Ҡәғбә

Мәсет
Ҡәғбә ғәр. الكعبة‎
Ил	Сәғүд Ғәрәбстаны
Провинция	Мәккә
Ҡала	Мәккә
Төҙөүсе	Әҙәм Пәйғәмбәр
Төп даталары: 605 — Ҡабланы реконструкциялау 638 — Абдулл ибн аз-Зубайра реконструкцияһы 693 — Абдул-Малик ибн Марван реконструкцияһы 1629 — Солтан Мурад Хан дәүерендәге реконструкция 1996 — Ҡибланы реконструкциялау
Реликвия һәм йәдкәр	Ҡара таш
Статус	Исламдың иң изге урыны
Үлсәмдәре	11,03×12,86 м
Бейеклек	13,1 м
Торошо	ғәмәлдә
Мәсет Викимилектә

Ислам Ислам тарихы

Иман шарттары

Тәүхид Фәрештәләр Китаптар Пәйғәмбәрҙәр Яуап көнө Тәҡдир

Исламдың биш нигеҙе

Шәһәҙәт Намаҙ Ураҙа Зәкәт Хаж

Шәхестәр

Мөхәммәт Ислам пәйғәмбәрҙәре Сәхәбәләр Хәлифәләр

Ҡәғбә (ғәр. الكعبة المشرفة‎ — куб) — Мәккә ҡалаһында, Әл-Харам мәсетенең уртаһында урынлашҡан, мосолмандар өсөн изге бер бина. Намаҙ ҡылған кеше ғибәҙәтен Ҡәғбә яғына ҡарап башҡарырға тейеш. Хаж ғибәҙәтенең төп шарттарынан береһе булып Ҡәғбә тирәләй әйләнеп сығыу, йәғни тауаф ҡылыу тора. Халҡыбыҙҙа уны ололап Ҡәғбәтулла тип атайҙар.

Ҡәғбә ҡара япма (кисүә) менән ҡаплап ҡуйыла, япмаға алтын менән аяттар сигелгән, хаж ваҡытында уны алыштыралар. Ислам ҡабул иткәнгә тиклем, Хиджаз провинцияһындағы мәжүси ҡәбиләләрҙең төп мөҡәддәс урыны була, ислам уның мөҡәддәслеген таный. Йыл һайын унда барыу хаж ҡылыуҙың төп йолаларының береһе булып тора. Ҡәғбәнең төп табыныу урыны — уның көнсығыш мөйөшөнә беркетелгән «ҡара таш».

Мосолмандарҙың изге ҡалаһы Мәккә Сәғүд Ғәрәбстаны короллегенең көнбайыш өлөшөндә, Ҡыҙыл диңгеҙҙән 75 саҡрым алыҫлыҡта, бейек булмаған тауҙар араһында, 300 метр бейеклектә урынлашҡан.

Мәккә беҙҙең эраның IV быуатынан алып билдәле. Ундағы Ҡәғбә ғибәҙәтханаһы төрлө мәжүсилек культы юлынан барыусыларҙың табыныу урыны булған. 570 йылда Мәккәлә Мөхәммәт Пәйғәмбәр тыуған. Яҡынса 610 йылдарҙа ул үҙенең тәғлимәттәрен тарата башлаған, һөҙөмтәлә яңы дин — ислам барлыҡҡа килгән. Мәҙинәлә йәшәп, аҙаҡ киренән Мәккәгә ҡайтҡан Мөхәммәт Пәйғәмбәр 630 йылда Ҡәғбәне төрлө мәжүсилек юлынан барыусыларҙан азат иткән, уны мосолмандарҙың төп ғибәҙәтханаһы тип атаған. Шул ваҡыттан бирле Мәккә ислам диненең үҙәге, барлыҡ мосолмандың изге ҡалаһы һанала. "Ҡөрьән"дә ул «ҡалаларҙың әсәһе» тип аталған. Бөгөн Мәккә — бер миллиондан ашыу халҡы булған заманса ҡала. Уның бар тормошо Ҡәғбә ғибәҙәтханаһы һәм уның тирәләй төҙөлгән «Харам» мәсете (ғәрәпсә «изге мәсет» тигәнде аңлата) менән бәйле. Был иман йорто Мәккәнең үҙәгендә урынлашҡан. "Харам"дың икенсе исеме — «Тыйылған мәсет». Унда мосолман булмаған кешеләргә инергә ярамай. Әйткәндәй, башҡа дин тотҡандарға Мәккәгә юл ябыҡ. Элек бында инергә тырышҡандарҙың ғүмере өҙөлһә, хәҙер был эш штраф йәки илдән ҡыуыу менән сикләнә. «Харам» мәсетенең майҙаны 309 мең квадрат метрҙы тәшкил итә. Уның 95 метр бейеклек туғыҙ манараһы, дүрт ҡапҡаһы бар. Бинаның эсе заманса йыһазландырылған, ете эскалатор эшләй. Мәсет бер юлы 700 мең кешене һыйҙыра ала. Мосолман риүәйәте буйынса, ул — Әҙәмгә Алла тарафынан бүләк ителгән, кешеләрҙең гонаһтарынан ҡарайып бөткән аҡ яҡут. Уның өҫтөнә Әҙәм төҙөгән ҡоролма туфан һыуы ҡалҡҡандан һуң емерелгән. Ибраһим Пәйғәмбәр (Библияла Авраам) һәм уның улы Исмәғил Аллаһ ихтыярына ярашлы Ҡ. нигеҙен тергеҙә, шунан һуң Пәйғәмбәр бөтә диндарҙарға унда хаж ҡылырға васыят итә. Легендаға ярашлы, Ҡәғбә тышында, уның төньяҡ‑көнсығыш стенаһы буйында, Исмәғил һәм уның әсәһе Хәжәр ерләнгән. Ҡәғбә бөтә донъя мосолмандарының берҙәмлек символы һанала.

• Ҡәғбәнең координаталары 21°25′24″N, 39°49′24″E.
• Ҡәғбәнең үлсәмдәре: төньяҡ-көнсығыш яғы- 12.63 м; төньяҡ-көнбайыш яғы — 11.03 м; көньяҡ-көнбайыш яғы — 13.10 м; көньяҡ-көнсығыш яғы — 11.22 м оҙонлокта һәм бейеклеге 13 метр. 145 м²лыҡ майҙанды биләп тора.

Ҡәғбәнең бер яҡ ҡабырғаһына тышҡы яҡтан «ҡара таш» индереп урынлаштырылған.Ҡәғбә тыш яҡтан киҫүә менән ҡапланған. Икенсе быуатта уҡ грек географы Птоломей, Мокарәбәлә (Мәккә ул саҡта шулай аталған) мәжүси ғәрәптәрҙең изге урыны бар тип яҙа. Риүәйәттәргә ҡарағанда, ул ваҡытта был изге урын таш диуар менән әйләндереп тура мөйөшлө йорт булғанлығы әйтелә.

• Пиотровский М. Б. Коранические сказания. М., 1991.
• Кааба // Исторический словарь. — 2000.
• Кааба // Энциклопедия Кольера. — Открытое общество, 2000.

• Ҡәғбә // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Кааба – древнейший храм на Земле  (урыҫ). Ислам.ру (7 апрель 2009). Дата обращения: 9 август 2013. Архивировано 7 август 2013 года.
• Мечеть Харам Байт-Уллах в Мекке  (урыҫ). Ислам.ру (13 сентябрь 2011). Дата обращения: 9 август 2013. Архивировано 26 июль 2013 года.

• 10 фактов о Каабе, которые вы, возможно, не знали (islamworld.tv)
• Священная Мекка и Кааба. История строительства. Чёрный камень. «Место Ибрагима» 2017 йыл 1 ноябрь архивланған.
• Кааба: происхождение, история и устройство по материалам саудовских, иранских и египетских первоисточников, включая русское иновещание некоторых из этих стран — в тексте и аудио, рус.
• Краткое изложение истории Каабы
• Виртуальная энциклопедия Хаджа. Большая фотогалерея
• Внутри Каабы. История Храма от ангелов до Saudi BinLadin Group. 2012 йыл 19 март архивланған.

Тышҡы видеофайлдар
Видео о Каабе
	Что находится внутри Каабы?
	Строительство Каабы
	Смена одеяния на Каабе