Liz Truss
Polaiteoir de chuid an Pháirtí Choimeádaigh sa Ríocht Aontaithe is ea Elizabeth Mary Truss (a rugadh in Oxford ar 26 Iúil 1975), pobalóir agus i bhfad amach ar an eite dheis den pháirtí.[1][2]
Cé go raibh Truss in aghaidh an Bhreatimeachta sa bhliain 2016, d’athraigh sí a hintinn.[3] Sna 2020idí, bhí sí ar an eite dheis ar fad den pháirtí agus í ag brath ar thacaíocht leithéidí Jacob Rees-Mogg. Agus í ina príomhaire sa bhliain 2022, bhí a rialtas gearrthréimhseach ag tuairteáil ó ghéarchéim go géarchéim.
Chaill sé a suíochán mar MP san Olltoghchán 2024.
Gairm
[cuir in eagar | athraigh foinse]D'fhreastail Truss ag Ollscoil Oxford agus d'éirigh sí ina cuntasóir cairte (ACMA) sa bhliain 1999. D'fhostaigh Shell í ó 1996 go dtí 2000, agus bhí sí le Cable and Wireless ó 2000 go dtí 2004.
2012
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sa bhliain 2012, d'fhoilsigh Truss (in éineacht le feisirí óga eile, an dream is diongbháilte ar an eite dheas sa Pháirtí Coimeádach) a straitéis don Ríocht Aontaithe sa leabhar "Britannia Unchained: Global Lessons for Growth and Prosperity"[4].
Scríobh sí go raibh an tír bánaithe ag na cánacha agus níor spreag na cánacha obair chrua sa Bhreatain. "Ní mór dúinn leagan as na rialacha agus na dianrialacháin", a dheimhnigh an leabhar. Bhí sé ráite gur eiseamláirí iad an Astráil, Ceanada, Singeapór srl.
2019
[cuir in eagar | athraigh foinse]Mar Rúnaí Stáit Trádála Idirnáisiúnta na Breataine (idir 2019-2021), dúirt Truss sa bhliain 2019 gur "feirmeoirí a raibh roinnt tornapaí i gcúl a leoraithe acu" an t-aon dream in Éirinn a bhí imníoch faoi Bhreatimeacht gan chomhaontú.[5] Bhí claonadh ag Truss gníomhú go meargánta, mar a tharla anseo.
Rúnaí gnóthaí eachtracha
[cuir in eagar | athraigh foinse]Ceapadh Truss mar rúnaí gnóthaí eachtracha na Breataine ar 15 Meán Fómhair 2021. D'fhan sí bliain amháin, beagnach, sa phost sin.
Rinné sí idirbheartaíocht le Ruanda chun lucht iarrtha tearmainn a dhíbirt ann.
I mí Eanáir 2022, bhí sé tugtha le fios ag Truss go bhféadfadh sí Airteagal 16 den Phrótacal a chur i ngníomh mura nglacfaidh an tAontas le leasuithe ar an bPrótacal atá á moladh ag an mBreatain.[6][7][8]
Maidir leis an ghéarchéim ag Stormont sa bhliain 2022, dúirt Truss nach mbeidh Feidhmeannas ann go dtí go réiteofar an prótacal.[9][10]
Albain
[cuir in eagar | athraigh foinse]I mí Lúnasa 2022, chuir Truss i leith Nicola Sturgeon gur ag iarradh aird a tharraingt uirthi féin a bhí sí agus reifreann ar neamhspleáchas na hAlban á éileamh aici. Dhearbhaigh sí nach dtabharfadh sí a beannacht do reifreann ar neamhspleáchas na hAlban.[11]
Prótacal an Tuaiscirt
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhrúigh Truss chun cinn an reachtaíocht chun fáil réidh le gnéithe de Phrótacal an Tuaiscirt.[3] Nuair a ceapadh Truss ina Rúnaí Gnóthaí Eachtracha ar dtús síleadh go mbeadh sí sásta iarracht a dhéanamh teacht ar chomhaontú faoin bprótacal ach d’éirigh sí níos daingne ina dearcadh de réir a chéile, go háirithe le linn toghchán na ceannaireachta.
Príomh-aire
[cuir in eagar | athraigh foinse]
I rith an tsamhraidh 2022, bhí an t-iarsheansailéir Rishi Sunak agus Truss san iomaíocht le teacht i gcomharbacht ar Boris Johnson. Sna pobalbhreitheanna, bhí Truss mar rogha na coitiantachta na mball. Fuair Truss 57% dena vótaí (81,326) agus deimhníodh gur b'í a bheidh mar Cheannaire an Pháirtí Chaomhaigh.[12]
Bhí Truss ar an 15ú Príomh-Aire ar an mBreatain ó corónaíodh Eilís II.[3]
Géarchéim fhioscach
[cuir in eagar | athraigh foinse]Thosaigh géarchéim fhioscach na Ríochta Aontaithe, 2022, ar 23 Meán Fómhair 2022 nuair a d'fhógair Kwasi Kwarteng, Seansailéir Státchiste na Ríochta Aontaithe ag an am, 'mionbhuiséad', go gairid tar éis do Truss a bheith tofa ina Príomh-Aire.
B’éigean cistí pinsin a tharrtháil agus tháinig ardú ar rátaí morgáiste i ndiaidh an bhuiséid inar fógraíodh ciorruithe cánach nach raibh maoiniú socraithe dóibh.[13]
Eirí as
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí cúrsaí polaitíochta agus eacnamaíochta suaite go maith ó d’fhógair Truss a mionbhuiséad.[13] Tháinig an ghéarchéim chun cinn nuair a d'éirigh Suella Braverman as, Rúnaí Gnóthaí Baile na Breataine ag an am. Mhaígh sí "nach féidir linn ligean orainn féin nach ndearnamar botúin agus leanúint orainn ar nós go bhfuil daoine eile dall ar na botúin sin."[14]
Ar an lá céanna, chinn 40 feisire parlaiminte de chuid na dTóraithe gan tacú le Truss maidir le vóta faoin bhfraiceáil.
An lá dár gcionn, ar 20 Deireadh Fómhair 2022, d'éirigh Truss as mar Príomh-Aire i bhfianaise na corraíola polaitiúla i measc na gCaomhach.[15] Dúirt sí nach bhféadfadh sí an méid a gheall sí nuair a ceapadh ina ceannaire ar na Tóraithe í a chomhlíonadh.[13]
Chaith sí 45 lá sa phost.[16]
2024
[cuir in eagar | athraigh foinse]Chaill sé a suíochán mar MP san Olltoghchán 2024.[17]
Pearsanta
[cuir in eagar | athraigh foinse]Phós Truss cuntasóir eile, Hugh O'Leary, sa bhliain 2000. Tá beirt chlainne orthu, Liberty O'Leary agus Frances O'Leary.[18]
Bhí caidreamh lasmuigh den phósadh aici, idir 2004-2005, leis an MP Mark Field (cheap an an Páirtí Coimeádach Field mar 'theagascóir pearsanta" do Truss). Fuair Field colscaradh. Scannal a bhí ann sa bhliain 2008 nuair a chuala a toghcheantar, South West Norfolk, faoi.[19]
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Prótacal Éireann
- Géarchéim fhioscach na Ríochta Aontaithe, 2022
- Plean tearmainn na Ríochta Aontaithe in Ruanda
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Cathal Mac Coille (3 Meán Fómhair 2022). "Litir oscailte chuig Príomh-Aire nua na Breataine…" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-09-04.
- ↑ "A political affair: We profile cabinet minister Liz Truss" (en-GB). belfasttelegraph. Dáta rochtana: 2022-09-04.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "Imní in Éirinn agus Liz Truss le ceapadh ina Príomh-Aire" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-11-25.
- ↑ "Britannia Unchained" (as en) (2022-10-15). Wikipedia.
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-05-18). "Liz Truss agus feirmeoirí tornapaí in Éirinn" (as ga).
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-01-13). "Dóchas san AE faoi chur chuige "suáilceach" Liz Truss" (as ga).
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-01-14). ""Is féidir margadh a dhéanamh fós leis an AE" - Liz Truss" (as ga).
- ↑ Póilín Ní Chiaráin (29 Meitheamh 2022). "An mbainfear na putóga as an bprótacal?" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-09-04.
- ↑ Naucht RTÉ (2022-08-17). "Rishi Sunak agus Liz Truss i mbun stocaireachta i mBéal Feirste" (as ga).
- ↑ RnaG (27 Lún 2022). "Tús Áite (mp3)". Dáta rochtana: 2022.
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-08-02). "Liz Truss cáinte faoi bhéim síos a thabhairt do Nicola Sturgeon" (as ga).
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-09-05). "Is í Liz Truss a bheidh ina Príomh-Aire nua ar an mBreatain" (as ga).
- ↑ 13.0 13.1 13.2 "Liz Truss éirithe as mar Phríomh-Aire na Breataine, toghchán á lorg ag Starmer" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2022-10-20.
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-10-19). "Rúnaí Gnóthaí Baile na Breataine éirithe as oifig" (as ga-IE).
- ↑ Nuacht RTÉ (2022-10-20). "Liz Truss éirithe as mar Phríomh-Aire na Breataine" (as ga-IE).
- ↑ Sa bhliain 1827, chaith an Tóraí George Canning 118 lá sa phost, an tréimhse ba ghairide a chaith aon duine mar Phríomh-Aire na Breataine go dtí Truss.
- ↑ "Tory big beasts who have lost their seats: Liz Truss, Penny Mordaunt and Grant Shapps among ministers to go" (en). Sky News. Dáta rochtana: 2024-07-05.
- ↑ (2022-09-01). "Get to know Liz Truss' husband, Hugh O'Leary" (en-ie). The Irish Sun. Dáta rochtana: 2022-09-04.
- ↑ Chris Byfield (2022). "Liz Truss husband: How Hugh O'Leary forgave racy affair with Tory MP ‒ 'Love of my life'". www.express.co.uk. Dáta rochtana: 2022-09-04.
 Breataine Móire | Walpole • Wilmington • Pelham • Newcastle • Devonshire • Newcastle • Bute • Grenville • Rockingham • Chatham • Grafton • North • Rockingham • Shelburne • Portland • Pitt Óg |  |
|---|---|---|
 Ríocht Aontaithe | Pitt Óg • Sidmouth • Pitt Óg • Grenville • Portland • Perceval • Liverpool • Canning • Goderich • Wellington • Grey • Melbourne • Peel • Melbourne • Peel • Russell • Derby • Aberdeen • Palmerston • Derby • Palmerston • Russell • Derby • Disraeli • Gladstone • Disraeli • Gladstone • Salisbury • Gladstone • Salisbury • Gladstone • Rosebery • Salisbury • Balfour • Campbell-Bannerman • Asquith • Lloyd George • Bonar Law • Baldwin • MacDonald • Baldwin • MacDonald • Baldwin • Chamberlain • Churchill • Attlee • Churchill • Eden • Macmillan • Douglas-Home • Wilson • Heath • Wilson • Callaghan • Thatcher • Major • Blair • Brown • Cameron • May • Johnson • Truss • Sunak • Starmer | |