Ectopistes migratorius

Ectopistes migratorius
Estáu de caltenimientu
Estintu (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Aves
Orde:	Columbiformes
Familia:	Columbidae
Xéneru:	Ectopistes Swainson, 1827
Especie:	Y. migratorius Linnaeus, 1766
Distribución
Consultes
[editar datos en Wikidata]

La palombu migratoriu, palombu de la Carolina o palombu pasaxeru (Ectopistes migratorius) yera una especie d'ave, güei estinguida, que pertenecía al orde de les Columbiformes, el mesmu grupu nel que se clasifiquen les tórtoles y palombos comunes. Trátase del animal que sufrió'l cayente poblacional más acusáu de la hestoria recién, pos nun solu sieglu pasó de ser l'ave más abondosa d'América del Norte (y seique del mundu)^[2] a engrosar la llista d'especies estinguíes. Les sos grandes bandaes de miles d'individuos escurecíen la lluz y el calor al so pasu, y l'aletéu producía oral y ruiu.

Los palombos migratorios teníen el tamañu y aspeutu xeneral comunes ente los sos parientes vivos. El plumaxe yera azul en cabeza y envés, acoloratáu nel pechu y blancu nel banduyu. Los güeyos taben arrodiaos de plumaxe acoloratáu a manera de "gafes", y sobre les ales había dellos llixos negros. Tamién yeren negres les plumes de los estremos d'ales y cola.

Les femes yeren menores que los machos y de colores más apagaos. L'azul, bien pálidu, namái taba presente néstes na cabeza y parte de les ales, siendo'l restu del envés cobrizu o leonado. Les pates yeren acolorataes y desprovistes de plumes en dambos sexos.

Esta especie yera fuertemente social, dende primavera hasta seronda, estos palombos llargamente espublizaos poles rexones orientales y centrales de los EE. UU.; les sos zones d'ivernada asítiase nel golfu de Méxicu, moviéndose en bandaes de cientos de miles d'individuos. Los testimonios de los primeros naturalistes que les describieron son a cencielles estelantes: les bandaes en plena emigración yeren tan grandes qu'escurecíen el cielu al so pasu y l'aletéu que producíen tolos sos integrantes xeneraba un oral y un ruiu apreciable. La bandada más grande rexistrada midía 1,6 quilómetros de llargu y tardaba dellos díes en cruciar una zona, mientres los cualos menguaben la lluz y el calor que recibíen los sos habitantes.

Los palombos realizaben estes migraciones multitudinaries pa dirixise a la so zona de anidación, alcontrada nel nordeste d'Estaos Xuníos, y depués pa tornar de vuelta a la so área d'ivernada, asitiada alredor d'ésta y estendida dende Quebec y Saskatchewan, en Canadá, hasta'l golfu de Méxicu. Pel oeste algamaben les primeres estribaciones de los Montes Rocosos.

Una vegada na zona de anidación, los animales dedicaben un par de díes al cortexu y l'apareyamientu. El machu desvelaba les sos intenciones volando en círculos sobre la fema y depués intentando estregar el so pescuezu sobre'l d'ella. En casu d'amosase receptiva, el machu construyía un nial con cañes pequeñes y dempués d'apariase, la fema depositaba un únicu güevu nel so interior. Tres esto, la pareya se turnaba pa guarar el güevu mientres 13 díes, al cabu de los cualos faía eclosión, y depués alimentaba al so únicu pitucu ente 15 y 17 díes más. L'únicu alimentu que'l pequeñu recibía mientres esi tiempu yera lleche de palombu, alimentos semidigeridos y almacenaos polos sos padres nel buche, que depués yeren regurgitados a la cría. Con esti nutritivu alimentu, los pitucos crecíen tan rápido qu'a los dos selmanes yá-yos salíen plumes y namái unos díes dempués d'esto abandonaben el nial ya independizábense. Pa comunicase ente elles, los palombos migratorios usaben una coleición de soníos roncos similares a un "¡kek!" que significaba distintes coses según lo fuerte, modulado o repitíu que se pronunciara. En contaes ocasiones emitíen tamién un nidiu arrullu.

L'alimentación yera bien variada y producíase por igual nos árboles, arbustos y suelu. Los alimentos inxeríos más frecuentemente yeren nueces, bayes, abiyotes, inseutos y otros pequeños invertebraos. Alimentos qu'atopaben nel so biotopu natural, constituyíu por estensos montes de fronda.

Pasó de ser l'ave más abondosa de Norteamérica a tar estinguida. Estes aves fueron cazaes de forma masiva dende'l principiu, col fin d'aprovechar la so grasa, plumes y carne, que sirvía tantu p'alimentar persones como pa fabricar piensos para animales domésticos, sobremanera pa los gochos. La so carne yera frecuentemente consumida poles clases más humildes, yá que yera más barata que la de cualesquier otru animal. En 1805 en Nueva York un par de palombos costaba solu dos centavos. Cola espansión del ferrocarril y la emigración de colonos escontra l'oeste la caza y consumu del palombu migratoriu aumentó de forma increíble, y munches persones convertir en cazadores especializaos d'estes aves. Los colonos teníen poca simpatía a los palombos viaxeros pol so eleváu númberu y porque s'interesaben cada vez más poles granes qu'ellos espardíen sobre les grandes superficies de cultivu, polo que, finalmente, entamáronse matances masives nes grandes colonies. Yá na década de 1850 empezó a reparase un sópitu cayente nel númberu d'individuos, anque esto nun torgar que se siguiera cazando al mesmu ritmu. En 1871 el so númberu cifrábase inda en 136 millones d'individuos. En 1885 pudieron reparase los postreros y pequeños apartaces de cría.

El cayente aumentó al par que se destruyíen tamién los montes onde habitaba esta especie pa destinalos a l'agricultura. El comportamientu de cría d'estes aves yera bien especializáu y foi la causa biolóxica que provocó la so estinción definitiva. Na dómina de cría, los palombos viaxeros axuntar en grandes colonies y poníen los sos niales tan xuntos que munches vegaes los árboles quebrar sol so pesu. Los llugares de cría dependíen de la ufierta d'alimentos y fuéronse llindando a midida que progresaba baltar de los montes. Sicasí, les pareyes guaraben un únicu güevu en cada periodu de cría, polo que la esistencia de la especie quedó amenazada cuando la mortalidá de los padres foi cimeru al ritmu de cría. A pesar de la rápida crecedera del pollu del palombu migratoriu, el fechu de que solo hubiera un güevu por niarada foi determinante por que la población nun pudiera refaese a midida que matábense más y más exemplares. Para 1880 la situación yá yera irreversible, polo que s'intentó empecipiar dellos programes de cría en cautividá que fracasaron en tolos casos, probablemente por cuenta de la estrecha dependencia ente la migración y la reproducción nesta especie, que torgaba la so cría en zoolóxicos. En 1896 producióse l'asaltu a la postrera gran colonia de cría, matándose 250 000 exemplares nun solu día que constituyíen el númberu total de los adultos na zona. Les críes, güevos y niales fueron abandonaos a la chorna del sol y los depredadores. Curiosamente, los palombos migratorios cazaes entós nun llegaron nunca al mercáu porque'l tren que les tresportaba descarriló y los sos cuerpos quedaron esparnaos y abandonaos al so alredor.

L'últimu palombu migratoriu xavaz de la que se tien noticia foi tirotiada por un neñu n'Ohio, en 1900. Dende entós nun se pudo probar nengún avistamiento na naturaleza. Martha, el postreru exemplar calteníu en cautividá, morrió por cuenta de la so avanzada edá de 29 años el 1 de setiembre de 1914 na so xaula del zoo de Cincinnati. Foi conxelada y unviada darréu a la Smithsonian Institution, onde se sigue exhibiendo anguaño'l so cadabre disecáu.

Mientres un tiempu dar por estinguíos xunto al palombu migratoriu a los sos dos parásitos comunes, los pioyos Columbicola extinctus y Campanulotes defectus. Sicasí, el primeru foi redescubierto dempués sobre exemplares de palombu encinera (Columba fasciata), y el segundu identificóse más tarde como perteneciente a la especie Campanulotes flavus, qu'infesta a dellos palombos más. Paez que siquier estos parásitos supieron afaese a la desapaición del so güéspede, anque s'ignora si hubo otros que nun pudieron faelo.

Wikispecies tien un artículu sobre Ectopistes migratorius.

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ectopistes migratorius.