Πάρος

Πάρος

Γεωγραφία
Συντεταγμένες	37°03′00″N 25°11′00″E / 37.05°N 25.1833°E / 37.05; 25.1833Συντεταγμένες: 37°03′00″N 25°11′00″E / 37.05°N 25.1833°E / 37.05; 25.1833
Αρχιπέλαγος	Αιγαίο Πέλαγος
Νησιωτικό σύμπλεγμα	Κυκλάδες
Αριθμός νήσων	7
Έκταση	193,308 km²
Υψόμετρο	724 μ
Υψηλότερη κορυφή	Λεύκες (Άγιοι Πάντες)
Χώρα
Ελλάδα
Περιφέρεια	Νοτίου Αιγαίου
Νομός	Κυκλάδων
Πρωτεύουσα	Παροικιά
Δημογραφικά
Πληθυσμός	14.520[1] (απογραφής 2021)
Πυκνότητα	75,1 /χλμ2
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδα	www.paros.gr
Σχετικά πολυμέσα

Η Πάρος είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί των Κυκλάδων και βρίσκεται δυτικά της Νάξου, από την οποία τη χωρίζει στενός δίαυλος πλάτους 3 περίπου μιλίων, ενώ από τον Πειραιά απέχει 90 ναυτικά μίλια. Έχει έκταση 193,308 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μήκος των ακτών της είναι 118,5 χιλιόμετρα. Ο πληθυσμός του νησιού, κατά την απογραφή του 2001, ήταν 12.853 κάτοικοι, κατά την απογραφή του 2011, 13.694 και κατά την τελευταία απογραφή του 2021, 14.520.^[1] Η καίρια γεωγραφική θέση της Πάρου στο κεντρικό Αιγαίο, το σταυροδρόμι των θαλάσσιων δρόμων που συνδέουν την ηπειρωτική Ελλάδα με τα νησιά του Αρχιπελάγους, τα μικρασιατικά παράλια και ευρύτερα τη Μεσόγειο, αποτέλεσε τη διαχρονική βάση για την ανάπτυξη του νησιού.

Οι κάτοικοί της επίσημα ονομάζονται Πάριοι/Παρίες ενώ στην καθομιλουμένη συνηθίζονται τα Παριανοί/Παριανές.^[2][3]

Η Πάρος έχει σχήμα ελλειψοειδές μειούμενο προς Βορρά. Ο περίπλους της είναι 35 μίλια. Αποτελεί έναν δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Οι ακτές του νησιού σχηματίζουν παραλίες (κυρίως στην ανατολική πλευρά του) και φυσικά λιμανάκια, ενώ άλλες είναι απότομες και βραχώδεις. Στη βόρεια πλευρά του σχηματίζεται ο μεγάλος κόλπος της Νάουσας, ένα φυσικό λιμάνι. Οι άλλοι δύο μεγάλοι κόλποι του νησιού βρίσκονται στα δυτικά (Παροικιά) και στα ανατολικά (Μάρμαρα). Τα κυριότερα ακρωτήρια της Πάρου είναι: ο Άγιος Φωκάς ^[4] στον λιμένα της Παροικιάς όπου υπάρχει φάρος, ο Κόρακας ^[5] στο βόρειο άκρο όπου υπάρχει ο παραδοσιακός πέτρινος φάρος χτισμένος το 1887, ο Τούρχος (ή Τούρκος), ανατολικά του προηγουμένου, η Αγριά στο βορειοανατολικό άκρο, ακριβώς απέναντι της Νάξου, η Σταφίδα, η Βίγλα, και ο Πύργος ή Πυργάκι ανατολικά-νοτιοανατολικά, και ο Μαύρος κάβος στο νοτιότερο άκρο του νησιού.

Η Πάρος περιβάλλεται από πολυάριθμες νησίδες και σκοπέλους, όπως οι επικίνδυνες Πόρτες Πάρου, ο Άγιος Σπυρίδωνας, το Δροσονήσι, το Μακρονήσι, η Γλαροπόδα, το Πατερονήσι, το Φίτζι και το Εβραιόκαστρο (ή Βριόκαστρο).

Κυριότεροι λιμένες της Πάρου είναι: της Παροικιάς, της Νάουσας (αρχαία Αργούσα, πολεμικός λιμένας) μεταξύ των Ακρωτηρίων Κόρακα και Τούρχου, και ο λιμένας του Δρυού καλούμενος και Πόρτο Τρίο, νότια. Άλλοι μικρότεροι όρμοι είναι του Φιλιζίου στα ανατολικά, του Κεφάλου στα δυτικά, του Πίσω Λιβαδιού στα νοτιοανατολικά, και της Αλυκής στα νοτιοδυτικά. Στο νησί υπάρχουν τόσο απομονωμένες όσο και οργανωμένες παραλίες, με βράχια, βότσαλα ή αμμουδιά.

Εσωτερικά το νησί διασχίζεται από βορρά προς νότο από τέσσερα γυμνά όρη, των οποίων υψηλότερες κορυφές είναι ο Προφήτης Ηλίας (776 μ.), η Μάρπησσα και ο Στρούμπουλας (730 μ.). Πηγαία νερά δεν έχει πολλά και τα περισσότερα υφιστάμενα βρίσκονται στην περιοχή του Δρυού.

Το έδαφος του νησιού είναι πετρώδες και αποτελείται από γρανίτες, ασβεστολιθικά πετρώματα (μάρμαρα), γνευσίους και μαρμαρυγίες. Το παριανό μάρμαρο ήταν γνωστό από την αρχαιότητα ως το καλύτερο της Ελλάδας. Σε μικρή ποσότητα υπάρχει επίσης μαγγάνιο, το οποίο οι Παριανοί το εκμεταλλεύονταν ως το 1960 στα ορυχεία των Θαψανών.

Το κλίμα του νησιού είναι ήπιο, όπως και στα περισσότερα νησιά των Κυκλάδων, δηλαδή εύκρατο, ξηρό, με ήπιους χειμώνες και λίγες βροχοπτώσεις. Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι περίπου 18 βαθμούς Κελσίου, ενώ, από τον Μάιο ως τον Σεπτέμβριο, η θερμοκρασία ανεβαίνει αρκετά. Κατά τη διάρκεια του Αυγούστου, για 20-30 μέρες περίπου, τη ζέστη του καλοκαιριού μετριάζουν τα μελτέμια, των «ετησίων» όπως αναφέρονταν από τους αρχαίους Έλληνες, που φυσούν με ένταση 5-7, πολλές φορές φτάνουν και τα 8-9 μποφόρ κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ το βράδυ καταλαγιάζουν.

Η χλωρίδα του νησιού είναι πλούσια. Στην παραθαλάσσια ζώνη συναντάται ο κρίνος της θάλασσας, ο αμάραντος, διάφορα αγκάθια και το κρίταμο. Στα πεδινά ευδοκιμούν φίδες, σχινάρια, κέδροι, ρείκια κ.α., ενώ στις ημιορεινές και ορεινές εκτάσεις συναντάται επιπλέον φασκόμηλο, ρίγανη, μάραθο, δεντρολίβανο, μανουσάκια, κυκλάμινα, ανεμώνες. Στη βλάστηση της Πάρου κυριαρχούν τα αρμυρίκια, τα κυπαρίσσια, τα πεύκα, οι χαρουπιές, οι αροκάριες, τα αμπέλια, οι συκιές, οι ελιές κ.α. Στο νησί επίσης συναντάει κανείς μια μικρή ποικιλία άγριων μανιταριών από τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι και τις αρχές Μαρτίου ανάλογα με τη συχνότητα των βροχοπτώσεων του τρέχοντος έτους. Το σπανιότερο αλλά και καλύτερο ποιοτικά είναι ο Αγκαθίτης (αρκετά σκληρό και χρώματος καφετί). Συναντάται επίσης ο κοκκινοαμανίτης που είναι πιο κοινό μανιτάρι, και ο γλυστρίτης.

Το νησί παράγει λάδι, πατάτες, κρασιά, κηπευτικά, φρούτα και δημητριακά. Ένα από τα πιο ιδιαίτερα φυτά των Κυκλάδων που συναντάμε συχνά και στην Πάρο είναι και η κάπαρη. Τα αμπέλια μάλιστα παράγουν δύο τοπικές ποικιλίες κρασιού, τη μανδηλαριά (κόκκινο) και τη μονεμβασιά (λευκό), που είναι Π.Ο.Π.

Οι υγρότοποι της Πάρου πλουτίζουν τη χλωρίδα της και αποτελούν ζωτικό χώρο για τα μεταναστευτικά πουλιά. Συναντώνται στις Κολυμπήθρες Νάουσας, στη Σάντα Μαρία, στον Μώλο, στη Χρυσή Ακτή, στην Αλυκή, στον Κάμπο και στα Λιβάδια Παροικιάς. Καλλιέργειες υπάρχουν σε πεζούλες στις πλαγιές των λόφων και σε αρκετές πεδινές εκτάσεις.

Η γεωγραφική θέση της Πάρου την καθιστά πολύ σημαντικό τόπο διαβίωσης μίας πλούσιας ορνιθοπανίδας. Περισσότερα από 200 διαφορετικά είδη πουλιών φιλοξενούνται στο νησί. Από αυτά ορισμένα είναι ενδημικά, ενώ τα περισσότερα είναι μεταναστευτικά και χρησιμοποιούν την Πάρο ως ενδιάμεσο σταθμό των ταξιδιών τους την άνοιξη και το φθινόπωρο. Στα πουλιά που συναντώνται στην Πάρο περιλαμβάνονται ο Αρτέμης (Calonectris diomedea), ο Κορμοράνος (Phalacrocorax carbo), ο Μικροτσικνιάς (Ixobrychus minutus) και το Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus).

Στην ορνιθοπανίδα της Πάρου περιλαμβάνονται επίσης και ορισμένα σπάνια ή απειλούμενα με εξαφάνιση είδη, όπως ο Θαλασσοκόρακας (Phalacrocorax aristotelis), ο Πορφυροτσικνιάς (Ardea purpurea), η Χαλκόκοτα (Plegadis falcinellus), ο Λιβαδόκιρκος (Circus pygargus), η Αετογερακίνα (Buteo rufinus), ο Σπιζαετός (Hieraaetus fasciatus), ο Μαυροπετρίτης (Falco eleonorae), η Πετροτριλίδα (Burhinus oedicnemus), ο Αιγαιόγλαρος (Larus audouinii) κ.α.

Στην Πάρο λειτουργεί από το 1995 ο Σύλλογος Περίθαλψης και Προστασίας Άγριων Ζώων «Αλκυόνη», ο οποίος έχει ως σκοπό την περισυλλογή, θεραπεία και επανένταξη στη φύση των αγρίων ζώων της ελληνικής πανίδας που για κάποιο λόγο (παράνομο κυνήγι κυρίως, αλλά και μολύνσεις, ατυχήματα κ.α.) έχουν ανάγκη περίθαλψης. Ο σύλλογος λειτουργεί αποκλειστικά με τη βοήθεια εκατοντάδων εθελοντών απ' όλο τον κόσμο, και οι εγκαταστάσεις του φιλοξενούνται σε κτήμα 12,60 στρεμμάτων στην περιοχή Καμάρες που παραχωρήθηκε από την Ιερά Μονή Λογγοβάρδας^[6].

Στην κατάφυτη κοιλάδα, κοντά στα Ψυχοπιανά, τους καλοκαιρινούς μήνες εμφανίζεται ένα είδος πεταλούδας που την ημέρα μένει ακίνητη πάνω στους κορμούς των δέντρων και στους βράχους, ενώ κατά το απόγευμα ανεβαίνει στα φυλλώματα. Το Σεπτέμβριο, οι θηλυκές πεταλούδες εγκαταλείπουν την κοιλάδα, ταξιδεύοντας μόνο νύχτα, και πηγαίνουν σε περιοχές με θαμνώδη βλάστηση, όπου γεννάνε τα αβγά τους και πεθαίνουν. Η περιοχή αυτή, γνωστή και ως οι Πεταλούδες της Πάρου είναι προστατευόμενος βιότοπος του Natura 2000, με κωδικό GR4220016, κατά μία έκταση 1,02 τ.χλμ.^[7][8][9]

Το όνομα Πάρος δεν είναι η μοναδική ονομασία της νήσου στα αρχαία χρόνια. Τα ακόλουθα ονόματα έχει καταγράψει ο Αλεξανδρινός γραμματικός Νικάνωρ (2ος αι. π.Χ.) στο έργο Μετονομασίαι και διέσωσε γραμματειακά ο Στέφανος ο Βυζάντιος στα Εθνικά του:

Πάρος

Ως Πάρος δεν απαντάται στον Όμηρο ούτε στις πινακίδες της γραμμικής γραφής Β΄, ενώ πρώτη γραμματειακή της μνεία είναι στον Ομηρικό Ύμνο Εις Απόλλωνα, έργο του 7ου αιώνα π.Χ. και στον Ύμνο εις Δήμητραν. Το εθνικό όνομα των κατοίκων του νησιού ήταν Πάριος και απαντάται στον Πίνδαρο και τον Ηρόδοτο. Ως προς την ετυμολογία του ονόματος Πάρος μαθαίνουμε από τον Στέφανο τον Βυζάντιο, πως ο Καλλίμαχος ο γραμματικός υποστήριζε πως οφείλεται στον Αρκάδα οικιστή του νησιού Πάρο τον Παρράσιο, άποψη που δεχόταν και ο Αριστοτέλης^[10].

Πακτία

Ως Πακτία μαρτυρείται μόνο από τον Στέφανο τον Βυζάντιο. Ο Salmasius θεωρεί τον τύπο αυτό αντιγραφικό λάθος και το διορθώνει σε Επακτία. Επάκτιος είναι αυτός που κείται επί της ακτής, ο παραλιακός. Επομένως το όνομα ξεκίνησε από την παραλιακή πόλη του νησιού και επεκτάθηκε σε όλο το νησί. Ο Αύγουστος Μάινεκε επιλέγει τη διόρθωση της Πακτίας σε Πλατεία, τοπωνύμιο οφειλόμενο στην αναφορά του Πλίνιου, ο οποίος συνδέει το περιγραφικό τοπωνύμιο με το σχήμα του εδάφους. Ο Αθανάσιος Βερτσέτης, το Πακτία το συνδέει με το ρήμα πακτόω, δηλαδή στερεώνω, ασφαλίζω, δηλαδή την ασφαλή τοποθεσία.

Δημητριάς

Ως Δημητριάς, από τη θεά Δήμητρα, αναφέρεται στον ομηρικό ύμνο στη Δήμητρα καθώς και από τον Ηρόδοτο, τον Παυσανία, αρχαίες επιγραφές και νομίσματα που έχουν βρεθεί στο νησί και φέρουν εικόνα σίτου και μαρτυρούν τη λατρεία της θεάς στη νήσο.^[11]

Ζάκυνθος

Ως Ζάκυνθος, από τους Ζακύνθιους αποίκους που εγκαταστάθηκαν στο νησί στα πρώιμα ιστορικά χρόνια^[12]

Υρία

Ως Υρία (και Υρίη) αναφέρεται από τον Στέφανο τον Βυζάντιο. Υρία λεγόταν και η Ζάκυνθος και έτσι είναι πιθανό να ήλθε αυτή η ονομασία μαζί με την ονομασία Ζάκυνθος

Υλήεσσα

Ως Υλήεσσα, από το κοινό όνομα ύλη, δηλαδή το δάσος, που δηλώνει τον δασώδη τόπο όπως η Ιόνιος Ζάκυνθος, αναφέρεται από τον Νικάνορα τον Γραμματικό. ^[13]

βλ. Ιστορία της Πάρου

Τα αρχαία λατομεία της Πάρου βρίσκονται στη θέση «Μαράθι» σε απόσταση περίπου 5 χλμ. από την Παροικία. Τα λατομεία αυτά είναι γνωστά από το εξαιρετικής ποιότητας λευκό μάρμαρο, την «Παρία λίθο», που εξορυσσόταν εκεί από τον 7ο π.Χ. αιώνα και ήταν πηγή πλούτου για το νησί. Από το μάρμαρο αυτό έχουν κατασκευαστεί πασίγνωστα γλυπτά όπως η Αφροδίτη της Μήλου, ο Ερμής του Πραξιτέλους και η Νίκη της Σαμοθράκης. Είναι επίσης γνωστό ως «λυχνίτης», ονομασία που οφείλεται είτε στη μεγάλη του διαύγεια και καθαρότητα, είτε στον τρόπο εξόρυξής του από τη γη (με τη χρήση λύχνων). Η λειτουργία των λατομείων σταμάτησε στους Βυζαντινούς χρόνους και επαναλήφθηκε στην εποχή της κυριαρχίας των Φράγκων στο νησί, με το μάρμαρο να κατευθύνεται προς πολλά σημεία της Ευρώπης και κυρίως τη Βενετία. Η εκμετάλλευση του μαρμάρου αρχίζει και πάλι τον 19ο αιώνα από τη Γαλλική Εταιρεία Μαρμάρου και από το 1878 αναλαμβάνουν τη λειτουργία των λατομείων Βέλγοι για σύντομο χρονικό διάστημα τριών ετών. Στη συνέχεια η εκμετάλλευση των λατομείων περνά στον έλεγχο εταιρειών Ελληνικών συμφερόντων και συνεχίζεται για κάποια ακόμα χρόνια σε πιο χαμηλούς ρυθμούς. Στη συνέχεια η λειτουργία των λατομείων διακόπτεται οριστικά, πιθανότατα γιατί η φλέβα του άριστης ποιότητας μαρμάρου φαίνεται πλέον να εξαντλείται.

Στην περιοχή σήμερα σώζονται ερείπια κτηρίων υποδομών που είχαν κατασκευαστεί από τη Γαλλική Εταιρεία. Επίσης υπάρχουν δυο στοές σε σχετικά επισκέψιμη κατάσταση αν και η έντονη κλίση τους δημιουργεί δυσκολίες. Η νότια στοά του λατομείου είναι πιο δύσκολα επισκέψιμη και αποτελεί το αρχαίο τμήμα του. Στην είσοδο σώζεται τμήμα αρχαίου ελληνιστικού ανάγλυφου αφιερωμένου στις Νύμφες. Η βόρεια στοά του λατομείου δημιουργήθηκε από τη Γαλλική εταιρία.

Στην αρχαιότητα σπουδαία προϊόντα της Πάρου ήταν τα σύκα, τα πεπόνια και οι παριανές πίτες. Όταν ο περίφημος Πάριος σατυρικός ποιητής Αρχίλοχος πήγε στη Θάσο, δεν μπορούσε να ξεχάσει τα μαύρα σύκα της Πάρου, τα λεγόμενα «αιμώνια». Ο Αθήναιος μνημονεύει τα πεπόνια της Πάρου που τα ονομάζει «σικυούς σπερματίες». Ο δε Πλίνιος αναφέρει ότι στην Πάρο υπήρχε ένα δάσος του οποίου τα δένδρα δεν καρποφορούσαν και ότι τα δε αλιεύματα πέριξ της Πάρου ήταν περισσότερο αλμυρά από τα συνήθη. Τέλος αναφέρει και το αξιοπερίεργο ότι στην Πάρο υπήρχε κάποιος «λίθος» (ίσως να πρόκειται για κάποιο είδος χώματος) από τον οποίο εξαγόταν ένας χυμός (πιθανόν κατόπιν βρασμού υγρού διαλύματός του) που χρησίμευε ως θεραπευτικό φάρμακο. Άλλα προϊόντα της εποχής εκείνης ήταν τα πορφυροβαμμένα ιμάτια, τα καλούμενα «βεύδεα». Το κυριότερο όμως προϊόν ήταν το λευκό μάρμαρο που μαζί με αυτά της Νάξου και της Πεντέλης συνετέλεσαν στη δόξα της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής. Διάσημοι ήταν οι Πάριοι γλύπτες Σκόπας και Αγοράκριτος που ήταν εφάμιλλοι του Φειδία. Επίσης διάσημοι ήταν και οι ζωγράφοι Νικάνωρ και Αρκεσίλαος.

Σήμερα οι μόνιμοι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την αλιεία, τη γεωργία, την κτηνοτροφία και τον τουρισμό. Τα προϊόντα της Πάρου είναι ποικίλα και άριστης ποιότητας. Στην Πάρο παράγονται ετησίως μεγάλες ποσότητες κρασιού και αποσταγμάτων και λειτουργούν μικρές οινοποιίες καθώς και αποστακτήρια που παράγουν ούζο και την τοπική σούμα. Επίσης παράγεται γραβιέρα, λάδι και σύκα περισσότερο για τις ανάγκες των κατοίκων. Οι ευφορότερες περιοχές είναι αυτές της Παροικίας και της Μάρπησσας. Το μέλι είναι ένα ακόμα προϊόν της Πάρου. Επίσης η Πάρος έχει αξιόλογα ορυκτά, μεταξύ των οποίων πρωτεύουσα θέση έχει το ονομαστό χιονόλευκο μάρμαρο της Πάρου - όπως και στην αρχαιότητα.

Η Πάρος είναι σημαντικός τουριστικός προορισμός με μεγάλο αριθμό παραλιών. Κάποιες από αυτές είναι:

Λιβάδια, Κριός, Μαρτσέλο, Σουβλιά, Καμίνια (ή Καμινάκια), Άγιος Φωκάς (Παροικιά), Μοναστήρι, ή παραλία Αγίου Ιωάννη, Κολυμπήθρες, Τούρκου Άμμος

Πιπέρι, Άγιοι Ανάργυροι, Λάγγερη, Σάντα Μαρία, Μικρή Σάντα Μαρία, Αμπελάς, Γλυφάδες, Φιλίζι

Τσουκαλιά, Μώλος, Καλόγερος, Πίσω Λιβάδι, Λογαράς, Πούντα, Νέα Χρυσή Ακτή ή Τσερδάκια, Χρυσή Ακτή, Δρυός, Λωλαντώνης, Γλύφα, Μπουτάρη, Τρυπητή

Φάραγγας, Πίσω Αλυκή, Αγ. Νικόλάος Αλυκής, Βουτάκος, Πούντα (απέναντι από την Αντίπαρο), Αγία Ειρήνη, Παρασπόρος, Δελφίνι, Όρμος του Μπέη

Κάθε χρόνο τον δεκαπενταύγουστο γίνεται λιτανεία της εικόνας της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής με τη συμμετοχή πιστών από όλο το νησί. Το Περιβαλλοντικό και Πολιτιστικό πάρκο Πάρου διοργανώνει από το 2009^[14] το «Φεστιβάλ στο Πάρκο», ένα θερινό πρόγραμμα πολιτιστικών, αθλητικών και περιβαλλοντικών εκδηλώσεων στις εγκαταστάσεις του, το οποίο έχει διάρκεια από τον Ιούνιο έως και τον Σεπτέμβριο και φιλοξενεί διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.^[15]

Στη Νάουσα, στις 23 Αυγούστου γίνεται μεγάλο πανηγύρι για τα Εννιάμερα της Παναγίας. Το πρωί γίνεται λειτουργία και λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας. Το βράδυ γίνεται μια αναπαράσταση κατά την οποία καΐκια γεμάτα πειρατές κουρσεύουν το νησί και κλέβουν τις γυναίκες. Το όλο δρώμενο συνοδεύεται από παραδοσιακή μουσική και χορό για όλους.

Στην Αλυκή της Πάρου λειτουργεί εδώ και 35 χρόνια το Μουσείο Κυκλαδικής Λαογραφίας Μπένετου & Πόπης Σκιαδά [1].

Στο νησί δραστηριοποιούνται αρκετές ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες και κάθε άνοιξη οι θεατρόφιλοι μπορούν να απολαύσουν ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις. Κάποιες απ' αυτές συμμετέχουν στη συνάντηση ερασιτεχνικών θιάσων Αιγαίου, που πραγματοποιείται κάθε φθινόπωρο σε κάποιο από τα νησιά του Αιγαίου.

Καθε καλοκαίρι, το Μουσικοχορευτικό Συγκρότημα Νάουσας Πάρου πραγματοποιεί παραστάσεις στη Νάουσα, στις οποίες παρουσιάζει παραδοσιακούς χορούς από διάφορες περιοχές της Ελλάδας αλλά βέβαια και της Πάρου, διατηρώντας με ακρίβεια και αγάπη την αυθεντικότητά τόσο των χορών όσο και των φορεσιών.

Στο νησί λειτουργεί από το 1992 ο Ναυτικός Όμιλος Πάρου με έδρα στα Λιβάδια της Παροικίας. Δραστηριοποιείται στον ναυταθλητισμό με τμήματα κολύμβησης, ιστιοπλοΐας τριγώνου-ανοικτής θάλασσας, αλλά και με πολιτιστικές ή περιβαλλοντολογικές δράσεις. Από το 2017 λειτουργεί ναυταθλητικός όμιλος με αντικείμενο την ιστιοπλοΐα, κολύμβηση και υδατοσφαίριση και στη Νάουσα της Πάρου. Η Πάρος λόγω των δυνατών ανέμων, προσφέρει τη δυνατότητα ανάπτυξης ανάλογων αθλημάτων, όπως του κάιτσερφ και της ιστιοσανίδας. Οι κύριες παραλίες όπου αναπτύσσονται τέτοιες δραστηριότητες, είναι αυτές της Πούντας και της Χρυσής Ακτής, όπου και υπάρχουν κέντρα εκμάθησης και ενοικίασης εξοπλισμού.

Το αεροδρόμιο του νησιού είναι ο Κρατικός Αερολιμένας Πάρου που συνδέει το νησί με διάφορες πόλεις της Ελλάδας όπως την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Ηράκλειο Κρήτης, τη Σαντορίνη και τη Μύκονο ενώ την περίοδο του καλοκαιριού δρομολογούνται και πτήσεις από το εξωτερικό. Το λιμάνι της Παροικιάς είναι ο κεντρικός λιμένας του νησιού που συνδέει την Πάρο με το Λιμάνια του Πειραιά, του Λαυρίου, των Κυκλάδων και της Κρήτης. Τα λιμανάκια στη Νάουσα και το Πίσω Λιβάδι ενώνουν την Πάρο με άλλα Κυκλαδονήσια, κυρίως το καλοκαίρι, μέσω τουριστικών επιβατηγών σκαφών. Το λιμάνι στην Πούντα συνδέει το νησί με την Αντίπαρο με οχηματαγωγά καράβια καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.

Όσο αφορά τη μετακίνηση στην Πάρο, το ΚΤΕΛ Πάρου εκτελεί καθημερινά δρομολόγια ενώνοντας όλα τα χωριά και τις παραλίες του νησιού μεταξύ τους. Επίσης λειτουργούν ταξί με περιοχή κάλυψης όλο το νησί. Το οδικό δίκτυο της Πάρου είναι πυκνό και σε μεγάλο βαθμό ικανοποιητικά ασφαλτοστρωμένο (κυρίως οι βασικοί οδικοί άξονες του νησιού) ^[16].

Το νησί της Πάρου διαθέτει 11 νηπιαγωγεία, 6 δημοτικά σχολεία, 4 γυμνάσια, 2 Γενικά Λύκεια και 1 ΕΠΑΛ.

Αντιδράσεις προκλήθηκαν τη σχολική χρονιά 2016-17, την εποχή που το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε το κλείσιμο τριών τομέων της Β' Τάξης του ΕΠΑΛ Πάρου, τους τομείς Πληροφορικής, Υγείας-Πρόνοιας και Δομικών Έργων. Μέχρι σήμερα όμως, η απόφαση αυτή, χάρη στην αντίσταση της τοπικής κοινωνίας, δεν εφαρμόστηκε.

• Αρχίλοχος (π. 680 π.Χ. - 630 π.Χ.), αρχαίος λυρικός ποιητής
• Σκόπας, αρχαίος Έλληνας γλύπτης

• Μητροπολίτης Δράμας Γεράσιμος (τέλη 18ου αι.)
• Αθανάσιος ο Πάριος (1721/22-1813), θεολόγος και άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας
• Νικόλαος Μαυρογένης (1735-1790), ηγεμόνας της Βλαχίας
• Μαντώ Μαυρογένους (1796-1840), αγωνίστρια της Ελληνικής επανάστασης

• Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής (1898-1959), αγιορείτης μοναχός και άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας
• Μπενέτος Σκιαδάς (1943-), λαογράφος
• Γιάννης Ραγκούσης (1965-), πολιτικός
• Γιάννης Πάριος (1946-), τραγουδιστής^[17]
• Stan (Στράτος Αντιπαριώτης) (1987-), τραγουδιστής

Δήμος Πάρου
Δήμος
Σημαία
Χώρα	Ελλάδα
Έδρα	Παροικιά
Διοίκηση
• Δήμαρχος	Μάρκος Κωβαίος (2014-σήμερα)
Διοικητική υπαγωγή
• Αποκ. διοίκηση	Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου
• Περιφέρεια	Νοτίου Αιγαίου
• Περιφ. ενότητα	Πάρου
Διαμέρισμα	Νησιά Αιγαίου
Νομός	Κυκλάδων
Έκταση	196,3 km2
Πληθυσμός	14.520[1] (απογραφή 2021)

Ο Δήμος Πάρου είναι δήμος της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου που περιλαμβάνει την Πάρο και τις γειτονικές της νησίδες. Διοικητικά η Πάρος, πριν από την ένταξή της στο «σχέδιο Καποδίστριας», ήταν χωρισμένη σε 8 κοινότητες (Αρχιλόχου, Μάρπησσας, Νάουσσας, Παροικιάς, Κώστου, Αλυκής, Αγκαιριάς και Λευκών). Σήμερα βρίσκεται κάτω από τη διοίκηση ενός και μόνο δήμου, Δήμος Πάρου, που έχει έδρα την πρωτεύουσα του νησιού την Παροικιά. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης ουδεμία μεταβολή επήλθε στον Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.29.Γ. αυτού.

Ο δήμος Πάρου έχει (πραγματικό) πληθυσμό 12.853 κατοίκους (2001). Στο δήμο περιλαμβάνονται:

Κοινότητα Πάρου [ 5.812 ]

• η Πάρος (πόλη) [ 4.522 ]
• ο Άγιος Σπυρίδων (νησίδα) [ 0 ]
• ο Άγιος Χαράλαμπος [ 8 ]
• τα Βουνιά (Δ.δ. Πάρου) [ 23 ]
• ο Βουτάκος (τ. η Βουτάκου, Δ.δ. Πάρου) [ 52 ]
• τα Γλυσίδια [ 65 ]
• ο Έλητας [ 112 ]
• τα Κακάπετρα [ 178 ]
• το Καλάμιον [ 115 ]
• οι Καμάρες [ 99 ]
• ο Κάμπος [ 126 ]
• οι Κουκουμαυλές (τ. ο Κουκουμαλεύς) [ 30 ]
• το Κρωτήρι [ 84 ]
• η Μονή Χριστού Δάσους [ 32 ]
• ο Παράσπορος [ 39 ]
• η Πούντα [ 76 ]
• το Σαρακίνικο [ 127 ]
• οι Σωτήρες [ 96 ]
• το Χωριουδάκι (τ. το Χωριδάκι) [ 28 ]

Κοινότητα Αγκαιριάς Πάρου [ 981 ]

• η Αγκαιριά [ 271 ]
• ο Άγιος Ιωάννης Τρυπητής [ 25 ]
• η Αλυκή [ 504 ]
• η Ανερατζά [ 1 ]
• ο Βουτάκος Αγκαιριάς (Δ.δ. Αγκαιριάς) [ 19 ]
• η Γλαρόμπουτα [ 35 ]
• το Καμάριον [ 72 ]
• η Μακριά Μύτη [ 27 ]
• η Μονή Αγίων Θεοδώρων [ 27 ]
• το Παντερονήσι [ 0 ]

Κοινότητα Αρχιλόχου Πάρου [ 910 ]

• τα Μάρμαρα [ 543 ]
• ο Άγιος Νικόλαος [ 4 ]
• οι Γλυφάδες [ 8 ]
• ο Μώλος [ 28 ]
• ο Πρόδρομος [ 311 ]
• τα Τσουκαλιά (τ. τα Τσουκάλια) [ 16 ]

Κοινότητα Κώστου Πάρου [ 374 ]

• ο Κώστος [ 235 ]
• το Ιστέρνι [ 64 ]
• το Μαράθι [ 75 ]

Κοινότητα Λευκών Πάρου [ 765 ]

• οι Λεύκες [ 519 ]
• το Άσπρο Χωριό [ 166 ]
• τα Βουνιά (Δ.δ. Λευκών) [ 44 ]
• τα Γλυφά [ 33 ] και η Λαγκάδα [ 3 ]

Κοινότητα Μαρπήσσης Πάρου [ 984 ]

• η Μάρπησσα [ 519 ]
• το Δρυονήσι (νησίδα) [ 0 ]
• ο Δρυός [ 201 ]
• το Μακρονήσι (νησίδα) [ 0 ]
• το Πίσω Λιβάδι [ 79 ]
• το Πυργάκι [ 65 ]
• ο Τζάνες [ 35 ]
• ο Τούρλος [ 23 ]
• ο Τσουκαλάς [ 14 ]
• η Χρυσή Ακτή [ 48 ]

Κοινότητα Ναούσης Πάρου [ 3.027 ]

• η Νάουσα [ 2.316 ]
• η Αγία Καλή (νησίδα) [ 0 ]
• ο Άγιος Ανδρέας [ 52 ]
• ο Άγιος Αρτέμιος (νησίδα) [ 0 ]
• ο Αμπελάς [ 147 ]
• το Γαϊδουρονήσι (νησίδα) [ 0 ]
• ο Γαλιάτσος (νησίδα) [ 0 ]
• η Γλαροπούντα (νησίδα) [ 0 ]
• το Εβριόκαστρο (νησίδα) [ 0 ]
• οι Καμάρες [ 147 ]
• οι Κολυμπήθρες [ 29 ]
• η Λάγκερη [ 66 ]
• τα Λιβάδια [ 83 ]
• το Μαυρονήσι (νησίδα) [ 0 ]
• το Μικρονήσι (νησίδα) [ 0 ]
• η Μονή Αγίου Αντωνίου [ 33 ]
• η Μονή Λογγοβάρδας [ 37 ]
• η Ξιφάρα [ 63 ]
• το Παντερονήσιο (νησίδα) [ 0 ]
• τα Πρωτόργια [ 54 ]
• το Τεταρτονήσι (νησίδα) [ 0 ]
• το Τηγάνι (νησίδα) [ 0 ]
• ο Τούρλος (νησίδα) [ 0 ]
• το Φιλίδι (νησίδα) [ 0 ]
• οι Φοίνισσες (νησίδα) [ 0 ]

Θητεία	Κάτοχος
1983-1990	Στυλιανός Φραγκούλης
1991-1994	Γεώργιος Τριαντάφυλλος
1995-1998	Κωνσταντίνος Αργούζης

Θητεία	Κάτοχος	Σημειώσεις
1999-2002	Κωνσταντίνος Αργούζης
2003-2010	Γιάννης Ραγκούσης
2011-2014	Χρήστος Βλαχογιάννης (1954-2020)	Δάσκαλος με καταγωγή από τη Διάβα Τρικάλων.
2014-2023	Μάρκος Κωβαίος	Επανεκλογή το 2019.
2024-σήμερα	Κωνσταντίνος Μπιζάς	Εξελέγη το 2023 με ποσοστό 51,64%.

• Σπύρος Λουκάτος, «Πολιτειογραφικά Πάρου-Αντιπάρου στα Καποδιστριακά χρόνια», Επετηρίς Εταιρεία Κυκλαδικών Μελετών, τομ.11 (1993), σελ.59-69
• Αθανάσιος Βερτσέτης, «Τα ονόματα της αρχαίας Πάρου», Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, τομ.12 (1995), σελ.123-134
• Δημ. Σκιλάρντι,«Παρατηρήσεις για την Ακρόπολη των Κουκουναριών και τη Μυκηναϊκή Πάρο κατά τον 12ο αι.π.Χ», Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, τομ.12 (1995), σελ.481-506

• «Πάρος: Πάρος η μαρμαρογέννητη». Αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο, τεύχος 75 σ. 80-87 (Σεπτ. 2001)
• «Το Πάριο μάρμαρο στην ιστορία και στην τέχνη: κατά τους συγγραφείς, τις επιγραφές και τα μνημεία». Νίκος Χρ. Αλιπράντης, Έκδοση Δήμου Πάρου, Πάρος 1996
• «Κυκλάδες: Πάρος-Αντίπαρος». Χρίστος Γεωργούσης, Εκδόσεις ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ, Αθήνα 1998
• «Η χλωρίδα της Πάρου». Χρίστος Γεωργούσης, ΥΠΠΕΧΩΔΕ-Κέντρον Ελληνικής και Ρωμαϊκής αρχαιότητος Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 1997
• «ΠΑΡΙΑ ΛΙΘΟΣ». Ινστιτούτο Αρχαιολογίας Πάρου και Κυκλάδων/Α΄Διεθνές Συνέδριο/Παροικιά 2-5 Οκτωβρίου 1997

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   Πάρος

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Πάρος

Στα Βικιταξίδια υπάρχουν ταξιδιωτικές οδηγίες για τoν προορισμό    Πάρος

• Η σελίδα του Δήμου Πάρου
• Πάρος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Κυκλάδες διά των αιώνων: Πάρος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Ξένοι ταξιδιώτες στην Ελλάδα: Πάρος-Αντίπαρος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Τουριστικός οδηγός Πάρου