydney. Con todo, moitos suburbios non son convenientemente cubertos por ningunha destas categorías.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Sydney

• Páxina oficial de Sydney (en inglés)