Friuliera
| Friuliera | |
|---|---|
| furlan — lenghe furlane | |
 Friulieraren hedapena, gorriz. | |
| Datu orokorrak | |
| Lurralde eremua | Italia |
| Hiztunak | 600.000 |
| Rankinga | Ez 100 mintzatuenen artean |
| Ofizialtasuna | - |
| Eskualdea | Friuli-Venezia Giulia |
| UNESCO sailkapena | 3: arriskuan |
| Araugilea | Osservatori Regjonâl de Lenghe e de Culture Furlanis |
| Hizkuntza sailkapena | |
| giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak hizkuntza italikoak hizkuntza erromantzeak mendebaldeko hizkuntza erromantzeak hizkuntza galo-iberiarrak hizkuntza galo-erromantzeak Gallo-Rhaetian (en)  erretorromaniera | |
| Alfabetoa | latindar alfabetoa |
| Hizkuntza kodeak | |
| ISO 639-2 | fur |
| ISO 639-3 | fur |
| Ethnologue | fur |
| Glottolog | friu1240 |
| Wikipedia | fur |
| Linguasphere | 51-AAA-m |
| UNESCO | 353 |
| IETF | fur |
| Endangered Languages Project | 3400 |
Friuliera (furlan edo marilenghe friulieraz eta friulano italieraz) erretorromanieraren dialekto nagusietako bat da, erromantxearekin eta ladinoarekin batera. Friuli-Venezia Giulia eskualdean (Italiako ipar-ekialdean) hitz egiten dute 600.000 bat lagunek.
Estatusa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Italiako estatuak babestuta dago, baina ez da ofizialki onartua.
Hizkuntza batua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Friuliera batua (furlan standard, coinè, lenghe comun edo furlan normalizât) idazteko sortu zuten 1996an.
Aldaerak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Furlan centrâl: Udine/Udin ingurukoa.
- Furlan gurizan: Gorizia/Gurizekoa.
- Furlan concuardiês: Pordenone/Pordenon ingurukoa.
- Furlan de Cjargne: Carnia/Cjargnekoa.
Adibideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Nola zaude?: Cemût stâstu?
- Egun on, Jakue dut izena: Bondì, jo mi clami Jacum.
- Ni Jakue naiz: Jo o soi Jacum.
- Friuldarra naiz, Udinetik nator: O soi furlan, o ven di Udin.
Aita Gurea katolikoa:
Pari nestri, che tu sês tal cîl,
ch'al sedi santificât il to non,
ch'al vegni il to reâm,
ch'e sedi fate la tô volontât
como in cîl, cussì in tiere.
Danus vuê il pan che nus covente,
parinus jù i nestris debits
come che nô ur ai parìn jù ai nestris debitôr
e no stâ molânus te tentazion,
ma liberinus dal mâl.
Amen
(Adibideak, italierazko eta frantsesezko wikipedietatik hartuta)
Bibliografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Paola Benincà, Laura Vanelli, Linguistica friulana, Unipress, Padova, 2005.
- Franc Fari (cur.), Manuâl di lenghistiche furlane, Forum, Udine, 2005.
- Giuseppe Francescato, Dialettologia friulana, Società Filologica Friulana, Udine,1966.
- Giovanni Frau, I dialetti del Friuli, Società Filologica Friulana, Udine, 1984.
- Sabine Heinemann, Studi di linguistica friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 2007.
- Carla Marcato, Friuli-Venezia Giulia, Laterza, Roma - Bari, 2001.
- Piera Rizzolati, Elementi di linguistica friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 1981.
- Paolo Roseano, La pronuncia del friulano standard: proposte, problemi, prospettive, Ce Fastu?, LXXXVI (2010), n. 1, p. 7-34.
- Federico Vicario (cur.), Lezioni di lingua e cultura friulana, Società Filologica Friulana, Udine, 2005.
- Federico Vicario, Lezioni di linguistica friulana, Forum, Udine, 2005.
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea] |
Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu. |
Datuak: Q33441
Multimedia: Friulian language / Q33441