Dagboek

'n Dagboek is 'n opname (gewoonlik in handgeskrewe vorm) van inskrywings wat volgens datum ingedeel word wat terugvoering gee oor gebeurtenisse binne 'n dag of ander tydperk. 'n Persoonlike dagboek kan die weergee van iemand se ervaringe, denke, idees en gevoelens insluit en is daarom 'n egodokument. Dit kan ook kommentaar lewer oor gebeurtenisse wat die skrywer nie regstreeks raak nie. Iemand wat dagboeke skryf staan bekend as 'n dagboekhouer of dagboekskrywer. 'n Dagboekskrywer kan namens 'n ander persoon ook dagboek byhou. Dagboeke binne organisasies speel 'n belangrike rol, soos te sien binne regerings, algemene grootboeke en militêre diensrekords.

Vandag word die term "dagboek" meestal gebruik vir persoonlike dagboeke wat gewoonlik bedoel is om privaat te bly of tot vriendskaplike mededeling beperk te word. Daarom is daar party wat van 'n slot voorsien word. Die woord "joernaal" word ook soms gebruik vir "dagboek", maar gewoonlik het 'n dagboek dag-tot-dag-inskrywing, terwyl 'n joernaal weer meestal om één belangrike gebeurtenis draai en die skrywery aaneenlopend geskied.

'n Dagboek kan wel inligting verskaf vir gedenkskrifte, outobiografie of biografie, maar word gewoonlik nie geskryf met die doel om uitgegee te word nie, omrede dit vir die skrywer se eie gebruik is. Die doel van 'n dagboek wissel natuurlik van skrywer tot skrywer.

Dagboek omvat sowel gedrukte, geskrewe of elektroniese inskrywings, soos webjoernale.

Voordele verbonde aan elektroniese dagboeke sluit in:

• Meer leesbare woorde kan in dieselfde tyd ingeprop word as die tydsame geskribbel van 'n handgeskrewe dagboek.
• 'n Papierdagboek is op 'n dag-tot-dag basis ingedeel en is beperk tot 'n jaar; papier word vermors sou die skrywer net een sin te skryf hê. 'n Ander dag se oortollige skryfwerk kan by die leë ruimtes ingevul word, maar 'n nie-kronologiese wyse van skryf kan verwarrend vir die leser raak. 'n Elektroniese dokument word aaneenlopend en ondermekaar geskryf. Dit staan die leser vry of sy nuutste inskrywing bo of onder moet begin. Geen boeke raak weg nie; 50 jaar se dagbeskrywings kan sodoende alles in een lêer opgeneem word.
• Die keuse of die skrywer sy spelfoute of woordkeuse van gister wil verander of nie.
• Die skrywer kan uitwisbare kletsgeselsies (op bv. Facebook en MXit) vanaf sy rekenaar knip en plak ('n bate in die moderne eeu - kletsruimtes gee kronologiese dag en datum by).
• Vanselfsprekend kan die skrywer makliker 'n boek van 2000 A4-bladsye op 'n geheuekaart akkommodeer as 'n boekrak vol boeke.
• Mot en roes verniel nie die "papier" nie; die rekenaardagboek is omgewingsvriendelik.
• Persoonlike e-posse kan gemaklik ingevoeg word, sou dit verlang word. Ook beelde en plasings op webwerwe en repliek.
• Ná die afsterwe van die skrywer, kan die dagboek as e-boek deur die begunstigdes ontvang word; as 'n beveiligde dokument wat slegs drukwerk toelaat (die lêer, maar nie die inhoud, kopieer ook maklik - geen stryd tussen begunstigdes wie watter boek kry).
• Danksy gemaklike kopiëring na 'n ander medium is dit nie soos by 'n tradisionele dagboek waar inligting van een bron "in rook kan opgaan" as die papiere besluit om vlam te vat nie.
• Soektogte deur die dagboek verloop flink, soos wanneer die leser wil weet wanneer 'n sekere gebeurtenis plaasgevind het.
• Voetnotas en kanttekeninge kan met gemak (breedvoerig) ingeskryf word; dit help met die weergee van die agtergrond van 'n persoon of feit vir iemand wat nie weet nie. By papierdagboeke is daar te min ruimte.
• Soos idees in die skrywer opkom, so tik hy dit; die helfte van die idees gaan nie verlore nie.
• Die knipwerktuig (snipping tool) kan vir web- of koppelvlak-verwante data gebruik word.

Nadele verbonde aan elektroniese dagboeke sluit in:

• Die speltoetsers (of anglisismes wat outomaties reggemaak word) doen kunsmatige afbreek aan die skrywer se gebrekkige en "volkse" leksikon of idiolek: sy spontaneïteit word so aan bande gelê nie.
• Niemand sal in die toekoms weet hoe die skrywer se handskrif gelyk het nie - handskrifontleders / grafoloë sal moeilik kan bepaal watter tipe mens hy was. Alleenlik "forensiese taalontleding" kan.
• Elektroniese dokumente is onderworpe aan kuberkrakers - die egtheid van die skryfwerk sal altyd bevraagteken kan word.
• Kopiëring bring 'n risiko vir privaatheid.
• Kosbare data (wat nog nie geberg is nie) kan verlore gaan as 'n skielike onderbreking, programfout of rekenaarvirus opduik. Wat met pen neergeskryf is, is op papier vasgepen.
• Spontane sketsies, simbole (soos donderblitsies), lagbekkies, kaarttekeninge en selfgetekende emotikone ontbreek. 'n "Griffeltjie en lei(rekenaar)" of tasskerm-selfoon kan hierdie probleem oorbrug.
• Anders as by 'n plakboek (scrapbook) / dagboek kan uitnodigings van papier nie met 'n skuifspeld geheg en geberg word nie; daarvoor moet eers die dokument afgetas word. Hierdie aksie vergroot natuurlik ook die dagboek-dokument. Fisiese momento's soos groetekaartjies, maar ook liggaamlike referente, soos haarklossies (vir DNS-analise eendag), of vlekke (soos sjokolade-/koffiemerke, maar ook liggaamsvlekke soos bloed en sweet) kan ook nie bygevoeg word nie.
• Daar is 'n gebrek aan dimensie (soos die afwesigheid van tekstuur-, papier- of lapmonsters).
• Programmatuur en formaat verander; ou tegnologie beland op die ashoop, die magnetisyn gaan verlore of chemiese reaksies ontstaan en daarmee gaan die dagboekskrywer se hele lewensverhaal ten gronde. Papier, afhangende van die bergwyse en gehalte, kan langer neem om te disintegreer.

Saamgevat is elektroniese dagboeke meer gedetailleerd, leesbaar en vryelik beskikbaar, maar skiet te kort aan spontaneïteit en privaatheid en dimensie.

• Gosse, Edmund William (1911). "Diary". Encyclopædia Britannica (11de) 8. Cambridge University Press. 
• Ronald Blythe, The Pleasures of Diaries: Four Centuries of Private Writing (Pantheon, 1989, ISBN 0-394-58017-6)—die boek bevat uittreksels uit (meestal) Engelse dagboekskrywers se werk.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Diaries.