Aminokwasy to związki chemiczne, które stanowią budulec naszego organizmu. Wchodzą w skład białek, odpowiadają za gospodarkę hormonalną, wspomagają regenerację komórek, biorą udział w metabolizmie węglowodanów oraz tłuszczów. Aminokwasy mogą się ze sobą i łączyć i tworzyć bardzo rozbudowane i skomplikowane łańcuchy. Tego rodzaju związki nazywane są peptydami. Jeśli składa się on tylko z dwóch cząsteczek mówi się o dipeptydach, jeśli z trzech – nazywane są tripeptydami itp.
Aminokwasy egzogenne - rodzaje
Nauka wyróżnia dwadzieścia różnych aminokwasów, z czego osiem uważa się za tzw. egzogenne, czyli niezbędne do życia, a których organizm nie potrafi sam „wyprodukować" - muszą być zostać dostarczone wraz z pożywieniem. Do tej grupy aminokwasów należą:
- lizyna – wzmacnia odporność i działa przeciwwirusowa,
- metionina – wzmacnia odporność reguluje wytwarzanie hormonu wzrostu,
- treonina – wspomaga działanie układu nerwowego, chroni przed depresją i zwiększa nawilżenie skóry,
- leucyna – obniżają poziom kortyzolu oraz przyśpiesza wzrost masy mięśniowej,
- izoleucyna – wzmacnia i buduje tkankę mięśniową,
- walina – buduje tkankę mięśniową i pomaga zredukować tkankę tłuszczową,
- tryptofan – jest niezbędny do produkcji hormonów: melatoniny i serotoniny. Pierwszy z nich odpowiada za zdrowy sen, drug z hormonów wpływa na nasze samopoczucie oraz blokuje apetyt na węglowodany,
- fenyloalanina – oddziałuje na układ hormonalny człowieka, pomaga uśmierzyć ból mięśni.
Do tej grupy należy również histydyna, która tylko w niewielkim stopniu produkowana jest przez organizm.
Dodatkowo wyróżnia się jeszcze dwa rodzaje aminokwasów – półegzogenne oraz endogenne. Pierwsze to te, które powstają w organizmie z aminokwasów egzogennych, część z nich syntezowana jest np. w wątrobie. Do tej grupy związków należą m.in. tyrozyna (powstaje z fenyloalaniny), cysteina (wytwarzana jest z metioniny). Drugi rodzaj aminokwasów, czyli endogenne nie są nam niezbędne do życia i w razie potrzeby organizm sam potrafi je wytworzyć, do tej grupy związków należą m.in. glicyna, alanina, arginina, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, prolina, hydroksyprolina i seryna.
Aminokwasy – dlaczego są takie ważne?
Ludzkie ciało nie może funkcjonować bez aminokwasów, a w tym także bez białek. Związki te przede wszystkim:
- budują nowe i „naprawiają" stare komórki i tkanki,
- wpływają na prawidłowy przebieg niektórych procesów, tj. umożliwiają wzrost i rozwój komórek oraz całego organizmu, regulują procesy odpowiedzialne za odpowiedź immunologiczną organizmu, czyli odporność, przyspieszają gojenie się ran,
- wchodzą w skład limfy i mleka, którym karmione są dzieci,
- budują przeciwciała, wchodzą w skład enzymów, które odpowiadają za prawidłowy przebieg procesów biochemicznych w organizmie,
- pomagają regulować ciśnienie krwi oraz utrzymywać równowagę kwasowo-zasadową,
- transportują niektóre witaminy i związki odżywcze,
- stanowią podstawowe źródło energii.
Aminokwasy gdzie ich szukać?
Mimo że część białek organizm jest wstanie wytworzyć sam, to niestety te, które są mu absolutnie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania muszą być dostarczone wraz z pożywieniem. Najwięcej mają ich produkty zarówno pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. W pierwszym przypadku najlepszym źródłem bałek będą:
- mięso,
- wędlina,
- drób,
- ryba,
- mleko,
- serów,
- jajka.
Wśród produktów roślinnych najlepszym i najbardziej wartościowym źródłem białka są:
- produkty zbożowe,
- nasiona roślin strączkowych,
- ziemniaki,
- warzywa,
- owoce.
Dzięki rozsądnej i zbilansowanej diecie nie powinno dojść do ich niedoborów, jednak szczególną dbałość o produkty bogate w aminokwasy powinni wykazać chorzy na cukrzycę, nadciśnienie oraz kobiety w ciąży. Tych związków nie może także zabraknąć w menu osób, które uprawiają sport. Podczas treningu białko to najlepsze źródło energii. Dodatkowo aminokwasy budują mięśnie, tym samym wykorzystywane są w leczeniu schorzeń, które prowadzą do utraty masy i znacznego osłabienia mięśni. Powinny stanowić podstawę diety także osób unieruchomionych, których mięśnie nie pracują.
Warto o tym pamiętać, ponieważ źle skomponowana dieta, a tym samym uboga w aminokwasy spowalnia metabolizm, tym samym sprzyja otyłości oraz obniża odporność.
To również może cię zainteresować:
