Fausto Coppi
Fausto Coppi (Castellania, Alessandria, Piemonte, 1919ko irailaren 15 – Tortona, Alessandria, 1960ko urtarrilaren 2) Italiako pista eta errepideko txirrindulari ospetsua izan zen. Il Campionissimo edo Lertxuna ezizenez ere ezagutzen zen.
| Fausto Coppi | |
|---|---|
 (1952) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Angelo-Fausto Coppi |
| Jaiotza | Castellania, 1919ko irailaren 15a |
| Herrialdea |  Italiako Erresuma (1919ko irailaren 15a - 1946ko ekainaren 18a) Italia (1946ko ekainaren 18a - 1960ko urtarrilaren 2a) |
| Heriotza | Tortona, 1960ko urtarrilaren 2a (40 urte) |
| Hobiratze lekua | Castellania |
| Heriotza modua | berezko heriotza: malaria |
| Familia | |
| Haurrideak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | italiera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | txirrindularia |
Parte-hartzailea
| |
| Altuera | 177 zentimetro |
| faustocoppi.it | |
   | |
Historiako txirrindulari ezagunenetako bat da[1][2][3], bere garaipen azpimarragarrien artean, honako hauek daude: 5 Giro (1940, 1947, 1949, 1952 eta 1953), 2 Tour (1949 eta 1952), 5 Lombardiako Giro, 3 Milan-San Remo, Paris-Roubaix 1, Fleche Wallone 1, eta Munduko Errepide Txapelketa 1. Horretaz gain, 1942 eta 1966 artean Orduko Errekorra izan zuen. Era berean, txirrindularitzaren prestaketa aldatu izana ere onartzen zaio, dietetikaren, bizikletaren bilakaera teknikoaren, entrenamendu metodoen eta kirol medikuntzaren gaineko interesagatik. 1960an hil zen, malariak jota, Frantziar Volta Garaiara egindako bidaia batean kutsatuta.
Ospetsua izan zen Gino Bartalirekin izandako lehia, zeinak Italia zatitu baitzuen gerraosteko berehalako garaian (bien arteko balizko jarrera politiko ezberdinengatik ere).
Biografia
aldatuFamilia apal batean jaioa, 8 urterekin bere lehen bizikleta lortu zuen, Novi Ligureko janari-denda bateko banatzaile bezala lan egiteko erabiliko zuena. 1937an Biagio Cavannak lasterketa ez profesionaletan parte hartzera animatu zuen. Bere ezaugarri fisiko apartak zirela eta, laster nabarmendu zen Coppi gaztea
1939an profesional bihurtu eta jada 6 karrera irabazi zituen. Osperako jauzia urtebete beranduago iritsi zen, Gino Bartaliren taldekide eta laguntzaile bezala hasi arren, bere bost Giroetatik lehena lortu zuen, 20 urte, 8 hilabete eta 25 egunekin Giroa irabazi zuen txirrindularirik gazteena izan zelarik, oraindik ere indarrean dagoen errekorra.
1940 eta 1941ean Italiako Jazarpen txapelduna izan zen. 1942an Orduko Errekorra ezarri zuen Milango Vigorelli belodromoan, marka berria 45,871 kilometrotan utziz. 14 urtez iraungo zuen errekorra izango zen, 1956an Jacques Anquetilek gainditu zuen arte.
Bigarren Mundu Gerrak bere goranzko ibilbidea eten zuen. Ravenna Dibisioarekin Afrikara bidalia izan zen, eta hor ingelesek preso hartu zuten, 1945ean askatua izan zelarik. Urte horretan, Lazio Kirol Elkarteko txirrindulari taldearekin lasterketa gutxi batzuetan parte hartu zuen.
1946an, Bianchi talderekin 10 urteko harreman luze baten hasiera izan zen. Coppiren etorrerak berehala eman zituen fruituak, Milan-San Remo irabazi baitzuen 14 minutuko aldearekin. Denboraldi horretan bertan, Giroko hiru etapa, Nazioen Sari Nagusia, Luganoko Sari Nagusia eta Lombardiako Giroa irabazi zituen. 1947an, zazpi urte geroago, Italiako Giroan gailendu zen.
1949an Coppiren behin betiko nazioarteko mirespena jaso zuen. Lehendabizi Milan-San Remo, gero Lombardiako Giroa eta hirugarrenez Italiako Giroa irabazi baitzituen. Jarraian bere lehen Frantziako Tourra bikain irabazi zuen, proba honen erdian liderrarekin zeukan 30 minutuko aldea errekuperatuz. Horrela, urte berean Giroa eta Tourra irabaztea lortu zuen lehen txirrindularia bihurtu zen.
1950eko denboraldiaren hasiera ikusgarria izan zen, Paris-Roubaix eta Fleche Wallone irabaziz. Baina Giroan izandako eroriko baten ondorioz, hiru saihets-hezur hautsi eta denboraldiari amaiera eman behar izan zion.
1951n bere anaia zen Serse (hau ere txirrindulari profesionala, Fausto bezala) Piemonteko Giroan izandako erorketa baten ondorioz hil zen. Gertaera lazgarri honek kalte egin zion, oso denboraldi diskretua egin zuelarik.
1952a, berriro ere, urte aparta izan zen Coppirentzat. Giroko hiru etapa eta sailkapen nagusia eskuratu zuelarik, baita bost etapa eta Tourreko sailkapen nagusia ere.
1953an, bosgarrenez Italiako Giroa lortu zuen, baita Mundujo errepideko txapelketa Luganon. Hala ere, bere kirol ibilbidea kaltetua izan zen, kirolarekin berarekin zerikusirik ez zuten arrazoiengatik: Giroan zehar, Coppi izan zen garaiko kronika arrosaren erdigunea, ezkontzaz kanpoko harreman bat izateagatik, Aita Santuak berak ere kondenatuko zuena. 1954an bere azken goi-mailako probetako bat irabazi zuen, Lombardiako Giroa.
1959an, txirrindulari frantziar batzuekin batera (Raphaël Géminiani, Jacques Anquetil, Louison Bobet, Roger Hassenforder eta Henry Anglade besteak beste), Burkina Fason antolaturiko lasterketa batean parte hartu zuen, eta, ondoren, ehizaldi batean, non malariaz kutsatu zen. Tamalez, gaixotasunaren diagnostikoa oso berandu egin zen eta gaizki artatua izan zen (sendagileek uste baitzuten, Coppiren gaixotasuna biriketako arazo bat zela); horren ondorioz, 40 urte besterik ez zituela hil zen.
Bizitza pribatua
aldatu1945eko azaroaren 22an, Bruna Ciampolini-rekin ezkondu zen Sestri Ponenten[4], eta, ezkontza hartatik, bere alaba Marina jaio zen 1947ko azaroaren 11n.
Coppik, 1948an, Tre Valli Varesine-n, Giulia Occhini ezagutu zuen; Giuliak (Enrico Locatelli doktorearen emaztea eta garai hartan Varano Borghiren mediku orokorra eta Coppiren zale amorratua) autografo bat eskatu zionean. Ondorengo urteetan, txirrindulariak eta emakumeak (zaleek Dama Zuria bezala bataiatua) harremana hasi zuten, hasiera batean gutun bidez soilik eta gero pertsonala ere. Coppi eta bere emaztea Bruna Ciampolini elkarren arteko adostasunez banandu ziren, baina, bitartean, Enrico Locatellik bere emaztea adulterioagatik salatu zuen.
1954ko Italiako Giroa amaitu eta astebetera, biek beren familia utzi, eta elkarrekin bizitzera joan ziren Villa Carla-ra, Novi Liguren[5]. 1954ko uztailaren 25etik 26ra arteko gauean, karabineroek, Locatellirekin batera, bat-batean sartu ziren Villa Carlan, baina ezin izan zuten delituan harrapatu[5]. Irailaren 9an itzuli, eta Giulia Occhini atxilotu zuten adulterioagatik. Hasieran, Alessandriako espetxera eraman zuten; lau egunen buruan, emakumea urruntze aginduarekin aske utzi, eta, behartuta, Anconako egoitza batera joan behar izan zuen izeba baten etxera, poliziaren egoitzan sinatzeko betebeharrarekin[5][6], eta, Coppiri, bere pasaportea kendu zioten[5].
Ondorengo epaiketa 1955eko martxoan egin zen, Coppiri bi hilabeteko kartzela zigorra ezarri zioten ezkontza-etxea uzteagatik, eta Giulia Occhiniri, haurdun zegoena, hiru hilabeteko kartzela-zigorra[5][6]. Hala ere, zigorraren etenaldiaren onura atera zuten biek.
Hainbat zailtasunen ondoren, Coppi eta Giulia Occhini Mexikon ezkondu ziren (ezkontza inoiz ez zen Italian aitortu), eta Occhinik seme bat erditu zuen (Angelo Fausto Faustino izenez ezagutzen dena) Buenos Airesen 1955eko maiatzaren 13an[5]. Angelo Fausto Coppi gazteak Italiako eta Argentinako pasaporte bikoitza lortu zuen, Argentinan jaio zen Coppi abizena jaso ahal izateko, Locatellik ez baitzuen bere aitatasuna ukatu nahi izan[7].
Palmaresa
aldatu1940
Italiako Giroa eta etapa 1
- Italiako jazarpen txapelketa
1941
- Italiako jazarpen txapelketa
- Tre Valli Varesine
- Emiliako Giroa
- Toscanako Giroa
- Venetoko Giroa
- Milango Eskualdeko Giroa
1942
- Orduko errekorra
Italiako errepide txirrindularitzako txapelketa
- Italiako jazarpen txapelketa
1946
- Milan-San Remo
- Lombardiako Giroa
- Nazioen Sari Nagusia
- 2. Italiako Giroan eta 3 etapa
- Romagnako Giroa
1947
- Munduko jazarpen txapelketa
- Italiako jazarpen txapelketa
- Lombardiako Giroa
- À travers Lausanne
- Nazioen Sari Nagusia
- Emiliako Giroa
- Venetoko Giroa
- Romagnako Giroa
1948
- Milan-San Remo
- Tre Valli Varesine
- Lombardiako Giroa
- Italiako Giroko Mendiko sailkapena
eta 2 etapa
- 2.
Italiako errepide txirrindularitzako txapelketa
- Emiliako Giroa
- 2. Omloop Het Volken
1949
Frantziako Tourra, Mendiko sailkapena
eta 3 etapa
- Milan-San Remo
- Lombardiako Giroa
- Munduko jazarpen txapelketa
- 3.
Mundujo errepideko txapeketa
- Venetoko Giroa
- Romagnako Giroa
- Desgrange-Colombo Challengea
1950
1951
- 10. Frantziako Tourrean, Mendiko sailkapena
- 4. Italiako Giroa eta 2 etapa
- Luganoko Sari Nagusia (erlojupekoa)
1952
- Luganoko Sari Nagusia (erlojupekoa)
1953
- Baracchi Saria
1954
- Lombardiako Giroa
- 4. Italiako Giroan, Mendiko sailkapena
- Bernocchi Kopa
- 2.
- Baracchi Saria
- Campaniako Giroa
- Paris-Nizako etapa 1
1955
- Apeninoetako Giroa
- 2. Italiako Giroan eta etapa 1
- Tre Valli Varesine
- Baracchi Saria
- Campaniako Giroa
1956
- Luganoko Sari Nagusia (erlojupekoa)
1957
Emaitzak lasterketa nagusietan
aldatuItzuli handiak
aldatu| Itzuli Handia | 1940 | 1941-42 | 1943-45 | 1946 | 1947 | 1948 | 1949 | 1950 | 1951 | 1952 | 1953 | 1954 | 1955 | 1956 | 1957 | 1958 | 1959 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. | X | X | 2. | 1. | UT | 1. | UT | 4. | 1. | 1. | 4. | 2. | — | — | 32. | — | |
| X | X | X | X | — | — | 1. | — | 10. | 1. | — | — | — | — | — | — | — | |
| — | — | X | — | — | — | X | — | X | X | X | X | — | — | — | — | UT |
Beste Itzuliak
aldatu| Itzulia | 1939 | 1940 | 1941 | 1942 | 1943-45 | 1946 | 1947 | 1948 | 1949 | 1950 | 1951 | 1952 | 1953 | 1954 | 1955 | 1956 | 1957 | 1958 | 1959 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Paris-Niza | — | X | X | X | X | — | X | X | X | X | — | — | — | UT | — | — | — | — | — | |
| Romandiako Tourra | X | X | X | X | X | X | — | — | — | — | — | 4. | — | — | — | — | — | — | — | |
| Suitzako Itzulia | — | X | — | — | X | — | 5. | — | — | — | — | — | — | 5. | — | — | — | — | — | |
Klasikoak eta Txapelketak
aldatu| Lasterketa | 1939 | 1940 | 1941 | 1942 | 1943 | 1944 | 1945 | 1946 | 1947 | 1948 | 1949 | 1950 | 1951 | 1952 | 1953 | 1954 | 1955 | 1956 | 1957 | 1958 | 1959 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Omloop Het Nieuwsblad | X | X | X | X | X | X | — | — | — | 2. | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Milan-San Remo | — | 10. | 10. | 21. | — | X | X | 1. | — | 1. | 1. | 9. | — | 37. | 3. | 4. | 62. | — | — | — | — | |
| Paris-Roubaix | — | X | X | X | — | — | — | — | — | — | 39. | 1. | — | 2. | — | — | 2. | — | — | — | 44. | |
| Flèche Wallonne | — | X | — | — | — | — | — | — | — | — | 3. | 1. | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Paris-Brusela | — | X | X | X | X | X | X | — | — | — | — | — | — | 60. | — | — | — | — | — | — | — | |
| Züricheko txapelketa | — | — | — | — | — | — | — | 2. | 18. | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | |
| Milan-Turin | — | — | — | — | X | X | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | 4. | — | — | — | — | |
| Lombardiako Giroa | — | 16. | 5. | 7. | X | X | — | 1. | 1. | 1. | 1. | 3. | 3. | 35. | — | 1. | 11. | 2. | — | — | — | |
| X | X | X | X | X | X | X | UT | UT | UT | 3. | — | — | — | 1. | 6. | UT | 15. | — | 18. | — | ||
| — | — | — | 1. | — | X | — | — | 1. | 2. | 1. | — | — | — | — | 2. | 1. | — | — | — | — | ||
| — | Ez zuen parte hartu |
| DSK | Deskalifikatua |
| UT | Utzi |
Erreferentziak
aldatu- ↑ «Coppi e quella fuga leggendaria nella Cuneo-Pinerolo di 60 anni fa - Il Sole 24 ORE» st.ilsole24ore.com (Noiz kontsultatua: 2023-02-02).
- ↑ (Ingelesez) «PezCycling News» PezCycling News (Noiz kontsultatua: 2023-02-02).
- ↑ (Italieraz) «COPPI, Fausto in "Dizionario Biografico"» www.treccani.it (Noiz kontsultatua: 2023-02-02).
- ↑ (Italieraz) «CICLISMO in "Enciclopedia dello Sport"» www.treccani.it (Noiz kontsultatua: 2023-02-03).
- ↑ a b c d e f (Italieraz) «CICLISMO in "Enciclopedia dello Sport"» www.treccani.it (Noiz kontsultatua: 2023-02-03).
- ↑ a b (Italieraz) «La Dama bianca e Coppi un bacio e fu subito scandalo - l'Unità.it» web.archive.org 2014-10-18 (Noiz kontsultatua: 2023-02-03).
- ↑ Speciale Fausto Coppi - Rai Tre 2 gennaio 2010 ore 16:00
Kanpo estekak
aldatu- Fausto Coppi - ProCyclingStats
Datuak: Q219912
Multimedia: Fausto Coppi / Q219912
| Aurrekoa Gino Bartali |
Frantziako Tourraren irabazlea 1949 |
Ondorengoa Ferdinand Kübler |
| Aurrekoa Hugo Koblet |
Frantziako Tourraren irabazlea 1952 |
Ondorengoa Louison Bobet |
| Aurrekoa Giovanni Valetti |
Italiako Giroaren irabazlea 1940 |
Ondorengoa Gino Bartali |
| Aurrekoa Gino Bartali |
Italiako Giroaren irabazlea 1947 |
Ondorengoa Fiorenzo Magni |
| Aurrekoa Fiorenzo Magni |
Italiako Giroaren irabazlea 1949 |
Ondorengoa Hugo Koblet |
| Aurrekoa Fiorenzo Magni |
Italiako Giroaren irabazlea 1952 eta 1953 |
Ondorengoa Carlo Clerici |