Erich Maria Remarque
Erich Maria REMARQUE [eriĥ maria reMARK] (naskiĝis la 22-an de junio 1898 en Osnabrück, mortis la 25-an de septembro 1970 en Locarno) estis germana verkisto.
Lia origina nomo estis Erich Paul REMARK, ekde 1923 li nomis sin REMARQUE, ĉar lia familio devenis de francio. Li havis 18 jarojn, kiam li iris al la fronto kiel soldato. Post la Unua Mondmilito li vivtenis sin interalie kiel instruisto, komercisto kaj redaktoro.
En la jaro 1929 Remarque publikigis sian plej faman verkon "En okcidento nenio nova" (Im Westen nichts Neues), kiu el la perspektivo de 19-jara frontsoldato priskribis la tutan kruelecon de la Unua Mondmilito. La verko estis granda sukceso, estis vendita en rekordaj kvantoj. Ankaŭ en multaj aliaj landoj ĝi sukcesis. Entute tradukoj en 60 lingvoj aperis. Pluraj fortaj, efektaj kaj pensigaj verkoj sekvis. Ili en efika, emociiga lingva stilo realisme priskribis la tempon tuj post la milito (kaj la paradoksecon kaj cinismon de la socia "moralo" rilate tion) en Der Weg zurück (La vojo returne). Aliaj verkoj temas pri la jaroj postaj, ĉefe la nazitempaj jaroj, kaj duamilitatempaj, elvokante samtempe la malfacilegajn vivproblemojn estigitaj de tiaj teruraj okazintaĵoj: En Amu vian najbaron li priskribis la vivon de la germanaj fuĝintoj ekzilitaj (en scenoj kaj situoj, kiuj multflanke retroviĝas nuntempe je aliaj enmigrintoj el multaj landoj al Eŭropo), la travivaĵoj ĉe la orienta fronto kaj en germanaj urboj dum la bombadoj, travivaĵoj en koncentrejo.
En la jaro 1933 la nazioj malpermesis kaj bruligis liajn verkojn. Remarque ekde 1931 jam vivis en Svislando, poste li elmigris al Usono kaj fariĝis usonano. Li edziĝis al usona eksaktorino Paulette Goddard. En 1948 li revenis al Svislando, kie li mortis en Locarno. Liaj romanoj publikigitaj ĵus post la fino de la Dua Mondmilito estis malbone taksitaj en Germanio, ĉar germanoj ne estis pretaj akcepti la priskribon de tio, kio estis farata nazitempe, kune kun ĉia ties krueleco.
Listo de verkoj
[redakti | redakti fonton]
- Die Traumbude (1920)
- Station am Horizont (1927/28)
- Im Westen nichts Neues (En Okcidento nenio nova, 1929)
- Der Weg zurück (La vojo returne, 1931)
- Drei Kameraden (1938)
- Liebe deinen Nächsten (1941)
- Arc de Triomphe (1946)
- Der Funke Leben (1952)
- Zeit zu leben und Zeit zu sterben (1954)
- Der schwarze Obelisk (1956)
- Die Nacht von Lissabon (1963)
- Schatten im Paradies (1971, postmorte)
Liaj libroj estis tradukitaj en minimume 58 lingvojn.
En Esperanto aperis
[redakti | redakti fonton]- En okcidento nenio nova / El germana lingvo trad. de kvar. - Köln: Heroldo de Esperanto, 1929. - 252 p. : ilustr. Originalo: Im Westen nichts Neues
- La vojo returne / El germana lingvo trad. Joseph F. Berger. - Köln: Heroldo de Esperanto, 1931. - 369 p. Originalo: Der Weg zurück
- La vojo returne / El germana lingvo trad. Joseph F. Berger. - Rickmansworth: Esperanto Publ. Co., [proks. 1935]. - 369 p. Originalo: Der Weg zurück
- Amu vian proksimulon! (revuo Esperanto, 1942, p. 3-4, tr. Francois Hayotte)