Konserv

Konserv (lat. conservo - saxlanma) — xammalların yuma, ayırd etmə, soyma, doğrama, qaynatma və ya qızartma kimi ön əməliyyatlardan keçirildikdən sonra, lazımlı əlavələr (yağ, sous, şoraba v. b.) edilərək doldurulub bağlanıldığı hava sızdırmayan metal qutu və ya qablarda yüksək istiliklərə təbii/tabe tutulması və beləcə içində olması olabiləcək bütün mikroorqanizmlərdən təmizlənilməsi nəticəsi qida maddəsinin soyuq mühitdə qalması lazım olmadan pozulmadan illərcə söykən/dözməsini təmin edən əməliyyatlara və bu əməliyyatlar nəticəsi çıxan məhsullara konserv deyilir.

İlk konserv şüşə qab içində 1804-cü ildə Nicolas Appert tərəfindən edilmişdir. Geniş ağızlı bir şüşə qab içinə konserv edəcəyi qidası qoyan Appert, qabın ağızını bir göbələk tibbə ilə zəif olaraq bağlamışdır. Hazırlanan qabdakı qidanın üzərində olan havanı götürmək üçün qabı 30. 60. dk. Qaynatmaqda olan su içində tutmuşdur. Daha sonra göbələk tıpayı möhkəmcə bağladıqdan sonra qabdakı konserv edilən maddənin uzun müddət söykən/dözdüyünü görmüşdür. O illərdə bu şəkildə hazırlanan konservlər uzun dəniz səfərlərində istifadə edilmişdir.

1810-cu ildə İngilis Peter Durand şüşə yerinə tənəkə qutunu istifadə etmişdir. Əldə edilən konserv "Qutu Konservi" adını almışdır. 1815-ci ildə Fransız Pierre Antonie Anbilbent tənəkə qutuya edilən konservi inkişaf etdirərək daha ucuza mal etməyi bacarmışdır. Bu sırada edilən konservlərdə istifadə edilən qutuların ağızı lehimlə bağlanılmaqda idi. Əldə edilən qutu konservləri şüşə qabdakı konservlərə görə həm daha ucuz həm də daşıma asanlığı baxımından daha rahat idi. Ancaq tənəkə istifadə edildiyi və qutuların ağızı lehimləndiyi üçün qidaların içində çözünmüş olaraq olan güllə, qalay, dəmir iyonlarına rast gəlmək mümkünidi. Haqqında danışılan bu ağır metal iyonları zəhərləməyə səbəb olduğundan sağlamlıq baxımından böyük bir maneə təşkil etməkdə idi.

İngilis William Under Word Amerikanın Boston şəhərində ilk konserv fabrikini qurdu. 1821-ci ildə qurulan bu konserv fabrikindən sonra İngilis Tomas Kensett New Yorkda denizanası, istridyə, krevet kimi su məhsullarını konserv etdi. Yenə eyni adam konserv etmənin xüsusi icazəsini Amerika hökumətindən götürməyi bacardı.

1840-1860 illərində Amerikada konservçilik texnologiyası maşın, işlətmə və tənəkə qutu istehsalı baxımından böyük inkişaf göstərmişdir. 1847-ci ildə Acen Tailor 2 parçalı suvama qutu etmə texnikası inkişaf etdirdi. 1849-cu ildə Steveson lehim edən maşını icad etdi. 1852-ci ildə Shiyer otoklavı tapmışdır.

Sürətlə inkişaf edən konserv texnologiyasının yanında bəzi pis niyyətli kəslər inkişaf edən texnologiyanı istifadə edərək əxlaq xarici pul qazandılar. Konserv qutularının içinə su və ya daşları dolduraraq konserv deyə xalqa/halqa satdılar. Bunun üzərinə 1907-ci ildə Amerikada qurulan "Milli Konservçilik Dərnəyi" çıxarılan konservlərin idarəsini etməyə başladı.

1912-1918 illəri arasındakı 1. Dünya Döyüşündə bol miqdarda konserv istehlak edildi. 1921-ci ildə meyvə şirəsi və uşaq yeməyi konservləri çıxarıldı. 1940-1945 illərində Amerikan, İngilis və Fransız orduları yeməyinin 2/3 si konserv edilmiş məhsullar idi.^[1]

• Konservləşdirmə

Vikianbarda Konserv ilə əlaqəli mediafayllar var.