Taupō (aintzira)

Taupō (aintzira)
Taupō (aintzira)
Datu orokorrak
Garaiera	356 m
Mota	krater laku
Luzera	46 km
Zabalera	33 km
Azalera	616 km²
Sakonera	186 m; 113 m
Bolumena	59 km³
Geografia
Koordenatuak	38°49′00″S 175°55′00″E / 38.816666666667°S 175.91666666667°E
Estatua	Zeelanda Berria
Region of New Zealand	Waikato eskualdea
Leku geografikoa	Ipar uhartea
Hidrografia
Betebidea	ikusi Waitahanui River (en) ; Hinemaiaia Stream (en) ; Waiotaka River (en) ; Waimarino River (en) ; Waihāhā River (en) ; Tauranga Taupō River (en) ; Kuratau River (en) ; Tongariro River (en) ;
Hustubidea	Waikato ibaia
Erresidentzia denbora	10,6 a
Arroaren azalera	3.487 km²

Taupō (ingelesez: Lake Taupō; maorieraz: Taupō-nui-a-Tia edo Taupōmoana) Zeelanda Berriko Ipar uhartean dagoen aintzira da, herrialdeko handiena dena. 356 metroko altueran dago, uhartearen erdialdean. 186 metroko sakonera du gehienez, eta Waitahanui, Tongariro eta Tauranga Taupō ibaietako uretatik elikatzen da. Isurbide nagusia Waikato ibaia da. Aintzirako bertako faunan amuarrain arrunta, ortzadar-amuarraina eta anguilla australis nabarmentzen dira. Gune turistiko garrantzitsua ere bada.

Taupō herria aintziraren ipar-ekialdean dago, eta Tūrangi aintziraren hegoaldeko muturrean.

Sumendia

Aintzira Taupō sumendiaren galdaran dago, duela 26.500 urte inguru sumendiaren erupzio handi baten ondoren sortua. Erregistro geologikoen arabera, Taupō 28 aldiz erupzio lehertzen hasi da azken 27.000 urteetan.^[1]^[2]^[3] Taupōk oraintsuko geologia-garaietako munduko bi erupzio bortitzenetako bi sortu zituen: duela 26.500 urteko Oruanuiko erupzioa, galdararen egungo formaren erantzule dena,^[4] eta duela 1800 urte inguru Hatepe erupzioa^[5] hain zuzen ere.

Erreferentziak

↑ A continent on the move: New Zealand geoscience into the 21st century. Graham, Ian J. et al.; The Geological Society of New Zealand in association with GNS Science, 2008. ISBN 978-1-877480-00-3. page 66, 168.
↑ "Taupo the volcano" (a single sheet pamphlet), C.J.N. Wilson and B.F. Houghton, Institute of Geological & Nuclear Sciences, c2004.
↑ Information from GNS Science on the Taupo Volcano
↑ (Ingelesez) Wilson, C. J. N.; Blake, S.; Charlier, B. L. A.. (2006). «The 26·5 ka Oruanui Eruption, Taupo Volcano, New Zealand: Development, Characteristics and Evacuation of a Large Rhyolitic Magma Body» Journal of Petrology 47 (1): 35–69. doi:10.1093/petrology/egi066..
↑ (Ingelesez) Talbot, J. P.; Self, S.; Wilson, C. J. N.. (1994). «Dilute gravity current and rain-flushed ash deposits in the 1.8 ka Hatepe Plinian deposit, Taupo, New Zealand» Bulletin of Volcanology 56 (6–7): 538–551. doi:10.1007/BF00302834. Bibcode: 1994BVol...56..538T..

Kanpo estekak

Datuak: Q199903
Multimedia: Lake Taupō / Q199903

Artikulu hau Zeelanda Berriko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

[1] A continent on the move: New Zealand geoscience into the 21st century. Graham, Ian J. et al.; The Geological Society of New Zealand in association with GNS Science, 2008. ISBN 978-1-877480-00-3. page 66, 168.

[2] "Taupo the volcano" (a single sheet pamphlet), C.J.N. Wilson and B.F. Houghton, Institute of Geological & Nuclear Sciences, c2004.

[3] Information from GNS Science on the Taupo Volcano

[:0-4] (Ingelesez) Wilson, C. J. N.; Blake, S.; Charlier, B. L. A.. (2006). «The 26·5 ka Oruanui Eruption, Taupo Volcano, New Zealand: Development, Characteristics and Evacuation of a Large Rhyolitic Magma Body» Journal of Petrology 47 (1): 35–69. doi:10.1093/petrology/egi066..

[5] (Ingelesez) Talbot, J. P.; Self, S.; Wilson, C. J. N.. (1994). «Dilute gravity current and rain-flushed ash deposits in the 1.8 ka Hatepe Plinian deposit, Taupo, New Zealand» Bulletin of Volcanology 56 (6–7): 538–551. doi:10.1007/BF00302834. Bibcode: 1994BVol...56..538T..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]