[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Zülfü Livaneli

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Zülfü Livaneli
Zülfü Livaneli (2018)
DoğumÖmer Zülfü Livanelioğlu[1][2][3]
11 Eylül 1946 (78 yaşında)
Ilgın, Konya, Türkiye
MeslekMüzisyen, politikacı, senarist, yazar, yönetmen, besteci
Önemli eser(ler)
Siyasi partiSHP (1989-1994)
CHP (2002-2005)
Evlilik
Ülker Livaneli (e. 1964)
[4][5]
Çocuk(lar)Aylin Livaneli (d. 1966)[4]
ÖdüllerAltın Portakal Film Festivali
2000 – Yaşam Boyu Onur Ödülü
Tüm Liste
Resmî sitelivaneli.gen.tr

Ömer Zülfü Livaneli[1] (d. 11 Eylül 1946, Konya), Türk müzisyen, senarist, politikacı, yazar ve film yönetmenidir.

Ailesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcü kökenli bir aileden gelmektedir.[6] Zülfü Livaneli'nin babasının dedesi Ömer Bey, Livane Sancağı'nın yerel bir yöneticisi olan Yusuf Ağa'nın oğludur.[4] Yusuf Ağa'nın yönetici olduğu köy, 93 Harbi olarak da adlandırılan 1877 savaşında, Rus ordusu tarafından kuşatılır.[4] Yusuf Ağa, üçüncü oğlu Ömer'i Erzurum bölgesi cephe komutanı Ahmet Muhtar Paşa'ya yazdığı mektubu iletmesi için gizlice köyden uzaklaştırır.[4] Ömer’in köyden uzaklaşmasından iki gün sonra köy Rus ordusu tarafından tamamen yok edilir.[4] Aileden, Erzurum'a gönderilen Ömer dışında, herkes öldürülür.[4] Bu sırada 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın Kafkasya Cephesi komutanı, 1912 yılında kısa dönem sadrazamlık da yapan devlet adamı Ahmet Muhtar Paşa, Ömer'i yanına alarak özel muhafızı yapar.[4] Ahmet Muhtar Paşa'nın komutasındaki ordu, Rus ordusuna karşı yaptıkları 25 Ağustos 1877 tarihinde Gedikler ve 24 Ekim’deki Yahniler savaşlarını kazanmalarına rağmen Erzurum Rus ordusunun işgaline uğrar.[4] Tuna cephesindeki Rus ordularının yaklaşması üzerine İstanbul'a çağrılan Ahmet Muhtar Paşa'nın yerine gelen paşa, onun önerisiyle Ömer'in göreve devam etmesini ister.[4] Rus orduları, Erzurum'u işgal ettikleri 9 Kasım 1877-13 Temmuz 1878 tarihleri arasında, halka eziyet eder. Halkın çektiği bu eziyetlere sessiz kalamayan Mülazım Ömer Bey ve iki subay arkadaşı, bir kış gecesi, Rus ordusunun komutanına pusu kurarak onu ve muhafızlarından birini öldürürler.[4] Diğer muhafız kaçmayı başarır. Olayın duyulmasından sonra Ruslar geniş çaplı arama başlatırlar.[4] Suikasttan kurtulan muhafızın tanıklığına başvurularak idam etmek üzere suikastçılar aranır.[4] Ömer Bey ve arkadaşları, bir önlem olarak hastaneye yatırılırlar.[4] Rus muhafız tarafından tanınmamaları için çok az yemek verilerek zayıflatılıp, her gün katranla ovularak ölümcül hasta görüntüsü verilirler.[4] Ruslar hastaneyi aradıklarında onları tanıyamazlar.[4] Ömer Bey ve arkadaşları kurtarma girişimine rağmen yine de tehlikededirler.[4] Bu yüzden, komutan onu ve arkadaşlarını Erzurum'dan uzaklaştırır.[4] Ömer Bey'i kolağası rütbesine yükselterek o sıralar Hüseynik olarak anılan köyde bulunan Harput Redif Taburuna tayin eder.[4] Kolağası Ömer Bey, burada o bölgede yaygın olarak yaşamakta olan Çeçen halkından bir kızla evlenip çocuk sahibi olur.[4] Ömer Bey, bir sefer sırasında öldüğünde oğlu Zülfikar 10 yaşındadır.[4] Zülfikar Bey, babası gibi devlet hizmetinde çalışır ve sorgu hâkimi görevine getirilir.[4] Zülfü Livaneli'nin babasının babası olan Zülfikar Bey; iriyarı, heybetli, sert olduğu kadar sevecen bir hâkimdir.[4] Zülfikar Bey'in üç erkek çocuğu da hâkim olur.[4] Bu üç kardeşten en büyükleri ve Zülfü Livaneli'nin babası Mustafa Sabri Livanelioğlu, Yargıtay Başkanlığı’na dek yükselir.[4] Zülfü Livaneli'nin babası Mustafa Sabri Livanelioğlu, 1940 tarihinde Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra savcı olarak atandığı Konya'nın kaplıcalarıyla ünlü ilçesi Ilgın’da adliyenin arkasındaki konağın büyük bahçesinde dolaşırken gördüğü Davavekili Asım Bey'in üç kızından ortancası olan Şükriye Hanım'la evlenir, Mustafa Sabri Livanelioğlu ve Şükriye Hanım'ın, Ömer Zülfü, Asım, Seyhan ve Ferhat adlarında dört çocuğu vardır.[4]

Kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD Fairfax Konservatuvarı'nı bitirmiştir. Zülfü Livaneli bağlama çalmayı teyzesi Nazmiye (Türeli) Yücel'in eşi olan eniştesi Turhan Yücel'den, Ilgın'da yaşadığı yıllarda ve yaz tatillerinde öğrendiğinde, eniştesi Turhan Bey'in kendisine hayatını değiştirecek bir sermayeyi hediye ettiğinden haberi yoktu.[kaynak belirtilmeli]

Zülfü Livaneli, müziği ile birçok ulusal ve uluslararası ödül aldı ve eserleri Joan Baez, Maria Farantouri, Maria del Mar Bonet, Leman Sam, Sezen Aksu, Gülden Karaböcek gibi yerli ve yabancı sanatçılar tarafından yorumlandı. Kültür, sanat ve politika alanında faaliyet gösteren sanatçı, sanat yaşamı boyunca 300'e yakın besteye ve 30 film müziğine imzasını attı.[kaynak belirtilmeli]

Türkiye'den ansızın ayrılarak İsveç'e sürgün yıllarında muhtelif işlerde çalıştı.

Bugüne kadar dört uzun metrajlı film yönetti: "Yer Demir Gök Bakır", "Sis", "Şahmaran" ve "Veda". Valencia Film Festivali'nde "Altın Palmiye" ve 1989'da Montpelier Film Festivali'nde "Altın Antigone" ödüllerine layık görüldü. "Sis", "En İyi Avrupa Film Ödülü"ne aday gösterildi. Sanatçının filmleri Türkiye, ABD, Fransa, Almanya, İsviçre ve Japonya'da gösterime girdi ve BBC, WDR, İspanya, Kanada ve Japon televizyonları gibi birçok televizyon şirketine satıldı.[kaynak belirtilmeli]

Ekim 1986'da Cengiz Aytmatov'un daveti üzerine Federico Major, Yaşar Kemal, Arthur Miller ve diğer ünlü sanatçı ve düşünürlerin katıldığı Kırgızistan ve daha sonra Wengen, Granada ve Mexico City'de toplanan Issyk-Kul Forumu'nda yer aldı.

Livaneli; Elia Kazan, Jack Lang, Vanessa Redgrave, Arthur Miller, Mikis Theodorakis gibi ünlü kişilerle birlikte dünya kültürünün ilerlemesi ve dünya sanatlarının gelişmesine katkıda bulunmak üzere çalışmalarda bulundu.[kaynak belirtilmeli]

1996 yılında Paris’te merkezi bulunan UNESCO (Birleşmiş Milletlerin Eğitim Kültür Bilim Kurulu) tarafından büyükelçilik verilen sanatçı Livaneli, 1978 yılında yaptığı "Nazım Türküsü" adlı albümde Nâzım Hikmet'in şiirlerinden bestelediği şarkıları bir araya getirdi.

"Arafat'ta Bir Çocuk", "Geçmişten Geleceğe Türküler", "Sis", "Orta Zekalılar Cenneti", "Diktatör ile Palyaço", "Sosyalizm Öldü mü", "Engereğin Gözündeki Kamaşma", "Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm", "Mutluluk", "Leyla'nın Evi", "Sevdalım Hayat", "Son Ada", "Sanat Uzun, Hayat Kısa", "Serenad" ve Kardeşimin Hikâyesi kitaplarının yazarıdır.

19 Mayıs 1997 tarihinde, Ankara Hipodrom meydanında verdiği konsere 500.000 kişinin katılmasıyla Türkiye'nin en büyük konserini gerçekleştirme unvanını kazanmıştır.[7]

Siyasi kariyeri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Livaneli, 27 Mart seçimlerinde, SHP'den İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na aday oldu. ANAP'ın adayı İlhan Kesici, RP'nin adayı Recep Tayyip Erdoğan ve DYP'nin adayının Bedrettin Dalan olduğu çekişmeli seçim sürecinde oyların %20,30'unu alan Livaneli üçüncü geldi.[8] Erdoğan ise %25,19'luk bir oranla Belediye Başkanı seçildi.[8] Livaneli, 2002 genel seçimlerinde CHP'den İstanbul milletvekili seçildi. Partinin 13. Olağanüstü Kurultayı'nda yeter sayıda imza bulamadığı için genel başkan adayı olamadı ve parti yönetimini ağır şekilde suçlayarak istifa etti.[9] Livaneli, istifasını açıklarken şunları söyledi:

“ CHP yönetimi, Atatürk'ün laik, devrimci, halkçı, çağdaş ve reformcu çizgisini 21. yüzyıla taşıyamadığı için ülkemizi içinden çıkılması güç bir siyasi karmaşaya sürükledi. Bu büyük tarihsel ve siyasi kaymayı engelleyebilmek ve CHP'yi özündeki devrimci, reformcu ilkelere tekrar kavuşturabilmek için, parti içinde her düzeyde büyük çaba harcadım. Ama ne yazık ki bu çabalar da diğerleri gibi sonuçsuz kaldı. Partideki muhalif fikir ve kişileri yok etme alışkanlığı, bu kurultaydan sonra da bir kıyıma dönüşerek devam ediyor. CHP içinde kalarak mücadele etme yolları artık tükendi. Parti, örneği görülmemiş bir şekilde antidemokratik ve oligarşik bir yapıya dönüştürüldü.[9] „

Kişisel hayatı

[değiştir | kaynağı değiştir]

1964 yılında okul arkadaşı Ülker Tunçay'la evlendi.[4][5] 1966 yılında Aylin isimli bir çocuğu oldu.[4][5] Kızı Aylin Livaneli eğitimi ve yaptığı pek çok işten sonra müzik ile ilgilenmiş ve beş albüm çıkarmıştır. Müziğe ara veren Aylin Livaneli şu an yurt dışında ekonomi üzerine eğitim almaktadır. Yayımlanmış 3 kitabı bulunmaktadır. Livaneli vejetaryen'dir.

Kitapları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diskografi

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 1973: Chants Révolutionnaires Turcs
  • 1975: Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz
  • 1977: Merhaba
  • 1978: Nazım Türküsü
  • 1978: The Bus (OST)
  • 1979: Alamanya Beyleri
  • 1979: Atlının Türküsü
  • 1980: Günlerimiz
  • 1980: İnce Memet Türküsü
  • 1982: Maria Farandouri Livaneli Söylüyor
  • 1983: Ada
  • 1983: Eine Auswahl
  • 1983: Yol (Soundtrack)
  • 1984: İstanbul Konseri (Concert)
  • 1985: Güneş Topla Benim İçin
  • 1986: Hoşgeldin Bebek
  • 1986: Livaneli / 10 Yılın Ezgisi
  • 1986: Zor Yıllar
  • 1987: Gökyüzü Herkesindir
  • 1988: Soundtracks
  • 1990: Crossroads (New Age)
  • 1993: Saat 4 Yoksun
  • 1995: Neylersin
  • 1996: Janus (Symphonic Poems)
  • 1996: Yangın Yeri
  • 1997: Efsane Konserler
  • 1997: Livaneli & Theodorakis : Together
  • 1998: Nefesim Nefesine
  • 1999: New Age Rhapsody, London Symphony Orchestra Plays Livaneli
  • 1999: Unutulmayanlar
  • 2001: İlk Türküler
  • 2005: Hayata Dair
  • 2010: Veda Film Müzikleri
  • 2013: Gökkuşağı Gönder Bana
  • 2016: Livaneli 50. Yıl "Bir Kuşaktan Bir Kuşağa"

Ödüller ve adaylıklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Sinema
Yıl Ödül / Festival Kategori Film Kaynak Sonuç
1987 San Sebastián Uluslararası Film Festivali OCIC Odülü Yer Demir Gök Bakır [10] Kazandı
Cannes Film Festivali Un Certain Regard [11] Aday
1989 Valensiya Akdeniz Sineması Festivali Altın Palmiye Sis [10] Kazandı
Montpellier Akdeniz Film Festivali Altın Antigone [10] Kazandı
Avrupa Film Festivali En İyi Film [10] Aday
Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi İkinci Film [10] Kazandı
2000 Antalya Altın Portakal Film Festivali Yaşam Boyu Onur Ödülü [12] Kazandı
2007 Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Müzik Mutluluk [13] Kazandı
Sinema Yazarları Derneği Türk Sineması Ödülleri [14] Kazandı
2008 Yeşilçam Ödülleri [15] Kazandı
Ankara Uluslararası Film Festivali [16] Kazandı
2019 Altın Koza Film Festivali Yaşam Boyu Onur Ödülü [17][18] Kazandı
Sinema
Yıl Ödül töreni Roman Kaynak Sonuç
1997 Balkan Edebiyat Ödülü Engereğin Gözündeki Kamaşma [19] Kazandı
2001 Yunus Nadi Roman Ödülü Bir Kedi, Bir Adam, Bir Ölüm [20] Kazandı
2006 Barnes & Noble Yeni Büyük Yazarları Keşif Ödülü Mutluluk [21] Kazandı
2009 Orhan Kemal Roman Armağanı Son Ada [22] Kazandı
2015 Beyaz Martı Edebiyat Onur Ödülü [23] Kazandı
2020 Kartal Edebiyat Günleri Onur Ödülü [24] Kazandı
Diğer
Yıl Ödül töreni Kaynak Sonuç
1999 Premio Tenco Ödülü [25] Kazandı
2005 Soranos Dostluk Ödülü [26] Kazandı
Mikis Theodorakis Ödülü [27] Kazandı
2011 18. Kral Müzik Ödülleri - Yaşam Boyu Onur Ödülü [28] Kazandı
2022 35. Mesam Nazım Hikmet Onur Ödülü [29][30] Kazandı
2024 Cumhuriyetin Aydınlık Yüzleri [31]
Kitap Yurdu Türkiye Okur Ödülleri - En İyi Hikâye Ödülü [32]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "TBMM Albümü 3. Cilt (1983-2010)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ağustos 2022. 
  2. ^ "ABB Mezarlık Bilgi Sistemi". 14 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Zülfü Livaneli'nin acı günü". 17 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2022. 
  4. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab "ZÜLFÜ LİVANELİ ANLATILARINDA YAPI VE İZLEK" (PDF). [ölü/kırık bağlantı]
  5. ^ a b c "Zülfü Livaneli". 8 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2022. 
  6. ^ Mercan, Osman Nuri (Mart-Haziran 1993). "Zülfü Livaneli: Gürcü kültürü dünyamızın zenginliğini oluşturan bir hazine" (PDF). Çveneburi Kültürel Dergi, 2-3. National Parliamentary Library of Georgia. s. 13 (16). 18 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mayıs 2022. Gürcü kökenli bir aileden geliyorum. 
  7. ^ CHP'de barış, yurtta barış, dünyada barış 17 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sabah, 19 Ocak 2005, 16 Eylül 2008 tarihinde erişildi. Livaneli bu röportajında "Ankara Hipodromu'nda yarım milyon kişiyi bir arada görmüş bir insanım" demiştir.
  8. ^ a b Bir ha­tır­lat­ma ve ye­rel se­çim­ler, Milliyet, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  9. ^ a b Zülfü Livaneli CHP'yi bıraktı 10 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radikal, 25 Şubat 2005, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  10. ^ a b c d e Awards for Zülfü Livaneli 25 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., IMDb, 16 Eylül 2008 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  11. ^ Festival de Cannes : Official Selection 1987 15 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Cannes, 16 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  12. ^ Altın Portakal'ın ilk ödülleri verildi, NTVMSNBC, 4 Ekim 2000, 16 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  13. ^ Altın Portakal 'Yumurta'nın 30 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NTVMSNBC, 26 Ocak 2008, 16 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  14. ^ 'Yumurta'nın sekiz ödüllü zaferi 12 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SİYAD, 16 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  15. ^ 'Mutluluk'a 3 Yeşilçam Ödülü 26 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., NTVMSNBC, 25 Mart 2008, 16 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  16. ^ Ankara'nın galibi dört ödülle 'Rıza' 28 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Radikal, 24 Mart 2008, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  17. ^ "Altın Koza Yaşam Boyu Onur Ödülü 2019". 15 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020. 
  19. ^ PEN American Center: O. Z. Livaneli 14 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  20. ^ Yunus Nadi Roman Ödülü Livaneli'nin 14 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sabah, 28 Haziran 2001, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  21. ^ Discover Great New Writers: 2008 Discover Award Archive 10 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Barnes & Noble, 2006, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  22. ^ "Livaneli ödülünü Yaşar Kemal'den aldı", Radikal, 2 Haziran 2009, 26 Mart 2010 tarihinde erişildi.
  23. ^ Beyaz Martı Edebiyat Onur Ödülü Zülfü Livaneli'ye 10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 17 Mayıs 2016
  24. ^ "Kartal Belediyesi". www.kartal.bel.tr. 1 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ Premio Tenco 17 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., La Canzone Italiana, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi. (İtalyanca)
  26. ^ Livaneli ile Theodorakis'e dostluk ödülü[ölü/kırık bağlantı], Kenthaber, 4 Ekim 2005, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi.
  27. ^ Livaneli becomes first to receive Theodorakis Award 20 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., mikis-theodorakis.net, 18 Temmuz 2006, 17 Eylül 2008 tarihinde erişildi. (İngilizce)
  28. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2021. 
  29. ^ "MESAM 35. kuruluş yıl dönümünü kutladı- Sakarya'nın Haber Kaynağı". www.halk54.com. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ "MESAM 35. yılını kutladı". www.aydinlik.com.tr. 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  31. ^ "MALTEPE BELEDİYESİ'NİN İSTASYON DERGİSİ'NE GÖRKEMLİ 3. YAŞ KUTLAMASI". ankahaber.net. 13 Ocak 2024. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024. 
  32. ^ "Zülfü Livaneli'ye 'Yılın En İyi Hikâye Ödülü'". birgun.net. 17 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2024. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisöz'de Zülfü Livaneli ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zülfü_Livaneli&oldid=34166007" sayfasından alınmıştır