Kekik
bitki cinsi
Thymus, Lamiaceae (ballıbabagiller) familyasına bağlı bir cinstir.
| Thymus | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Thymus vulgaris | |||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||
| |||||||||||||
Kekik, ortalama olarak yüksekliği 20 cm ve ömrü 6 yıl olan bir bitkidir. Lavanta, Biberiye ve Nane gibi kekikte Lamiaceae familyasına aittir. Bu bitkinin yetişme mevsimi ilkbahardan sonbahara kadardır, yaz aylarında ise çiçek açar. 200'den fazla farklı kekik türü vardır, fakat en yaygın olanı Thyme Kekiği'dir (Thymus vulgaris).[1]
Kekik, dünya çapında birçok ülkede (Rusya, Polonya, İsviçre, ABD, İspanya, Fransa, İtalya, Fas, Güney Afrika vb.) birçok değişik iklim koşullarında yetiştirilmektedir. Bitki, uçucu yağ bakımından zengin olan ve yemeklerde kullanılan aromatik yaprakları için yetiştirilir. Kekik esansiyel yağının antibakteriyel, antispazmodik, idrar söktürücü, hipertansif, sakinleştirici ve birçok başka özelliği olduğu bildirilmiştir. Kekik esansiyel yağı, birçok sektörde (İlaç ve Eczacılık, Kişisel Bakım, Deterjan, Böcek ilaçları vb.) kullanıldığı için dünya çapında saygın bir üründür.[1]
Kekik bitkisi arıların en çok ziyaret ettiği bitkilerden biridir. Kekik tarlalarında bulunan bal arısı kovanları, eşsiz bir tada sahip olan yüksek kaliteli bal üretirler. Kekik balı birinci sınıf ballardan biridir ve yüksek fiyatlarda pazarlanabilir.[1]
- İzmir Kekiği: Halk arasında bilyeli kekik, peynir kekiği, güve kekiği, taş kekiği isimleriyle de bilinir. İhracatı en çok yapılan İzmir kekiği, genellikle eczacılıkta kullanılır.
- İstanbul Kekiği: İstanbul kekiği, halk arasında kara kekik olarak bilinir. Baharat ve çay yapımında kullanılır. Böcekleri bitkilerden uzak tutmak amacıyla da kullanılır.
- Toka Kekiği: Toka kekiği, dünyada sadece Isparta'nın Sütçüler ilçesinde yetişme imkanı bulur. Sütçüler kekiği ismiyle bilinen Toka kekiği, Avrupa, Hindistan, ABD, Kanada olmak üzere birçok ülkeye ihraç edilir.
- Beyaz Kekik (Alanya kekiği): Alanya kekiği olarak bilinir. İçerisinde bulunan karvakrol maddesi ile akciğer kanserinin tedavisinde kullanılan beyaz kekik, daha çok yağ şeklinde tüketilir.
- Dağ Kekiği: Suriye kekiği olarak da bilinir. Dağlarda ve kayalık bölgelerde doğal olarak yetişir. Yemeklerde kullanılmasının yanı sıra çay şeklinde de tüketilir.
Türkiye'de, bu kekiklerin yanı sıra Akdeniz kekiği, tarla kekiği, yabani kekik gibi kekik türleri de yetişir.
Taksonomi
değiştirThymus cinsine bağlı türler şunlardır:[3][4]
- Thymus adamovicii
- Thymus aitanae
- Thymus alatauensis
- Thymus albicans
- Thymus alfredae
- Thymus algeriensis
- Thymus almeriensis
- Thymus almijarensis
- Thymus almoradux
- Thymus alpestris
- Thymus alpinus
- Thymus altaicus
- Thymus alternans
- Thymus amurensis
- Thymus antoninae
- Thymus aragonensis
- Thymus arcanus
- Thymus arcuatus
- Thymus arenarius
- Thymus argaeus
- Thymus armuniae
- Thymus arsenijevii
- Thymus artvinicus
- Thymus arundanus
- Thymus athous
- Thymus atlanticus
- Thymus atticus
- Thymus aznavourii
- Thymus baeticus
- Thymus baicalensis
- Thymus bashkiriensis
- Thymus beltraniae
- Thymus benitorum
- Thymus bermius
- Thymus bihoriensis
- Thymus bivalens
- Thymus bleicherianus
- Thymus boissieri
- Thymus bornmuelleri
- Thymus bornmulleri
- Thymus borysthenicus
- Thymus borzygis
- Thymus bovei
- Thymus brachychaetus
- Thymus brachychilus
- Thymus bracteatus
- Thymus bracteosus
- Thymus bractichina
- Thymus braunii
- Thymus brevipetiolatus
- Thymus broussonetii
- Thymus bulgaricus
- Thymus bulsanensis
- Thymus caespititius
- Thymus calcareus
- Thymus callieri
- Thymus camphoratus
- Thymus canoviridis
- Thymus capitellatus
- Thymus cappadocicus
- Thymus cariensis
- Thymus carmanicus
- Thymus carnosus
- Thymus carrionii
- Thymus catharinae
- Thymus celtibericus
- Thymus cherlerioides
- Thymus cilicicus
- Thymus cimicinus
- Thymus citriodorus
- Thymus collinus
- Thymus comosus
- Thymus comptus
- Thymus convolutus
- Thymus coriifolius
- Thymus crebrifolius
- Thymus cremnophilus
- Thymus crenulatus
- Thymus curtus
- Thymus czorsztynensis
- Thymus dacicus
- Thymus daenensis
- Thymus daghestanicus
- Thymus dahuricus
- Thymus decussatus
- Thymus degenii
- Thymus desjatovae
- Thymus diazii
- Thymus didukhii
- Thymus diminutus
- Thymus dimorphus
- Thymus disjunctus
- Thymus diversifolius
- Thymus dmitrievae
- Thymus doerfleri
- Thymus dolomiticus
- Thymus dolopicus
- Thymus dreatensis
- Thymus dubjanskyi
- Thymus dzalindensis
- Thymus eigii
- Thymus ekimii
- Thymus elegans
- Thymus eliasii
- Thymus elisabethae
- Thymus embergeri
- Thymus enicensis
- Thymus eravinensis
- Thymus eremita
- Thymus eriocalyx
- Thymus extremus
- Thymus fallax
- Thymus faustinoi
- Thymus fedtschenkoi
- Thymus flabellatus
- Thymus fontqueri
- Thymus funkii
- Thymus genesianus
- Thymus georgicus
- Thymus gobi-altaicus
- Thymus gobicus
- Thymus granatensis
- Thymus groenlandicus
- Thymus guberlinensis
- Thymus guerrae
- Thymus guyonii
- Thymus hartvigii
- Thymus haussknechtii
- Thymus helendzhicus
- Thymus henriquesii
- Thymus henryi
- Thymus herba-barona
- Thymus hercegovinus
- Thymus hieronymi
- Thymus hohenackeri
- Thymus holosericeus
- Thymus hybridus
- Thymus hyemalis
- Thymus ibericus
- Thymus iljinii
- Thymus incertus
- Thymus indalicus
- Thymus indigirkensis
- Thymus integer
- Thymus invisus
- Thymus japonicus
- Thymus jimenezii
- Thymus josephi-angeli
- Thymus junctus
- Thymus karamarianicus
- Thymus karatavicus
- Thymus karavaevii
- Thymus karjaginii
- Thymus kimishepensis
- Thymus kirgisorum
- Thymus koeianus
- Thymus koeieanus
- Thymus komarovii
- Thymus kondratjukii
- Thymus korneckii
- Thymus kosteleckyanus
- Thymus kosteletzkyanus
- Thymus kotschyanus
- Thymus krylovii
- Thymus kuminovianus
- Thymus lacaitae
- Thymus laconicus
- Thymus ladjanuricus
- Thymus lainzii
- Thymus lanceolatus
- Thymus lansdowneae
- Thymus lavrenkoanus
- Thymus leptophyllus
- Thymus leucospermus
- Thymus leucostomus
- Thymus leucotrichus
- Thymus levitskyi
- Thymus linearis
- Thymus littoralis
- Thymus longicaulis
- Thymus longidentatus
- Thymus longiflorus
- Thymus loscosii
- Thymus lotocephalus
- Thymus magnificus
- Thymus majkopiensis
- Thymus mandschuricus
- Thymus marandensis
- Thymus markhotensis
- Thymus maroccanus
- Thymus martinezii
- Thymus mastichina
- Thymus mastichinalis
- Thymus mastigophorus
- Thymus membranaceus
- Thymus mercadalii
- Thymus michaelis
- Thymus migricus
- Thymus minussinensis
- Thymus mixtus
- Thymus moldavicus
- Thymus mongolicus
- Thymus monrealensis
- Thymus moralesii
- Thymus moranensis
- Thymus moroderi
- Thymus mourae
- Thymus mugodzharicus
- Thymus munbyanus
- Thymus musilii
- Thymus nakhodkensis
- Thymus narymensis
- Thymus nerczensis
- Thymus nervosus
- Thymus neurophyllus
- Thymus nitens
- Thymus novocastellanus
- Thymus novograblenovii
- Thymus numidicus
- Thymus nummularius
- Thymus nuriensis
- Thymus oblongifolius
- Thymus ochotensis
- Thymus odoratissimus
- Thymus oehmianus
- Thymus oenipontanus
- Thymus origanoides
- Thymus oriolanus
- Thymus orospedanus
- Thymus oxyodontus
- Thymus pallasianus
- Thymus pallescens
- Thymus pallidus
- Thymus paradoxus
- Thymus parnassicus
- Thymus paronychioides
- Thymus pastoralis
- Thymus pastoris
- Thymus pauciflorus
- Thymus pavlovii
- Thymus pectinatus
- Thymus perinicus
- Thymus persicus
- Thymus petraeus
- Thymus phyllopodus
- Thymus picentinus
- Thymus piperella
- Thymus plasonii
- Thymus praecox
- Thymus proximus
- Thymus pseudocollinus
- Thymus pseudogranatensis
- Thymus pseudograniticus
- Thymus pseudohirsutus
- Thymus pseudostepposus
- Thymus pseudothracicus
- Thymus pubescens
- Thymus pulchellus
- Thymus pulcherrimus
- Thymus pulegioides
- Thymus pulvinatus
- Thymus punctulosus
- Thymus purpureoviolaceus
- Thymus putoranicus
- Thymus quinquecostatus
- Thymus radoi
- Thymus ramonianus
- Thymus rasitatus
- Thymus reverdattoanus
- Thymus revolutus
- Thymus riatarum
- Thymus richardii
- Thymus rigidus
- Thymus riojanus
- Thymus roegneri
- Thymus roseus
- Thymus rubioi
- Thymus ruiz-latorrei
- Thymus sachalinensis
- Thymus saharae
- Thymus samius
- Thymus saturejoides
- Thymus schimperi
- Thymus schischkinii
- Thymus schistosus
- Thymus schmidtii
- Thymus schulzei
- Thymus segurae
- Thymus sennenii
- Thymus seophyllum
- Thymus seravschanicus
- Thymus sergievskajae
- Thymus serpylloides
- Thymus serpyllum
- Thymus serrulatus
- Thymus sessilifolius
- Thymus severianoi
- Thymus sibiricus
- Thymus sibthorpii
- Thymus sipyleus
- Thymus skopjensis
- Thymus sokolovii
- Thymus spathulifolius
- Thymus spinulosus
- Thymus spryginii
- Thymus stojanovii
- Thymus striatus
- Thymus subcollinus
- Thymus subhirsutus
- Thymus subramosus
- Thymus substriatus
- Thymus syriacus
- Thymus talijevii
- Thymus tauricus
- Thymus terskeicus
- Thymus teucrioides
- Thymus thracicus
- Thymus tiflisiensis
- Thymus toletanus
- Thymus transcaspicus
- Thymus transcaucasicus
- Thymus trautvetteri
- Thymus tschernjaievii
- Thymus turczaninovii
- Thymus turkmenii
- Thymus tzvelevii
- Thymus urumovii
- Thymus ussuriensis
- Thymus valdesii
- Thymus vavilovii
- Thymus verchojanicus
- Thymus viciosoi
- Thymus villosus
- Thymus vitekii
- Thymus vulgaris
- Thymus welwitschii
- Thymus willdenowii
- Thymus willkommii
- Thymus xilocae
- Thymus zedelmejeri
- Thymus zygioides
- Thymus zygis
- Thymus zygophorus
- Thymus pulegioides × vulgaris
- Thymus pulegioides × serpyllum
- Thymus serpyllum × vulgaris
Dış bağlantılar
değiştirWikimedia Commons'ta Kekik ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Kekik ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.
Kaynakça
değiştir- Genel
- Easter M. Thymus 4 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- University of Melbourne: Thymus 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kekik Prof.Dr. K.H.Can Başer Bilim ve TEKNİK Mayıs 2001 74-77
- World Checklist
- Özel
- ^ a b c WİKİFARMER’İN (12 Ekim 2019). "Kekik Bitkisi". Wikifarmer. 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2023.
- ^ "Kekik nedir? Kekiğin faydaları nelerdir?". 23 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "GBIF". 16 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2022.
- ^ Mindat