TikTok

TikTok
Ishlab chiquvchi	Xitoy ByteDance
Chiqarilgan sana	2016-yil sentabr
Operatsion tizim	Android, iOS
Yozilgan til(lar)i	40 ta til[1]
Litsenziya	Proprietar dasturiy taʼminot
Vebsayt:	tiktok.com douyin.com

TikTok butun dunyo bo‘ylab eng tez ommalashayotgan ijtimoiy tarmoq platformalaridan biri bo‘lib, video kontentni onlayn ulashishga ixtisoslashgan. Platforma o‘z foydalanuvchilariga qisqa musiqiy videoroliklar va filterlar yaratish hamda boshqa imkoniyatalarni taqdim etadi.

TikTok iOS va Android uchun mo‘ljallangan multimedia ilovasi bo‘lib, qisqa videolar yaratish va ulashish uchun xizmat qiladi.

TikTok Pekindagi ByteDance kompaniyasiga tegishli boʻlgan qisqa videofilmlarni yaratish va koʻrish xizmatidir. 2018-yil yozida ishga tushirilgan xalqaro versiya Xitoyda qisqa videofilmlar uchun yetakchi video platforma hisoblanadi^[2] va boshqa mamlakatlarda tobora ommalashib bormoqda, eng tez rivojlanayotgan va yuklab olingan dasturlardan biriga aylandi^[3][4]. Endi TikTok ilovasida Oʻzbek tili majvud.

Xitoyda u „Douyin“ nomi bilan tanilgan (xitoy. 抖 音, pinyin Duyen). TikTok va Douyin aslida bir xil dasturdir, ammo Xitoyning senzura cheklovlari ostida alohida serverlarda ishlaydi. TikTokning Los-Anjeles, Nyu-York, London, Parij, Moskva, Berlin, Dubay, Mumbay, Jakarta, Seul va Tokioda vakolatxonalari mavjud.

Bugungi kunda ilovada 150 mamlakatdan 1 milliarddan ortiq foydalanuvchi bor. Ilova Xitoyda foydalanuvchilarning 60 % 25-44 yosh oraligʻida, Xitoydan tashqarida esa foydalanuvchilarning 43 % 24 yoshdan oshgan. 2019-yil oxirida oʻrtacha har oy rossiyalik foydalanuvchilar ilovada 16,25 milliard tomosha qildilar va 20,83 million video joylashtirdilar; shuningdek 23 million marta ulashishdi va 1,62 milliard video tomosha qilishdi. U pekinlik ByteDance kompaniyasiga tegishli boʻlib, 2016-yilda ishga tushgan. Hozirda kompaniya egalari TikTokni 50 milliard AQSH dollariga baholashgan.

TikTok mobil ilovasi foydalanuvchilarga oʻzlari haqida qisqa videofilmlarni yaratishga imkon beradi, ular video fonda musiqani oʻz ichiga oladi. Ularni tezlashtirish, sekinlashtirish yoki filtr yordamida tahrirlanish mumkin. Ilova bilan musiqiy video yaratish uchun foydalanuvchilar TikTok yoki boshqa ijtimoiy platformalarda boshqalar bilan baham koʻrish uchun yuklashdan oldin musiqiy janrlarning doirasidan fon musiqasini tanlab olishlari, tahrirlashlarini filtrlashlari va 15 soniyalik tezlikni sozlanishi mumkin boʻlgan videoni yozishlari mumkin. Shuningdek, ular mashhur qoʻshiqning qisqa sinxronlash videolarini suratga olishlari ham mumkin.

„Reaksiya“ rejimlaridan biri — foydalanuvchilarga boshqa videoga oʻz reaksiyasini suratga olishga imkon beradi, shu bilan reaksiyaning oʻzi videoga joylashtirilgan virtual ekran yaratadi. Boshqa bir usul „duet“ foydalanuvchilarga ikkita videoni gorizontal ravishda tikish imkonini beradi, bu xususiyat musical.ly-da ham mavjud.

Ilova foydalanuvchilarga oʻzlarining akkauntlarini „shaxsiy“ qilishlariga imkon beradi. Bunday akkauntlarda „TikTok“ga yuklangan videofayllarni faqat akkaunt egasi tomonidan koʻrishga ruxsat berilgan shaxslar roʻyxati koʻrish mumkin, boshqa foydalanuvchilar ularni koʻrmaydilar  . Foydalanuvchilar „reaksiya“ yoki „duet“ rejimida sharhlar, xabarlar yoki videolar orqali barcha foydalanuvchilar yoki faqat ularning „doʻstlari“ ilova orqali ular bilan oʻzaro aloqada boʻlishlarini tanlash imkoniyatiga ega. Shuningdek, foydalanuvchilar shaxsiy videoni „ommaviy“, „faqat doʻstlar“ yoki „shaxsiy“ boʻlishlari mumkin.

Dastavval ushbu xizmatda qisqa videolarni tahrirlash imkoniyati mavjud edi, bunda unga musiqa ham qoʻshish va tahrirlangan videoni internetga joylash mumkin edi. Keyin TikTok musical.ly xizmatini sotib oladi(oʻziga qoʻshib oladi) va oʻz bazasini kattalashtiradi, bundan tashqari yopilib ketgan Vine xizmatidan oʻziga yangi foydalanuvchilarni jalb qiladi. Shu bilan bir vaqtda TikTok Instagram Stories’dan foydalanib kelgan Instagam foydalanuvchilarini jalb qilish orqali oʻz auditoriyasini kengaytiradi.

AQShda TikTok foydalanuvchilarining 52 foizi iPhone foydalanuvchilaridir. TikTok foydalanuvchilarining 44 foizini ayollar, 56 foizini erkaklar tashkil etadi.  TikTok yangi foydalanuvchilarning 43 % hindistonlik ekanligini koʻrsatmoqda. TikTok yosh avlodga murojaat qilishini isbotladi, chunki uning foydalanuvchilarining 41 foizi 16 yoshdan 24 yoshgacha. Ushbu foydalanuvchilar orasida 90 %i kunlik dasturdan foydalanadi.

TikTok foydalanuvchisini jalb qilish darajasi 29 % ni tashkil qiladi. 2018-yil iyul oyidan boshlab TikTok foydalanuvchilari dasturga kuniga oʻrtacha 52 daqiqa sarfladilar. ByteDance AQSh foydalanuvchilari kuniga sakkiz marta dasturni ochishini, dasturdagi eng uzoq individual seanslar esa 4,9 daqiqani tashkil etishini aytdi.

TikTok-da juda koʻp tendentsiyalar mavjud, ular orasida memlar, labda sinxronlashtirilgan qoʻshiqlar va komediya videolari bor. Ularning aksariyati Duet funktsiyasidan kelib chiqadi, bu foydalanuvchilarga oʻzlarining videolavhalarini asl videoga mavjud audioga qoʻshish imkoniyatini beradi.

Trendlar TikTok-dagi tadqiqot sahifasida yoki qidiruv sahifasida koʻrsatiladi. Sahifada hashtaglar bor.

2019-yil iyun oyida kompaniya #EduTok heshtegini eʼlon qildi, u 37 milliard  marotaba koʻrildi. Buning ortidan kompaniya platformada taʼlim mazmunini yaratish uchun Edtech bilan hamkorlikni boshladi.

Ilova koʻplab virusli tendensiyalarni ishga tushirdi va butun dunyo boʻylab koʻplab qoʻshiqlar va sanʼatkorlarga mashhurlik keltirdi, shuning uchun u mashhurlar orasida ijtimoiy taʼsir vositasi sifatida mashhur boʻldi. Tadqiqotlar shuni koʻrsatdiki, atigi bir yil ichida Xitoyda qisqa videokliplar soni 94,79 millionga koʻpaygan.

TikTok ilovasida guruh chatlarini yoʻlga qoʻyish rejalashtirilmoqda. Yangi funksiya 2021-yilda ishga tushadi. Ushbu yangilik ByteDance kompaniyasining TikTok ilovasini „ijtimoiy muloqot ilovasi“ga aylantirish rejasining bir qismi hisoblanadi. Kompaniya guruh chatlari foydalanuvchilarning ilovada koʻproq boʻlishlariga koʻmaklashishini taʼkidlagan. Shuningdek, taniqli blogerlarga oʻz obunachilari bilan toʻgʻridan-toʻgʻri muloqot qilish imkonini beradi.

TikTok ichida suhbatlashish imkoniyatining yoʻlga qoʻyilishi ByteDance kompaniyasiga Facebook va boshqa yirik ijtimoiy tarmoqlar bilan raqobatlashishga yordamlashadi. ByteDance TikTok ilovasiga guruh chatlarini qoʻshishni 2020-yilda rejalashtirgan, ammo Donald Trampning AQSHda ushbu ilovani bloklashga urinishi bu rejaning amalga oshishiga xalaqit bergan^[5].

Bloomberg 2018-yil oktabr oyida ByteDance hali daromad keltirmaganligini xabar qildi, garchi uning 2018-yilgi daromadlari 7 milliard dollardan oshsa ham. Bir necha oy davomida kompaniya ommaviy savdoga chiqishni rejalashtirgani haqida mish-mishlar tarqaldi.^[manba?].

TikTok ilova ichida tanga sotib olishni taklif qiladi, 100 tanga $ 0.99 dan 10,000 tanga $ 99.99 gacha. Foydalanuvchilar oʻzlarining sevimli ijodkorlariga tangalarni sovgʻa qilishlari mumkin, ular oʻz navbatida ularni raqamli sovgʻalarga almashtirishlari mumkin^[manba?]. Mobil ilovalar maʼlumotlarini yigʻuvchi Sensor Tower kompaniyasi xabar berishicha, TikTok foydalanuvchilari butun dunyo boʻylab 2018-yil oktabr oyida ilova ichidagi xaridlarga 3,5 million dollar sarfladilar, bu 2017-yil oktabridan deyarli toʻrt baravar koʻp^[manba?].

Digiday agentliklari TikTok-da uning portlovchi mashhurligini hisobga olgan holda reklama qilishni boshlashi mumkinligini aytdi. Nanjing Marketing Groupning xitoycha versiyasiga koʻra, TikTokning Douyin xitoycha versiyasi bir kunda 1 million yuanga (taxminan 150 000 AQSh dollari) tushishi mumkin boʻlgan ekranlarni va 30 yuanga (taxminan 4 dollar) yangiliklar lentasi reklamalarini taqdim etadi.

2020-yil 6-avgustda Forbes oʻzining eng yuqori maoshli TikTok yulduzlari reytingini eʼlon qildi, unga koʻra 12 oy ichida eng yuqori daromad (2019-yil iyunidan 2020-yil iyunigacha) 5 million dollarni tashkil etdi.

Douyin ijtimoiy tarmogʻi Xitoyning ByteDance kompaniyasi tomonidan 2016-yil sentabr oyida ishga tushirilgan. Keyinchalik ushbu dasturning nusxasi „TikTok“ nomi bilan xalqaro bozorga chiqarildi. Bu kompaniyaga oʻz mamlakati qonunlarini buzmasdan global miqyosda rivojlanishiga imkon berdi. 2017-yil 9-noyabr kuni ByteDance musical.ly ijtimoiy tarmogʻi sotib oldi. 2018-yil 2-avgust kuni TikTok bilan birlashtirdi  .

2018-yil fevral oyida Qoʻshma Shtatlarda TikTok 13 yoshgacha boʻlgan bolalardan ota-onalarining roziligisiz maʼlumotlarni noqonuniy yigʻishda aybdor deb topildi. Ishlab chiquvchilar rekord darajada 5,7 million dollar miqdorida jarimaga tortildi; Ayblov Bolalarning Onlayn maxfiyligini himoya qilish toʻgʻrisidagi qonun (qisqacha). COPPA) AQSH Federal savdo komissiyasi tomonidan qabul qilingan  .

2019-yil kuzigacha TikTok Android OSning maxfiylik himoyasini chetlab oʻtib, ilovani Internetdagi foydalanuvchilarni kuzatishga imkon beruvchi mobil qurilmalardan noyob maʼlumotlarni yigʻdi.

2019-yil dekabr oyi oxirida AQSh harbiylari oʻz xodimlari uchun TikTok dasturidan foydalanishni taqiqlashdi, chunki AQSh rasmiylari ushbu dastur foydalanuvchi maʼlumotlarini oʻgʻirlashda gumon qilmoqda. Qaror AQSh Mudofaa vazirligi tomonidan 2019-yil 16-dekabrda ushbu ijtimoiy tarmoqning xavfi toʻgʻrisida berilgan ogohlantirish munosabati bilan qabul qilindi. Shunday qilib 2020-yil 4-yanvarda AQSh Davlat departamenti va AQSh Ichki xavfsizlik vazirligi TikTok-dan ofis qurilmalarida foydalanishni taqiqladi.

2020-yil iyul oyining oʻrtalarida Financial Times nashrida Oq uy AQSh fuqarolarining shaxsiy maʼlumotlarini Xitoyga oʻtkazmaslik uchun TikTokni qora roʻyxatga kiritish masalasi koʻrib chiqilayotgani haqida xabar berilgan edi.  Agar shunday boʻladigan boʻlsa, Amerika kompaniyalari (shu jumladan Apple) dastur yangilanishlarini oʻrnatish uchun oʻz platformalarida TikTokni taqdim eta olmaydi.

Pokistonda sud qaroridan keyin 2021-yil mart oyida TikTok ijtimoiy tarmogʻi faoliyati taqiqlandi. Mamlakatda ilova 2020-yilning oktabr oyida taqiqlangan, ammo 10 kun oʻtgach, ishlab chiqaruvchi kompaniya uni mahalliy qonunlarga muvofiq oʻzgartirishga vaʼda berganidan keyin taqiq bekor qilingan edi^[6].

TikTokning Amerika segmentini sotilishi

Ijtimoiy tarmoqqa egalik qiluvchi Xitoyning ByteDance kompaniyasi bilan TikTokning Amerika segmentini sotib olish boʻyicha muzokaralar 2020-yil iyul-avgust oylarida Amerikaning Microsoft korporatsiyasi tomonidan oʻtkazildi. CNBC maʼlumotlariga koʻra, „kelishuv 10-30 milliard dollarga baholanishi mumkin“, Britaniyaning "Guardian" gazetasi maʼlumotlariga koʻra, potentsial bitim yana-da katta miqdordagi — 50 milliard dollarga baholangan. Bu Amerika kompaniyasi tarixidagi eng katta xarid — 2016-yilda LinkedIn- ni 26 milliard dollarga sotib olishdan ham koʻproqdir.   Biroq, avgust oyi boshida ijtimoiy tarmoq egasi ommaviy axborot vositalarida butun ijtimoiy tarmoqni (va uning nafaqat Amerika segmentini) Microsoft sotib olishi mumkinligi haqidagi xabarlarni rad etdi.

• Eng koʻp obunachiga ega TikTok hisoblar roʻyxati