Nova Gales do Sur

Nova Gales do Sur
	New South Wales (en)
	Bandeira
Lema	«Orta recens quam pura nites»
Epónimo	Gales do Sul (pt)
Localización
	32°S 147°L / -32, 147
Estado	Australia
Capital	Sydney
Contén a división administrativa	Armidale Dumaresq Shire (en) ; Auburn City Council (en) ; Ballina Shire (en) ../... 150+
Poboación
Poboación	8.093.815 (2021) (10,1 hab./km²)
Lingua usada	Língua dhurga (pt) ; Lingua dharug ; Barababaraba (en) ; Awabakal (en) ; Badjiri (en) ; Ngarigo (en) ; Ngunnawal (en) ; Darkinjung (en) ; Língua darling (pt) ; Língua bundjalung (pt) ; Tharawal (en) ; Anewan (en) ; Dyangadi (en) ; Worimi (en) ; Língua gamilaraay (pt) ; Ngiyambaa (en) ; Wiradjuri (en) ; Kumbainggar (en) ; Muruwari (en) ; Thawa (en) ; Yitha Yitha (en) ; Madhi Madhi (en) ; Língua wadi-wadi (pt) ; Yorta Yorta (en) ; Githabul (en) ; Arakwal (en) ; Yardliyawarra (en) ; Dadi Dadi (en) ; Malyangapa (en) ; Wadikali (en) ; Lingua yugambeh ; Gundungurra (en) ; Nari Nari (en)
Xeografía
Superficie	801.150 km²
Bañado por	Océano Pacífico
Altitude	160 m
Punto máis alto	Monte Kosciuszko (2.228 m)
Comparte fronteira con	Australia Meridional, oeste ; Victoria, sur ; Territorio da Capital Australiana ; Queensland, norte
Datos históricos
Precedido por	Nova Gales do Sul (Colónia) (pt) e Norte da Austrália (pt)
Creación	1788
Día festivo	Aninovo (1 de xaneiro); Dia da Austrália (pt) (27 de xaneiro); Venres Santo (dois dias antes da Páscoa (pt) ); Sábado Santo (véspera da Páscoa (pt) ); Pascua cristiá (22 de marzo); Luns de Pascua (Easter + 1 day (en) ); Dia ANZAC (pt) (25 de abril); Aniversário da Rainha (pt) (segundo luns de xuño); Día do Traballo (primeiro luns de outubro); Nadal (25 de decembro); Boxing Day (26 de decembro)
Organización política
Forma de goberno	Monarquía parlamentaria ; monarquía constitucional ; democracia representativa ; parliamentary system (en)
• Governor of New South Wales (en)	Margaret Beazley (pt) (2019–)
Órgano executivo	Government of New South Wales (en)
• Premier of New South Wales (en)	Chris Minns (en) (2023–)
Órgano lexislativo	Parliament of New South Wales (en) ,
Máxima autoridade xudicial	Supreme Court of New South Wales (en)
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+10 (pt) , horario estándar; UTC+11 (pt) , horario de verán; Australia/Sydney (en)
Prefixo telefónico	02, 03 e 08
ISO 3166-2	AU-NSW
Outro
Irmandado con	Iacarta ; Pequín ; Toquio (1984–)
Páxina web	nsw.gov.au

Nova Gales do Sur^[1]^[2] (en inglés, New South Wales) é o estado máis antigo e poboado de Australia. Atópase na parte suroriental do país, ao norte de Victoria e ao sur de Queensland. Foi fundado en 1788 e orixinalmente incluíu boa parte da terra de Australia, Nova Zelandia e outras illas da rexión. Con todo, durante o século XIX, separáronse varios territorios deste estado, formando as colonias británicas de Tasmania, Australia Meridional, Victoria, Queensland e Nova Zelandia.

Nova Gales do Sur é coñecida por Port Jackson, que é o porto máis importante da capital, Sidney, onde viven aproximadamente dous terzos da poboación total do estado. Tamén é coñecida por varios pobos pequenos do campo como Tamworth, o "fogar da música country" de Australia.

Xeografía

As súas catro cidades principais son, de norte a sur, Newcastle, Gosford, Sidney e Wollogong, todas elas na costa. Tamén destacan as localidades de Albury, Broken Hill, Dubbo, Tamworth, Armidale, Lismore, Nowra, Griffith, Leeton, Wagga Wagga, Goulburn e Coffs Harbour.

Fisicamente, o estado de Nova Gales do Sur pode dividirse en catro seccións:

A franxa costeira, con climas que van desde o fresco amornado no extremo sur ata o case subtropical na fronteira con Queensland.
As rexións montañosas da Gran Barreira Divisoria e as terras altas á súa ao redor. Moitos picos superan os mil metros de altitude, sendo o máis alto o Monte Kosciuszko, con 2.229 metros.
As chairas destinadas sobre todo á agricultura que ocupan boa parte da superficie do estado. A densidade de poboación é aquí moi inferior á da costa.
As chairas áridas do extremo noroccidental do estado, case inhabitables.

Goberno e política

A forma de goberno de Nova Gales do Sur é descrita na súa Constitución, que data de 1856, aínda que foi emendada en numerosas ocasións. Desde 1901, Nova Gales do Sur é un estado da Mancomunidade de Australia, e a Constitución australiana regula a súa relación coa Mancomunidade. De acordo coa norma fundamental australiana, Nova Gales do Sur cedeu certos poderes lexislativos e xudiciais á Mancomunidade, pero retivo os demais. Na práctica, no entanto, a autonomía dos estados australianos viuse recortada polo crecente predominio financeiro da Mancomunidade.

O Parlamento do Estado está composto por dous cámaras: a Asemblea Lexislativa (cámara baixa) e o Consello Lexislativo (cámara alta). O xefe de Goberno é o Primeiro Ministro do Estado, actualmente Morris Iemma, do Partido Laborista.

Notas

↑ Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo. p. 115. ISBN 84-8158-266-2.
↑ Goretti Sanmartín Rei et al. Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). p. 120. ISBN 84-9749-199-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de setembro de 2013. Consultado o 14 de abril de 2014.

Véxase tamén

[1] Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo. p. 115. ISBN 84-8158-266-2.

[2] Goretti Sanmartín Rei et al. Servizo de Normalización Lingüística, Universidade da Coruña, ed. Criterios para o uso da lingua (PDF). p. 120. ISBN 84-9749-199-8. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 26 de setembro de 2013. Consultado o 14 de abril de 2014.

[1]

[2]