Avant-garde

Avant-garde (uit Frans, letterlik "voorhoede") verwys na mense of werk wat eksperimenteel, radikaal of onortodoks is met betrekking tot kuns, kultuur en die gemeenskap.^[2] Die oorspronklike term verwys na ’n groep soldate wat vooruit gestuur word met die doel om ’n gebied te verken.

In die kunste kan dit gekenmerk word deur nietradisionele, esteties innoverende en aanvanklik onaanvaarde praktyke.

Die avant-garde verskuif die grense van wat as die norm of status quo aanvaar word, veral wat kultuur betref. Dit word deur sommige beskou as ’n waarborg van modernisme, in teenstelling met postmodernisme. Baie kunstenaars het hulle met die avant-garde-beweging vereenselwig en doen dit steeds, van Dada tot die postmoderne kunstenaars van omstreeks 1981.^[3]

Die Franse woord avant-garde beteken letterlik voorhoede, wat oorspronklik verwys na 'n groep soldate wat vooruit gestuur is vir verkenning. In 1825 het die Franse filosoof Claude Henri de Saint-Simon vir die eerste keer die term avant-garde gebruik vir 'n innoverende beweging in die kunswêreld.^[4] Die sentrale idee was dat avant-garde literatuur funksioneel en didakties moes wees en dus maklik om te verstaan.^[5]

Aan die einde van die 19de eeu het die konsep 'n nuwe betekenis gekry wat meer algemeen geword het, met die klem wat meer na die ontwerp as na die inhoud verskuif het.^[5]

Die term avant-gardisme is die eerste keer gebruik vir 'n groep omstrede links-pasifistiese kunstenaars wat in 1916 by die Cabaret Voltaire in Zürich bymekaargekom het om die eerste Dadaïstiese optredes te lewer.

Die konsep van avant-garde het 'n metafoor geword vir die innoverende werk van klein groepies intellektuele of kunstenaars wat die massas vooruitgegaan het. In die 20ste eeu is dit hoe alle kunsvorme wat vooruitgejaag het (en waarvan die name dikwels op -isme geëindig het), met revolusionêre beelde en idees wat later deur groter groepe aangeneem sou word. In hierdie konteks word daar ook na die tydperk tot 1940 verwys as "historiese avant-garde", 'n term wat vir die eerste keer in 1974 deur Peter Bürger in sy Theorie der Avant-garde^[5] gebruik is en in algemene gebruik sedert die 1980's is. Voor dit het mense in hierdie konteks van modernisme gepraat, maar die betekenis van laasgenoemde term is verskraal.^[6]

Avant-gardiste het met nuwe kunsvorme geëksperimenteer deur die artistieke praktyke van hul voorgangers radikaal te verwerp. Die wil om te innoveer was uiters belangrik. Terselfdertyd, met 'n metafisiese inslag, is elemente uit vroeër tydperke, soos romantiek en simboliek, ook ingesluit.

Die avant-gardisme na die Tweede Wêreldoorlog kan gesien word as 'n reaksie van die Westerse wêreld se wantroue in sy eie kultuur, wat twee wêreldoorloë in noue opeenvolging tot gevolg gehad het. In avant-garde kuns was daar 'n sterk behoefte om van voor af te begin en om alle bestaande waardes te hersien en te herdefinieer.

Voorbeelde van avant-garde wat op 'n later stadium in die gevestigde kunste geïnkorporeer is, is:

• Impressionisme

'n Voorbeeld van avant-garde avant la lettre, voordat die term self algemeen gebruik was, is die Salon des Refusés-uitstalling, wat op 17 Mei 1863 in Parys geopen het. Hierdie kunsuitstalling is gereël deur skilders wat geweier is om aan die jaarlikse Parys-salon deel te neem. Impressionistiese werke is vir die eerste keer by hierdie uitstalling uitgestal, wat later wyd nageboots sou word. Impressionisme het selfs in die negentiende eeu een van die hoofbewegings van skilderkuns geword.

• COBRA
• Konstruktivisme
• Dadaïsme
• Ekspressionisme
• Fluxus
• Futurisme
• Happening
• Kubisme
• Modernisme
• Popkuns
• Postmodernisme
• Suprematisme

Aan die begin van die 20ste eeu het onder andere Theo van Doesburg, Hendrik Marsman en E. du Perron in die Nederlandse taalgebied geskryf in navolging van die avant-gardisme en oor hierdie beweging as sodanig.^[7] Van Doesburg het avant-gardisme die nuwe beweging genoem.^[8] Nog 'n belangrike verteenwoordiger van avant-gardisme uit hierdie tydperk was Paul van Ostaijen. Dit was egter eers na 1950 dat die gepaardgaande idees en beginsels ook hier op groot skaal toegepas is. Outonome poëtika het belangrik geword, 'n vorm van poësie waarin die klem nie meer op die bedoelings van die skrywer of die omstandighede waarin die gedig tot stand gekom het nie, maar op die vorm van die gedig self, wat veronderstel was om homself te ontwikkel, was.^[9]

Avant-garde in musiek is alles musiek wat breek met die klassieke/romantiese tradisie. In die musiek van die avant-gardiste word melodie, harmonie en ritme dus gewoonlik anders as tradisioneel hanteer. ’n Groot deel van kontemporêre alternatiewe musiek en ondergrondse musiek kan onder die avant-garde gereken word. Benewens nie-tradisionele komposisies en speeltegnieke, ontwikkel musikante ook nuwe instrumente. Die styl van die Switserse Celtic Frost word byvoorbeeld deur fynproewers as avant-garde beskou, alhoewel dit vir die leek as 'n stereotipiese metalband kan voorkom, as gevolg van 'n ander benadering tot die destydse heersende musikale standaard in die genre.

By uitbreiding is die konsepte van avant-garde en avant-gardisme word ook toegepas op sosiale innovasies in die algemeen, byvoorbeeld op kulturele en politieke gebied.^[10]