Argon

Argon (mugažo latinan kelel, znamoitas Ar), om kahesatoštkümnenz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes. Sen sijaduz om kahesandestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — kahesanden gruppan päalagruppas, VIIIA), tabluden koumandes periodas.

Argon om levitadud Man atmosferas, sen koumanz' element mülün mödhe (0,934 %; 1,288 % massan mödhe). Mülütand mail'mas om 0,02 % massan mödhe, kaceltas neonanke erasiš-se tähthiš i planetsumegusiš.

Anglijalaižed Uil'jam Ramzai-himik i Lord Relei-fizikantedomez' (Džon Uil'jam Strett) avaižiba ut elementad il'mas vll 1893−1894 himižel reagiruindan kodvindal i spektroskopijan abul. Hö saiba vn 1904 Nobelän premijoid himijas i fizikas inertižiden gazoiden avaiduses. Ramzai löuzi akustižil märičemižil, miše uz' gaz om üks'atomine, sidä vizid, se om elementarižeks substancijaks. Vn 1894 elokus, arni ištundan aigan Oksfordas tedotusenke avaiduses, nimitihe elementad argonaks amuižgrek.: ἀργός-sanaspäi argos «lašk», «vitk», «aktivitoi», se oli ezmäine tetab inertine substancii sil aigal^[1].

Argon om inertine üks'atomine gaz mujuta, maguta da hajuta.

Atommass — 39,948. Ninevuz (normaližiš arvoimižiš, −186 C° lämudel) — 1,40 g/sm³. Suladandlämuz — 83,81 K (−189,34 C°). Kehundlämuz — 87,30 K (−185,85 C°).

Man atmosferan argon kogoneb koumes stabiližes izotopaspäi: ³⁶Ar (0,337 %), ³⁸Ar (0,063 %), ⁴⁰Ar (99,600 %). Kosmine argon mülütab ⁴⁰Ar-izotopad vähän lujas, sikš miše nece izotop sündub Mas kalijan-40 čihodamižes, kudamban pala kosmosas om penemb äjan. Tetas 21 ratud radioaktivišt izotopad 30..35, 37, 39, 41..53 atommassanke, i voib olda üks'jäine ^32mAr-izomär. Kaikiš hätkembad ratud izotopad oma ³⁹Ar 269 vot pol'čihodamižen pordonke, ⁴²Ar (T_½=33 vot) i ³⁷Ar (35 päivest). Radioaktivižed izotopad hajetas kaks'protonižen (nomerad 29, 30), β- i protonižen (nomerad 31..33), β- i neitronižen (nomerad 47, 53) vai β-čihodamižen (kaik toižed) kal't, kändasoiš hloraks vai kalijaks, mugažo rikikš (nomerad 29, 30), hloraks i rikikš (nomerad 32, 33), rikikš, hloraks, fosforaks i olaks (argon-31).

Sadas il'maspäi laptaližeks produktaks hapanikan puhtastamižen jäl'ghe. Ottas kävutamižhe kaičijaks inertižeks atmosferaks, lämoinpalon sambutimiš, ühthekeitandan aigan i lazeriš. Argon kävutase pakuitezgazaks, om registriruidud sömližaduseks nomer E938.

1. ↑ Finkel'štein D. N. Lugo II. Открытие инертных газов и периодический закон Менделеева (Inertižiden gazoiden avaiduz i Mendelejevan periodine käskuz) // Инертные газы (Inertižed gazad). Kahtenz' pästand. — M.: Nauka, 1979. — 200 lp. — Lpp. 30−38. — 19 tuh. egz. (ven.)

• Argon webelements.com-saital. (angl.)
• Kirjutuz argonas Himižiden elementoiden populärižes n-t.ru-kirjištos. (ven.)

Argon Vikiaitas