Limni

 

 

 

 

Limni, demircilik tanrısı Hephaistos'un adası olarak bilinir.

Kaynaklara göre Antikçağ döneminde bu adada, Etrüsklerin diline benzer bir dil konuşan bir topluluğun yaşadığı belirtilir. Fakat bu kişilerin muhtemelen Etruria'dan gelen tüccarlar olduğu da söylenir. Bir başka kaynağa göre de tıpkı komşu Semadirek (Samothrake), Gökçeada (Imvros) ve Bozcaada (Tenedos) gibi, Limni'deki yaşayanlar da İÖ 5.yy civarına tarihlenebilen Helen yerleşimi öncesi henüz çözülememiş Pelasg dili kullanmışlardır.

Ege Adaları'nda şimdiye kadar bulunan en eski insan yerleşiminin kalıntıları, Yunan, İtalyan ve Amerikalı arkeologlardan oluşan bir ekip tarafından Mondros belediyesindeki Fyssini'nin Louri kıyısındaki Ouriakos bölgesinde yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarıldı. Kazılar Haziran 2009'un başlarında başladı ve çoğunlukla yüksek kaliteli taş aletlerden oluşan gün ışığına çıkarılan buluntular Epipaleolitik Dönem'e ait olup MÖ 12. binyılda avcı ve toplayıcılar ve balıkçıların yerleşimini gösterir.

Poliochne tepesinin güneybatı tarafında, uzun kenarlarında basamaklı oturma yerlerinin çift sıra halinde dizildiği dikdörtgen bir yapı,Erken Tunç Çağı'na tarihlenir ve muhtemelen bir tür Buleuterion olarak kullanılmıştır.

Ağustos ve Eylül 1926'da Atina'daki İtalyan Arkeoloji Okulu üyeleri adada deneme kazıları gerçekleştirdiler.^[5] Kazıların genel amacı, adanın Helen öncesi "Etrüsk-Pelasg" uygarlığına ışık tutmaktı; bunun nedeni, filologların Etrüsk diliyle ilgili bir yazıt taşıyan "Lemnos Steli"nin bulunmasıydı. O dönemde politik içerikli kazılar, Herodot'a göre MÖ 510 yılında Pelasgların Atinalı Miltiades'e teslim olarak adanın toplumsal ve politik açıdan Helenleştirme sürecini başlattığı Hephaistia (yani Palaiopolis) kentinde yürütülmüştür.

Orada, bronz nesneler, çömlekler ve 130'dan fazla kemik sandığının ortaya çıktığı bir nekropol (yaklaşık MÖ 9.-8. yüzyıllar) keşfedildi. Kemik sandıkları belirgin şekilde erkek ve kadın cenaze süsleri içeriyordu. Erkek kemik sandıkları bıçaklar ve baltalar içerirken, kadın kemik sandıkları küpeler, bronz iğneler, kolyeler, altın taçlar ve bilezikler içeriyordu. Bazı altın nesnelerin üzerindeki süslemeler Miken kökenli spiraller içeriyordu, ancak Geometrik formlar içermiyordu. Süslemelerine göre, sitede keşfedilen çömlekler Geometrik döneme aitti. Ancak, çömlekler ayrıca Miken sanatına işaret eden spiralleri de korudu. Kazıların sonuçları, Lemnos'un Erken Demir Çağı sakinlerinin bir Miken nüfusunun kalıntısı olabileceğini ve ayrıca, Lemnos'a dair en erken belgelenmiş referansın Linear B hece yazısıyla yazılmış Miken Yunancası ra-mi-ni-ja, "Lemnoslu kadın" olduğunu göstermektedir.^[6] Profesör Della Seta şunları bildirmektedir:^[7]

Bronz silahların eksikliği, demir silahların bolluğu ve çanak çömlek ve iğnelerin tipi, nekropolün MÖ dokuzuncu veya sekizinci yüzyıla ait olduğu izlenimini veriyor. Yunan nüfusuna değil, Helenlerin gözünde barbar görünen bir nüfusa ait olduğu silahlarla gösteriliyor. Yunan silahı, hançer veya mızrak eksik: barbarların silahları, balta ve bıçak yaygın. Ancak, bu nüfus ... Miken sanatının birçok öğesini koruduğu için, Lemnos'un Tirenlileri veya Pelasgları bir Miken nüfusunun kalıntısı olarak tanınabilir.

Homeros'a göre Lemnos, Sintianlar tarafından meskun edilmişti.^[8][9] Thukydides, Tirenlilerden Yunanlardan önceki yerleşimciler olarak söz eder.^[10]

Homeros, adada Lemnos adında tek bir kasaba varmış gibi konuşur. Klasik zamanlarda iki kasaba vardı, Myrina (Kastro olarak da bilinir) ve Hephaistia^[11] ki bu da baş kasabaydı.

Hephaestia'dan önemli sayıda sikke bulunmuştur ve baykuşuyla tanrıça Athena, yerel dini semboller, Kastor ve Polluks, Apollon, vb. başlıkları gibi çeşitli tipler vardır. Myrina'dan birkaç sikke bilinmektedir. Bunlar Attika işgali dönemine aittir ve Atina tiplerini taşır. Ayrıca, herhangi bir şehrin adını değil, tüm adanın adını taşıyan birkaç sikke de bilinmektedir.

Lemnos dilinin bir izi, 6. yüzyıldan kalma bir mezar taşı olan Lemnos steli üzerindeki bir yazıtta bulunmuştur. Lemnos daha sonra Atina'nın Attika lehçesini benimsedi.

Daha iyi doğrulanmış bir döneme gelindiğinde, Lemnos'un I. Darius'in generali Otanis tarafından fethedildiği bildirilmektedir. Ancak kısa süre sonra (MÖ 510) Trakya Chersonese tiranı Genç Miltiades tarafından yeniden fethedildi. Miltiades daha sonra Atina'ya döndü ve Lemnos, Makedonya imparatorluğu tarafından işgal edilene kadar Atina'nın mülküydü. MÖ 450'de Lemnos, Atinalı din adamlarınındı. Atinalı yerleşimciler, en azından MÖ 348'e tarihlenen Atina dramasını da beraberlerinde getirdiler. Ancak tiyatro geleneği 5. yüzyıla kadar uzanıyor gibi görünür ve Hephaisteia bölgesinde yapılan son kazılar tiyatronun 6. yüzyılın sonu ile 5. yüzyılın başına tarihlendiğini gösterir.

Limni yakınlarında çorak bir adada, kahramanın çektiği acıları anımsatmak için şeritlerle bağlanmış yaylar ve göğüs zırhı ile tunçtan bir yılanın bulunduğu bir Filoktetes sunağı vardı.^[12]

M.Ö. 197'de Romalılar burayı özgür ilan etti, ancak M.Ö. 166'da Atina'ya verdiler ve Atinalılar M.Ö. 146'da tüm Yunanistan Roma Cumhuriyeti'nin bir eyaleti yapılana kadar bu bölgenin nominal mülkiyetini korudular. Roma İmparatorluğu'nun 395'te bölünmesinden sonra Lemnos Bizans İmparatorluğu'na geçti.

Gaius Plinius Secundus, Lemnos'ta Lemnoslu mimarlar Zmilis, Rhoecus ve Theodorus tarafından inşa edilen bir labirentten bahseder.^[13]

 

Bizans İmparatorluğu'nun bir vilayeti olan Limni, Ege Denizi temasına dahil olup 10. yüzyılda Sarazen akınlarının, 11. yüzyılda ise Selçuklu akınlarının hedefi olmuştur.^[14][15] Dördüncü Haçlı Seferi'nden sonra İmparatorluğun dağılması ve bölünmesinin ardından, Limni (Batılılar tarafından Stalimene olarak bilinir) Latin İmparatorluğu'na paylaştırıldı ve Venedikli (veya muhtemelen karışık Yunan ve Venedik kökenli) megadük Filocalo Navigajoso yönetimindeki Navigajoso ailesine tımar olarak verildi.^[15][16] Filocalo 1214'te öldü ve yerine oğlu Leonardo ve kızları geçti ve adayı aralarında üç tımarlara böldüler. Leonardo, Latin İmparatorluğu'nun megadük unvanını ve başkent Kastro ile adanın yarısını elinde tutarken, kız kardeşleri ve kocaları, Mondros ve Kotsinos kalelerinin dörtte birini aldı. Leonardo 1260'ta öldü ve yerine, 1277'de Bizans amirali Licario'nun adayı kuşatması sırasında ölene kadar Bizans'ın yeniden fetih girişimlerine direnen oğlu Paolo Navigajoso geçti. Karısı tarafından direniş devam etti, ancak 1278'de Navigajosiler teslim olmaya ve adayı Bizans'a geri vermeye zorlandı.

Bizans'ın son yüzyıllarında Limni önemli bir rol oynadı. Küçük Asya'nın kaybından sonra önemli bir besin kaynağı oldu ve 14. yüzyılda tekrarlanan iç savaşlarda önemli bir rol oynadı.^[14] 15. yüzyılda Osmanlı tehlikesi artarken, kuşatma altındaki Bizanslılara yardım teklif etmesi karşılığında Aragonlu V. Alfonso tarafından Lemnos'un ele geçirilmesi talep edilirken, son Bizans imparatoru XI. Konstantin Palaiologos ise Osmanlı kuşatmacılarının püskürtülmesi karşılığında Cenevizli kaptan Giovanni Giustiniani'ya bunu teklif etti.^[14] Midillinin hükümdarı Dorino I Gattilusio da 1453'te Konstantinopolis'in Düşüşünden kısa bir süre önce Lemnos'u tımar olarak satın aldı.^[15]

 

Ada Fatih Sultan Mehmet zamanında 1456 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır. Elden çıkış tarihi ise 21 Ekim 1912'dir.

Trablusgarb Harbi'nden hemen sonra başlayan Balkan Harbi sırasında Yunanistan, Menteşe Adaları'nın kuzeyinde kalan Doğu Ege Adaları bölgesinde Osmanlı egemenliğindeki adaları işgal stratejisini uygulamaya koydu. Osmanlı donanmasından oldukça ileri bir durumda bulunan Yunan donanması, Osmanlı donanmasının Ege Denizi'ne çıkmaya zorlandığı bir dönemde Kuzey Ege'de deniz kontrolü ve hâkimiyetini tesis etmekte zorlanmadı. Başlıca hedefi Ege Denizi'ndeki Osmanlı adaları olan Yunanistan, Taşoz'dan Ahikerya'ya kadar uzanan ve Anadolu sahillerini kuzeyden güneye bir dizi halinde kapatan toplam 8 adayı işgal etti. Midilli Ahikerya ve Sakız Sisam adaları hariç, diğer adaların işgalleri sırasında Yunanlar ciddi bir mukavemetle bile karşılaşmadı. İşgal edilen adaların bazılarındaki Osmanlı mülkî ve askerî personelinin daha önce tahliye edilmiş olması ve adalarla haberleşme imkânlarının bulunmayışı nedeniyle; tıpkı İtalyan işgalinde olduğu gibi bazı adaların işgal bilgileri zamanında alınamadı ve kaderlerine terkedilmiş bu adaların işgal edildikleri daha sonra öğrenilebildi. 21 Ekim 1912'de Limni Adası'nın işgali ile başlayan Yunanistan'ın adalar harekâtı neticesinde; 31 Ekim'de Gökçeada (İmroz), Taşoz ve Bozbaba, 1 Kasım'da Semadirek, 4 Kasım'da İpsara, 7 Kasım'da Bozcaada ve 17 Kasım'da Ahikerya adaları işgal edildi. Limni'nin işgalinden bir ay sonra, 21 Kasım 1912'de başlayan Midilli'nin işgali 21 Aralık 1912'de, 25 Kasım 1912'de başlayan Sakız'ın işgali ise 3 Ocak 1913'te tamamlandı. Sakız Adası'nın işgali sırasında Yunanlar Sığacık sahiline giderek oradaki kayıkların Sakız'a getirilmesi talimatını sahiplerine verdikleri gibi, Çeşme civarındaki bütün kayıkları da başka mahallere sevk ettiklerinden Sakız'a cephane, malzeme ve personel nakli imkânsız hale geldiği için yardım yapılamadı. Son olarak Sisam Adası 15 Mart 1913'te işgal edildi.

Mondros Mütarekesi, Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Limni adasının Mondros Limanında 30 Ekim 1918'de imzalanmıştır.

 

 

 

1920'de Rus İç Savaşı'nda Kızıl Ordu zaferinden sonra birçok Kuban Kazağı Bolşeviklerin zulmünden dolayı ülkeden kaçtı. Limni önemli bir tahliye noktası ve 18.000 Kuban Kazağının karaya çıktığı ancak daha sonra birçoğunun açlık ve hastalıktan öldüğü adaydı. Çoğu bir yıl sonra adayı terk etti.

II. Dünya Savaşı'nda Wehrmacht'ın Yunanistan'ı işgalinin ardından Limni, 25 Nisan 1941'de Oberst Wilhelm-Helmuth Beukemann komutasındaki 382/164 piyade tümenin alayınca Almanlar tarafından işgal edildi. Birinci Dünya Savaşı'nda Müttefikler tarafından kullanılan aynı Mondros körfezi, kuzey Ege denizini kontrol eden Alman gemileri için bir üs görevi gördü. İşgal güçleri arasında ünlü 999 birimi olan Alman ceza taburu, ünlü 999 birimleri ki bu durumda 999. Hafif Afrika Tümeni ve Afrika Schützen alayı 963 (daha sonra Festungs Infanterie Bataillon 999) da vardı. Bunlar arasında Wolfgang Abendroth gibi birçoğu daha sonra Yunan Halk Kurtuluş Ordusu'na (ELAS) katılan, zorla kaydolan Alman ve Avusturyalı antifaşist siyasi mahkûmlar da vardı.

Ağustos 1944'ten sonra kısmen boşaltılan ada 16 ve 17 Ekim 1944'te Yunan Kutsal Grup veya İngiliz Baskın Kuvvetleri komutasındaki Yunan Kutsal filosunca (SAS veya Special Air Service'in parçası) kurtarıldı.

Bugün adada yaklaşık 30 köy ve yerleşim yeri vardır. İlinde bazı olağanüstü plajlarıyla güneybatıdaki Bozbaba adası vardır.^[17]

2013 taktik nişancı oyunu Arma 3'ün geçtiği kurgusal Altis adası, oyundaki birçok yerleşim yeri hepsi takma adlarla Limni Uluslararası Havalimanı, Mirina kasabası ve Üsküp dağı gibi önemli yerlerin bulunduğu Limni'den esinlenmiştir.

 

Limni'nin yüzölçümü 476 km²'dir.

Bozbaba (Agios Efstratios), Gökçeada (Imvros), Bozcaada (Tenedos) ve Semadirek (Samothrake) adaları ile birlikte Boğazönü adalarını oluşturur.

Başlıca kasabaları batı kıyısındaki Mirina ve adanın ortasındaki büyük koyun doğu kıyısındaki Mondros'tur. Mirina'nın ("kale" anlamına gelen Kastro da denir) iyi bir liman'ı vardır. Anakara ile yapılan tüm ticaretin merkezi burasıdır.

Adanın dört belediyesi ve toplam 30 kadar yerleşim yeri vardır. Güneydoğusundaki küçük Bozbaba adası ve Midilli adası ile birlikte Lesbos yönetim birimini oluşturur. Yönetim merkezi Midilli'dedir.

Limni çoğunlukla düzdür ancak batısı ve özellikle kuzeybatısı engebeli ve dağlıktır. Limni'nin en yüksek yeri 430 m yükseklikteki Üsküp dağı'dır.^[18]

Limni'nin yamaçları koyun merası olarak kullanılır.

Limni, koyun ve keçi sütü ve melipasto peynirinden yapılan Kalathaki Limnou^[19] peyniri ve yoğurdu ünlüdür.

Adada yetişen meyve ve sebzeler arasında badem, incir, kavun, karpuz, domates, kabak ve zeytin sayılabilir. Ana ürünler buğday, arpa ve susamdır. Aslında Limni, Bizans İmparatorluğu 1320'lerde Anadolu'daki mülklerini kaybettikten sonra Konstantinopolis'in tahıl ambarıydı.

Limni'de ayrıca kekik ile beslenen arılardan bal üretilir ancak Yunanistan'da yerel çoğu üründe olduğu gibi üretilen miktarlar yerel pazar için ancak yeter.

Limni'de en çok misket üzümü yetiştirilir ve sek ancak güçlü Misket aromalı sıra dışı sofra şarabı üretmede bu üzümler kullanılır. 1985'ten beri Limni'nin şarap çeşitleri ve kalitesi çok artmıştır.

"Pachies Ammoudies of Lemnos" adlı Avrupa'daki tek çöl Limni'dedir ve 7 hektarlık alanı kaplar.

Limni tüm Kuzey Ege adaları gibi sessiz, sakin ama tertemiz bir adadır. Birkaç güzel plajı vardır.

Mondros körfezi Ege'nin ve hatta Akdeniz'in en güvenli sığınaklarından biridir.

Ada stratejik bir yerde bulunduğundan adada büyük bir askeri üs de vardır.

 

•  
  Limni'nin tuz gölü
•  
  Lemnos'un Pachies Ammoudies (Kum tepecikleri)
•  
  Chortarolimni manzarası
•  
  Paradisi tepesi

Limni'nin iklimi Akdeniz iklimidir.^[20]

Kışlar genellikle ılıman bazen de sert geçer ancak ara sıra kar yağışı da olur.

Limni'nin özellikle ağustosta, sonbaharda ve kış aylarında rüzgarları çok güçlüdür. Bu nedenle adanın takma adı Ανεμόεσσα (Türkçe: rüzgarlı)'dır.

Sıcaklık özellikle yaz aylarında genelde Atina'dan 2 ila 5 santigrat derece daha azdır.

 

 

 

 

 

Mevcut Limnos belediyesi, 2011 yerel yönetim reformunun ardından her biri belediye birimine dönüşen aşağıdaki dört eski belediyenin birleşmesiyle oluşturuldu:^[3]

• Açiki
• Mondros
• Mirina
• Nea Kutuli

Limni ve daha küçük Agios Efstratios adası daha önce Midilli vilayetinin parçasıydı. 2011 yılında vilayet kaldırıldı ve Limni ve Agios Efstratios artık Limni bölge birimidir. 2006 yılında lağvedilen Limni Vilayeti, mevcut bölgesel birim ile aynı bölgededir.

Aciki, Mondros, Mirina ve Nea Koutali belediyeleri aşağıdaki topluluklara bölünmüştür (köyler parantez içinde yazılmıştır):

Aciki

• Aciki (Aciki, Propouli)
• Dafni
• Karpaz, Karpassi
• Katalakko
• Lera (Agios Dimitrios)
• Sardes
• Varos, Yunanistan (Varos, Aerolimin)

Mondros

• Fisini (Fisini, Ayasofya)
• Kalliopi
• Kaminia (Kaminia, Voroskopos)
• Kontopouli (Kontopouli, Agios Alexandros, Agios Theodoros), Kondüpol limanı (Kontopouli)
• Lychna (Lychna, Anemoessa)
• Mondros (Mondros, Koukonisi) (Mondros - 2. en büyük yerleşim, balıkçılık ve ticaret yapılan limanı vardır)
• Panagia (Panagia, Kortisonas)
• Plaka
• Repanidi (Repanidi, Kotsinos), (Bizans kalesi vardır)
• Roussopouli
• Romano
• Skandali

Mirina

• Mirina (Mirina, Androni dahil) / Kastro (Ada merkezi)
• Thanos (Thanos, Paralia Thanous)
• Kaspakas (Kaspakas, Agios Ioannis, Gali, Limenaria)
• Kornos (Kornos, Psylloi)
• Plati (Platy, Paralia Plateos, Plagisos Molos)

Nea Koutali

• Angariones
• Kallithea
• Kandiya / Paşalimanı (Kodias, Kontia, Kontias, Kondias - adanın en büyük ve en güzel köylerindendir)
• Livadochori (Livadochori, Poliochni)
• Nea Koutali
• Pedino (Neo Pedino, Palaio Pedino, Vounaria)
• Portianou
• Tsimandria
• Bozbaba adası (Agios Efstratios - Operası olan Avrupa'daki tek küçük adadır)
• Yüzbaş limanı (Hekato Kefalo)

Yerel spesiyaliteler şunları içerir:

• Kalathaki Limnou, peynir
• Melikloro, peynir
• Fava (Lathyrus clymenum)
• Paximadia
• Tiganopitler
• Flomaria, makarna türü
• Valanes, makarna türü
• Limnio şarabı
• Katiméria, tatlı (tiganitler, krep türü)
• Feloudia, tatlı

• Ifaistos Limnou BC

Koyun ve keçi sütünden yapılan bir peynir olan Kalathaki Limnou,^[21] Melikloro veya Melipasto peyniri ve yoğurdu için olduğu gibi (PDO) ile ünlü olan Lemnos güçlü bir hayvancılık geleneğine sahiptir. Adada yetişen meyve ve sebzeler arasında badem, incir, kavun, karpuz, domates, kabak ve zeytin bulunur. Başlıca ürünler buğday, arpa, susamdır; Aslında Limni, Bizans İmparatorluğu'nun 1320'lerde Anadolu'daki topraklarını kaybetmesinden sonra Konstantinopolis'in tahıl ambarıydı. Lemnos ayrıca kekikle beslenen arılardan bal da üretir ancak Yunanistan'daki yerel nitelikteki çoğu üründe olduğu gibi, üretilen miktarlar yerel pazar için yeterli olanın biraz üzerindedir. Misket üzümleri bol yetiştirilir ve sek, ancak güçlü bir Misket aromasına sahip olan sıra dışı bir sofra şarabı üretmek için kullanılır. 1985 yılından bu yana Limni şaraplarının çeşitliliği ve kalitesi büyük oranda arttı.

Adanın ekonomik olarak aktif nüfusu 2001 yılında 6.602 idi. Bunların yüzde 12'si işveren, yüzde 20,5'i serbest meslek sahibi, yüzde 55,3'ü ücretli, yüzde 7,1'i ücretsiz, yardımcı aile üyesi, yüzde 5,1'i ise mesleğini beyan etmedi. Ekonomik olarak aktif nüfusun %17,9'u tarımda, %5,3'ü hafif imalatta, %11'i inşaatta, %6,7'si otel ve restoranlarda ve geri kalanı diğer iş kollarında çalışıyordu.^[22] 2001 yılında, adada 12.116 normal konut bulunuyordu; bunların %65'i taştan yapılmıştıve %90,2'si kırmızı kiremitten yapılmış eğimli çatılıydı.^[23]

Denizden ulaşım adaya Pire (Atina), Lavrion, Selanik ve Kavala'dan gelen feribotlarla sağlanır. Haftada her gün Midilli, Sakız, Sisam ve Kavala'dan, haftada birkaç gün ise Pire, Selanik, Dedeağaç ve Rafina'dan feribot ve deniz otobüsü (hidrofoil) seferleri yapılır.

Son zamanlarda Gökçeada'nın Uğurlu kasabası - Gizli Liman ile Limni adası arasında da feribot seferleri için planlanmaktadır.

Mirina'nın 18 kilometre (11 mi) doğusundaki Limni Uluslararası Havalimanı vardır. Havalimanı, Atina ve Selanik üzerinden bağlantılıdır. Avrupa'dan da doğrudan charter uçuşları vardır.

Çanakkale'den Limni adasına düzenli seferler başlamıştır.

• Rodos ve On İki Ada'nın işgali