سولون

سولون
Σόλων
Bust of Solon, copy from a Greek original (ح. ۱۱۰ BC) from the Farnese Collection, now at the National Archaeological Museum, Naples
زادهٔ	ح. ۶۳۰ BC آتن
درگذشت	ح. ۵۶۰ BC (aged approx 70) قبرس
پیشه(ها)	Statesman, lawmaker, poet

سولون آتنی (به یونانی: Σόλων)(زادهٔ ۶۳۸ - مرگ ۵۵۸ پیش از میلاد) دولت‌مرد، قانون‌گذار و غزل‌سرای آتنی بود. او را پدر شهر آتن خوانده‌اند. وی قانون اساسی شهر را نوشته و در پایه‌ریزی مردم‌سالاری آتنی نقش مهم و تاثیرگذاری داشت.^[۱] یونانیان او را در شمار فرزانگان هفتگانه آورده‌اند و با تالس فیلسوف دوست بود.

سولون حوالی دهه ۶۳۰ پیش از میلاد زاده شده‌است. خانواده وی از قبیله اوپاترید و در شهر سرشناس بودند. به گفته پلوتارک خانواده سولون با حاکمان پیش از دموکراسی آتن بستگی خونی داشتند و وی در جوانی به تجارت مشغول شد که برای خانواده‌های اشراف آتنی شغل غیرمعمولی بود.^[۲]

در اطراف آتن جزیره‌ای هست به نام سالامیس که مدتی توسط شهر مگارا اشغال شده بود. مصادف با دوران حکومت پسیستراتوس، سولون نیروهای دریایی آتن را در عملیات نظامی رهبری کرده و موفق به بازپس‌گیری جزیره شد. امری که به شهر و محبوبیت وی افزود.^[۳] به گفته دیوژن لائرتی سولون به عنوان یکی از آرخون‌ها انتخاب شد و شروع به انجام اصلاحاتی در زمینه قوانین کرد. در این زمان آتن دورانی از گذار را سپری می‌کرد و در آشفتگی فرو رفته بود. قوانین قدیمی بسیاری از مردم را بدهکار کرده و به نارضایتی عمومی دامن زده بود. ^[۴] سولون در ۵۹۴ پیش از میلاد و تنها برای یک سال به عنوان آرخون انتخاب شد و به گفته پلوتارک «ثروتمندان به خاطر ثروتش و مردم به خاطر سلامت نفسش او را شخصی مناسب می‌دانستند». او کاملا اصلاح‌طلب از کار درآمده و نهادها و قوانین آتن را به نفع مردم تغییر داد و هم‌زمان به فرادستان کمک کرد تا با بر عهده گرفتن نقش‌های جدید در اجتماع به ظرفیت حکومت برای حل و فصل منارعات اضافه کنند.^[۵] ارسطو در رساله قانون اساسی آتن عنوان می‌کند که تا پیش از سولون بعضی افراد برای قرض گرفتن حتی بدن خود را به گرو می‌گذاشتند. سولون با لغو این‌گونه شرایط و اعطای حقوقی قانونی به مردم، جمعیت بزرگ آتنی‌های عادی را به شهروندان تبدیل کرد و به وثیقه گذاشتن خود و رعیت ساختن آتنی‌ها را ممنوع کرد. وی ممنوعیت جابه‌جا شدن در آتیکا را از میان برده و شورایی ۴۰۰ نفره به نام بوله ایجاد کرد که هر یک از چهار قبیله اصلی آتن در آن اعضای برابر داشته باشند. همچنین فرادستان را به دیوان سالاران ساختار جدید بدل کرده و به جای حذف ایشان از آن‌ها برای تحکیم دموکراسی استفاده نمود چنان که خود در شعری میگوید «سپر به دست گرفته و نگذاشتم که هیچ گروهی بر دیگری ستم کند».^[۶]

بنا به ادعا سولون پس از اصلاحاتش تحت فشار قرار می‌گرفت که قوانین را به نفع این و آن عوض کند و این فشار چنان شد که نهایتا آتنی‌ها را به معبدی برده و از آن‌ها سوگند گرفت که قوانینش را تغییر ندهند مگر آن‌که خودش آن‌ها را عوض کند. ایشان هم سوگند یاد کردند. اما سولون پس از این از شهر خارج شده و به مدت ده سال به سفر پرداخت تا مگر آتنی‌ها به علت عدم حضور شخص او به قوانین پایبند بوده و آن را رعایت کنند تا عادتشان شود.^[۷] اما پس از بازگشت مشاهده نمود که قوانینش دستخوش بی‌توجهی شده و با ناآرامی سیاسی یک مستبد به نام «پسیستراتوس» که دست بر قضا از بستگان مادری سولون بود به قدرت رسیده است. سولون سال‌های پایانی عمر خود را به مبارزه با این استبداد پرداخته و نهایتا در ۸۰ سالگی در جزیره قبرس درگذشت. براساس سفارش خودش خاکسترش را در جزیره سالامین زادگاهش پراکنده کردند. اصلاحات سولون نهایتا زمینه برقراری دموکراسی را ایجاد کرد.^[۸]