Radon

Radon
Speactram faicsinneach radoin.
Clàr pillteach H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og ↓ * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Buadhan
Samhla	Rn
Àireamh	86
Buidheann	18, gasan uasal
Ùine	5
Bloca	s
Seòrsa	Gasan uasal
Buadhan stuthach
Dath	Gun dath
Buadhan atamach
Tomad atamach/Da	(222) Chan eil cruth seasmhach ann[1]
Comh-dhealbhadh atamach	[Xe] 4f14 510 6s2 6p6
Cor ogsaideachaidh	+2, 0
1mh lùth aidheonachaidh/kJ mol–1	1037
v t e

'S e eileamaid cheimigeach a tha ann an radon le samhla Rn agus àireamh atamach 86.^[2] 'S e gas uasal rèidio-bheò a tha ann agus tha e na ghas aig an teothachd sheòmair.

Chan eil ach aon co-thàthadh de radon, radon dà-fhluaraid.^[3]

Rinneadh caractarachd ri 39 iosatòpaichean de radon. Tha ²²²Rn, le leth-bheatha 3.823 làithean, as seasmhaiche.

Ann an 1900 lorg Friedrich Ernst Dorn gas rèidio-bheò a thàinig à radium. Dh'ainmhich e Radium-Emanation. Ann an 1908 leth-oirich William Ramsay agus Robert Whytlaw-Gray gu leòr de radon a dhùmhlachd a thomhas. O chionn 's gun do dhealraich e anns an dorchadas, dh'ainmich iad e niton às an Laideann nitens no 'dealrach'. Ann an 1923 dh'ainhmicheadh e radon gu oifigeil.

Tha radon a' dol às an seargadh radium. Tha uimhirean radoin ann an Alba as motha faisg air Bun Ilidh, ann an Arcaibh, ann an Sgarba agus na Garbh Eileacha agus faisg air an Uisge Dhè.^[4] Is urrainn do radon a co-chàrnadh ann an taighean^[5][6] agus ann am mèinnean agus a chur aillse air luchd-còmhnaidh agus mèinnearan.

1. ↑ http://ciaaw.org/atomic-weights.htm
2. ↑ “radon”. An Seotal. Air a thogail 29mh dhen Chèitean 2017.
3. ↑ http://dx.doi.org/10.1021/ja00880a048
4. ↑ https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/340104/HPA-RPD-051_for_website_with_security.pdf
5. ↑ BBC Naidheachdan 2015-10-12: Cus radon ann an 95 taigh comhairle
6. ↑ BBC Naidheachdan 2016-05-20: Tuilleadh sgrùdaidh a dhìth 'son gas radon