Madagascar

Madagascar Repoblikan'i Madagasikara Republique de Madagascar
estáu soberanu
Bandera de Madagascar Escudu de Madagascar
Lema nacional	Tanindrazana, Fahafahana, Fandrosoana (malgaxe: Patria, Llibertá, Progresu)
Himnu nacional	Ry Tanindraza nay malala ô
Alministración
Nome oficial	Madagascar (it) Madagascar (fr) République de Madagascar (fr) Madagasikara (mg)
Capital	Antananarivu
Forma de gobiernu	República
Presidente de Madagascar	Andry Rajoelina (dende 19 xineru 2019)
Primer ministro de Madagascar (es)	Christian Ntsay (dende 6 xunu 2018)
Llingües oficiales	malgaxe francés
División	ver Provincia de Antananarivo (es) , Provincia de Antsiranana (es) , Provincia de Fianarantsoa (es) , Provincia de Mahajanga (es) , Provincia de Toamasina (es) y Provincia de Toliara (es)
Rellaciones diplomátiques	ver Alemaña Rusia Indonesia Corea del Norte (16 payares 1972) Taiwán Estaos Xuníos India República Popular China
Miembru de	ver Organización de les Naciones Xuníes (20 setiembre 1960) Xunión Africana Organización Mundial del Comerciu Bancu Internacional de Reconstrucción y Fomentu (25 setiembre 1963) Asociación Internacional de Fomentu (25 setiembre 1963) Corporación Financiera Internacional (27 setiembre 1963) Organismu Multillateral de Garantía d'Inversiones (8 xunu 1988) Centru Internacional d'Arreglu de Diferencies Relatives a Inversiones (14 ochobre 1966) Bancu Africanu de Desarrollu Operación Híbrida de la Unión Africana y las Naciones Unidas en Darfur (es) Estaos d'África, del Caribe y del Pacíficu Interpol (4 setiembre 1961)[1] Organización pa la Prohibición d'Armes Químiques (19 payares 2004)[2] UNESCO (10 payares 1960)[3] Grupu d'Observaciones de la Tierra AFRISTAT (es) (2013) Comunidá de Desenvolvimientu d'África Austral Comisión del Océano Índico (es) [4] Xunión Postal Universal (2 payares 1961)[5] Xunión Internacional de Telecomunicaciones (11 mayu 1961)[6] Organización Internacional de la Francofonía (1989) Organización Meteorolóxica Mundial (15 avientu 1960)[7] Organización Mundial de la Salú [8] Organización Mundial d'Aduanes (18 febreru 1964)[9]
Xeografía
Coordenaes	20°S 47°E / 20°S 47°E / -20; 47
Superficie	587295 km²
% agua	0.9%
Costes	4.828 km
Llenda con	0 km
Puntu más altu	Maromokotro (es)
Puntu más baxu	Océanu Índicu
Demografía
Población	25 570 895 hab. (2017)
Densidá	43,54 hab/km²
Xentiliciu	malgaxe (masculín singular, femenín singular)
Esperanza de vida	65,932 años
IDH	0,501 (2021)
Tasa de fertilidá	4,409 (2014)
Economía
Moneda	ariary (es)
PIB nominal	14 554 754 115 $ (2021)
Bancu central	Banco Central de Madagascar (es)
Más información
Dominiu d'Internet	.mg
Códigu telefónicu	+261
Códigu ISO	450 / MDG / MG
Estaya horaria	UTC+03:00 y Indian/Antananarivo (en)

Madagascar ye una nación y la islla más grande d'África asitiada nel Océanu Índicu, frente la costa sureste del continente, a l'altor de Mozambique. Ta dixebrada del restu del continente pela canal de Mozambique. Hai que rescamplar qu'antiguamente la islla s'alcontraba xuncida al continente africanu, del que se separtó, lo que fizo que l'aisllamientu orixináu por mor d'esta dixebra seya la causa de la conservación nel so territoriu d'una bayura d'especies úniques nel mundu.

El primer afincamientu humanu ye probatiblemente del sieglu IV o poco enantes, en cualaquier casu nun hai pruebes de qu'hubiere presencia humana dalguna enantes de la dómina vulgar cristiana. Los ancestros de los malgaxes d'anguaño aportaron dende Indonesia, y poro, los nativos conserven rasgos asiáticos, vezos típicos del sureste d'Asia y una llingua del tueru malayo-polinesiu. Con ellos tamién aportaron los sos animales domésticos, ente los que rescampla'l cebú, y poco depués de la so arribada desaniciáronse dellos animales endémicos de la islla, como'l lémur xigante, el gochu formigueru de Madagascar y un hipopótamu pigméu asemeyáu al que s'alcuentra anguaño n'África occidental. Darréu hebo migraciones bantús dende'l continente que se fondieron cola población llocal, sobremanera na parte este de la islla. A entamos de la Edá Media aportaron los primeros comerciantes perses y haza l'añu 1000, los árabes. Frutu de la so estancia ye'l que na parte norte de la islla se prautique güei l'Islam.

El primer contautu colos europeos prodúxose en 1500, cuando'l portugués Diogo Dias acolumbró la islla na so ruta haza la India. Demientres los dos sieglos vinientes, Portugal, Gran Bretaña y Francia tentaron afincase na costa, pero foron espulsaos pola resistencia de los nativos, qu'a fines del sieglu XVII taben xuníos baxu'l reinu d'Imerina, con bas na meseta central. A la fin, los franceses algamaron el so envís de construyir bases comerciales nes costes malgaxes, unes vegaes pola fuercia y otres diplomáticamente, a fines del sieglu XVIII. Demientres les Guerres Napoleóniques, el rei Radama I d'Imerina púnxose del llau de los británicos, que xorrecieron la so influyencia na islla a costa de los franceses y entrenaron a los nativos nel usu d'armes modernes. Sicasí, a la muerte de Radama I en 1828 persiguióse a los británicos, incluyíos los misioneros. Demientres el reináu de Radama II (1861-1863) introduciéronse una serie reformes modernizadores y Madagascar s'abrió al contautu con franceses y británicos, lo que causó que los seutores más tradicionalistes achuquinaren al rei y dieren marcha atrás a los cambeos. Francia anexonóse la islla por completu en 1895 tres derrotar a la reina Ranavalona III. Ésta exilióse un añu depués, al tiempu que s'instituyía un mandatu militar francés y Madagascar yera proclamada colonia francesa.

Yá en 1916 los franceses tuvieron problemes coles organizaciones secretes nacionalistes, pero llograron caltener l'orde. Francia namái perdió'l control de la islla demientres 1942, cuando los británicos la ocuparon por mieu a que Xapón se fixera con Madagascar. En 1943 foi entregada a la Francia llibre, y en 1946 dexó de ser colonia y convirtióse en territoriu d'ultramar francés. Esto nun torgó qu'al añu viniente españase una revuelta que forció a Francia a convocar eleiciones na islla, que ganaron los independentistes moderaos. En 1960, Madagascar independizóse dafechu de Francia y instituyóse una república baxo'l gobiernu de Philibert Tsiranana, líder del Partíu Socialdemócrata.

En 1975 hebo un güelpe d'estáu militar que punxo'l gobiernu en manes del Capitán de Fragata Didier Ratsiraka, que gobernó con puñu de fierru hasta qu'en 1992 les presiones populares obligáron-y a designar un gobiernu de transición a la democracia. Ratsiraka foi derrotáu nes eleiciones presidenciales de 1993 por Albert Zafy, pero ganó les llexislatives que se celebraron al empar. La situación de tensión ente los partidarios de Ratsiraka y el gobiernu de Zafy llevó a la destitución d'esti últimu pol parllamentu en 1996, siendo sustituyíu por Norbert Ratsirahonana. Ésti yera un collaborador averáu de Zafy que gobernó baxo la so solombra hasta les eleiciones de 1997, nes que Ratsiraka fíxose de nuevo col poder.

Didier Ratsiraka conservaría'l poder hasta les eleiciones presidenciales d'avientu de 2001, cuando tres d'unos resultaos controvertíos, el so rival, el hasta entós alcalde d'Antananarivo Marc Ravalomanana declaróse ganador por mayoría absoluta de la primera vuelta de les eleiciones, acusando de fraude al gobiernu, qu'espublizara unos resultaos que facíen necesaria una segunda vuelta.

La tensión de la primera metada del añu 2002 llegó a menaciar cola posibilidá d'una guerra civil. La sociedá y el propiu exércitu malgaxes dividiéronse en dos, cola capital Antananarivo convertida en bastión de Ravalomanana, mentantu Ratsiraka dirixía un gobiernu na ciudá costera de Toamasina. La comunidá internacional fixo diversos llamamientos al diálogu y a la calma. Ravalomanana algamó afitar el so poder, mentantu Ratsiraka diba perdiendo sofitos. En xunu de 2002, dellos países como Estaos Xuníos, Suiza y Noruega reconocíen yá'l gobiernu de Ravalomanana. Otros países europeos esperaron la decisión final de Francia que, a entamos de xunetu, yá se dirixía públicamente a Ravalomanana como "presidente de Madagascar". La reconocencia internacional confirmó'l poder de Ravalomanana, y Ratsiraka fuxó a la fin del país, refuxándose en Francia.

Dende la consolidación del poder por parte de Marc Ravalomanana, el país algamó unes cotes peraltes de xorrecimientu económicu, sofitáu por aides percuantioses d'instituciones internacionales como'l Bancu Mundial.

Dende 1946 Madagascar taba dividida en seis provincies. En 2004 aprobóse una nueva división de la islla en 22 rexones (faritra) que, tres de la disolución de les provincies anteriores aprobada en referendu en 2007, son anguaño les sodivisiones de más altu nivel alministrativu de la islla. Eses rexónes sodivídense, a la vez, en 119 distritos, 1.579 comunes y 17.485 fokontany.^[10]

Madagascar ye una islla (la más grande d'África y la cuarta más grande del mundu) que s'alcuentra arodiada dafechu pel océanu Índicu. Ta separtada del restu del continente pola canal de Mozambique. Hai que rescamplar qu'hai munchos años Madagascar s'alcontraba xunida al continente, del que se separtó, lo que fizo que l'aisllamientu orixináu por mor d'esta separtación seya l'artífiz de la conservación en territoriu malgaxe de multitú d'especies úniques nel mundu.

WWF divide la islla de Madagascar en 7 ecorexones:

• Selva subhúmeda de Madagascar, nel centru
• Selva de tierres baxes de Madagascar, nel este
• Selva seca caducifolia de Madagascar, nel noroeste
• Brezal de Madagascar, en cumes más altos
• Matu espinosu de Madagascar, nel sur
• Monte suculentu de Madagascar, nel suroeste
• Manglares de Madagascar, en dellos enclaves de la costa oeste

Toes elles tán incluyíes na llista Global 200, agrupaes en

• Selva y brezal de Madagascar (selva subhúmeda de Madagascar, selva de tierres baxes de Madagascar y brezal de Madagascar)
• Selva seca caducifolia de Madagascar
• Matu de Madagascar (matu espinosu de Madagascar y monte suculentu de Madagascar)
• Manglares de Madagascar

La población malgaxe ye predominantemente un entemecíu d'orixe polinesiu y africanu. Investigaciones recientes suxeren que la islla tuvo despoblada hasta l'arribada de navegantes polinesios, aproximadamente nel sieglu I de la nuesa era, al traviés del sur de la India y del este d'África, d'onde adquiríen muyeres y esclavos africanos. Migraciones posteriores tanto del Pacíficu como d'África, consolidaron esti orixinal mestu, y xurdieron 18 grupos tribales estremaos. Los xeitos polinesios son más predominantes nes persones qu'habitan na fastera central de la islla, los Merina (3 millones de persones) y los Betsileu (2 millones). Los habitantes de les costes son d'orixe africanu.

Los grupos costeros más grandes son los Betsimisaraka (1,5 millones) y los Tsimihety y Sakalava (700.000 persones caún).

L'idioma ye d'orixe malayo-polinesiu y se fala en tola islla. El francés, antiguu idioma colonial, ta tamién perestendíu.

La mayor parte de la población sigue práutiques relixoses tradicionales, qu'enfaticen les venceyes ente la vida y la muerte, na creyencia de que la muerte los xune a los sos ancestros nel rangu de divinidá y que los ancestros tán perinteresaos nel destín de los sos descendientes vivos. Esta comunión espiritual ye celebrada polos Merina y los Betsileo pente medies la práutica del famadihana o "regresu de la muerte. Nesti ritual, los restos de los parientes son estrayíos de la tumba familiar, envueltos en nuevos sudarios de seda y puestos nuevamente na tumba siguiendo unes ceremonies festives nel so honor.

Cerca del 45% de la población consta de cristianos, dividíos en forma igual ente católicos romanos y protestantes. Tamién dase'l sincretismu ente los estremaos cultos, polo que los pastores asisten a ritos de famadihana y los creyentes bendicen a los sos muertos enantes d'entamar colos rituales d'entierru tradicionales.

• Air Madagascar

• Semeyes Archiváu 2006-12-21 en Wayback Machine