Sürü (film)

Sürü
	Filmin afişi
Yönetmen	Zeki Ökten; Yılmaz Güney
Yapımcı	Yılmaz Güney
Senarist	Yılmaz Güney
Hikâye (eser)	Yılmaz Güney
Oyuncular	Tarık Akan; Melike Demirağ; Tuncel Kurtiz; Levent İnanır; Erol Demiröz; Yaman Okay; Şener Kökkaya; Meral Niron
Müzik	Zülfü Livaneli; Şivan Perwer
Görüntü yönetmeni	İzzet Akay
Kurgu	Özdemir Arıtan
Yapım şirketi	Güney Film
Stüdyo	Acar Film Stüdyosu
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Dram, politik
Renk	Renkli
Yapım yılı	1978
Çıkış tarih(ler)i	1 Mart 1979
Süre	116 dakika
Ülke	Türkiye
Dil	Türkçe • Kürtçe
Çekim yer(ler)i	Pervari, Siirt; Ankara
Diğer adları	The Herd (İngilizce); Kerî (Kürtçe)

Sürü, senaryosunu Yılmaz Güney'in yazdığı, Zeki Ökten ile Yılmaz Güney'in yönettiği 1978 yapımı filmdir.^[1] Başrollerinde Tarık Akan, Melike Demirağ ve Tuncel Kurtiz yer almaktadır. Film, 1970'li yıllarda Siirt'in Pervari ilçesinde yaşayan bir Kürt ailesini ve bu ailenin geçimini anlatmaktadır. Dram türünde bir film olan Sürü, bazı sahnelerinde politik mesajlar da vermektedir.

Türkiye sinemasının en başarılı filmlerinden biri olarak kabul edilen Sürü, 1979 yılında İsviçre'deki Locarno Uluslararası Film Festivali'nde "En İyi Film" seçilip Altın Leopar Ödülü'nü kazanmış ve Susuz Yaz'dan sonra uluslararası alanda büyük ödül kazanan ikinci Türk filmi olmuştur.^[4] Ayrıca Sürü, 1980'de düzenlenmesi planlanan 17. Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film Ödülü de dâhil olmak üzere altı farklı dalda ödüle değer görülmüş, ancak 12 Eylül Darbesi nedeniyle festival düzenlenememiş ve ödüller, 31 yıllık aranın ardından 2011'de sahiplerine teslim edilmiştir. En İyi Film Ödülü'nü, filmin ortakları Zeki Ökten ile Yılmaz Güney hayatlarını kaybetmiş olduklarından ötürü, yapımcısı Yılmaz Güney'in eşi Fatoş Güney almıştır.^[5]

Sürü, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2014 yılında yapılan halk oylaması sonucunda Türk sinemasının en iyi 46. filmi seçildi. 2015'te ise Sinema Yazarları Derneği tarafından açıklanan "100 Yılın En İyi 10 Türk Filmi" listesinde 7. sırada yer aldı. Türk edebiyat dergisi Notos, 2016'da açıkladığı "Yüzyılın 40 Türk Filmi" listesinde Sürü'yü 10. sıraya yerleştirdi.^[6]

Müzikleri Zülfü Livaneli tarafından yapılan filmde, bizzat Livaneli'nin seslendirdiği "Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz" türküsü ve çeşitli Kürtçe türküler ve ağıtlar da bulunmaktadır. Filmin jenerik müziği, daha sonraları "Brindarım" (Türkçe: "Yaralıyım") adı altında "Kutup Yıldızı" isimli müzik grubu için, filmin başrollerinden Melike Demirağ tarafından Kürtçe olarak seslendirilmiştir. Şarkının müziği Zülfü Livaneli'ye, sözleri ise Şivan Perwer'e aittir.^[7]

Konusu

Filmin sahibi Yılmaz Güney, hapiste senaryosunu yazdığı bu filmde kendi gerçekçi üslubunu korumuştur. Bu filmde de diğer filmlerinde olduğu gibi olayları, yorumlamaktan ziyade olayları yaşayanların ağzından seyirciye izletmiştir. Sürü; bir Kürt aşiretini, bir ikiliyi, bir sürüyü ve daha birçok şeyi anlatır. Aşiretler arası çatışmalar, kişiler arası hesaplaşmalar, insan–doğa, insan–insan, insan–toplum ilişkileri; dramatik bir kuruluşun içine yerleştirilen malzemenin salt bir kısmını oluşturur. Filmin tümü ise temelde ekonomik zorlamalarla çağdışı kalmış bir toplumun, ezilen kişilerin ve doğan çatışmaların çok geniş bir panoramasını sergilemektedir.

Sürü filmi bir ülkenin kültürel ve toplumsal yönden eleştirel bir biçimde ve kolayca kavranabilen bir görüntüsünü sunmaktadır. Bir yanda kadınların sadece bir nesne gibi kullanıldığı, geleneklere bağlı pederşahi bir toplumu; diğer yandan ise genç bir çiftin bu baskıcı toplum modelini kırmaya çalışması görülmektedir. Aşiretin lideri Hamo Ağa'nın (Tuncel Kurtiz) oğlu Şivan (Tarık Akan), onu sınırlayan ve ailesine bağlı olmasına neden olan geleneğe isyan etmektedir. Filmde Melike Demirağ, hiç konuşmayan genç gelin Berivan'ı canlandırmaktadır. Berivan, kocası Şivan'ı çok sevmesine rağmen bilinmeyen bir hastalığa muzdariptir ve kocası da dâhil hiç kimseyle konuşmamaktadır.

Filmde, bir koyun sürüsünün Anadolu'nun güneydoğusundaki Siirt'ten Anadolu'nun batısındaki başkent Ankara'ya trenle taşınması ön plana alınmış ve Anadolu'nun yoksulluğu, çaresizliği ve o günlerin siyasal çelişkileri ve çatışmaları perdeye yansıtılmıştır.

Filmin toplumsal yapısı

Pervari (üstte) ve Ankara (altta) filmin ana mekânlarıdır. Filmin çekimleri de buralarda yapılmıştır.

Sürü filminin konusu, Halilhan ve Veysikan isimli iki Kürt aşireti arasında süregelen kan davasının aşiret üyeleri üzerindeki etkisidir. Film; ağalık, burjuvazi, kan davası ve devlet kurumlarında gerçekleşen rüşvet konularına değinmektedir. Ezilen bireylerin geri kalmışlığı gösterilir. Tuncel Kurtiz'in canlandırdığı Hamo Ağa, erkek egemen toplumun öne çıkan karakterlerindendir. Filmde Hamo, en çok sözü geçen karakterdir. Kadınların sözünün pek geçmemesiyle beraber, Hamo Ağa dışındaki karakterlerin de sözü pek geçmemektedir. Fakat bu durum Ankara'ya varıncaya kadar geçerlidir, çünkü Hamo Ağa feodalizmi temsil etmektedir ve köyden şehre gidilince feodalizm, yerini kapitalizme bırakır. Ankara, filmde kurtuluş ve umudu temsil etmektedir. Pervari'den Ankara'ya ulaşan sürünün şehirdeki yürüyüşü sırasında şehirdeki kişilerin onlara olan bakışı ve diğerlileştirmeleri de filmde seyirciye sunulmaktadır.^[8]

Oyuncular

Tarık Akan – Veysikan aşiretinin lideri Hamo Ağa'nın genç oğlu "Şivan" rolünde (ses: Esen Günay)
Melike Demirağ – Halilhan aşiretine mensup olup Şivan'ın 18 yaşındaki karısı "Berivan" rolünde
Tuncel Kurtiz – Veysikan aşiretinin sert ve bağnaz lideri "Hamo Ağa" rolünde (ses: Kamran Usluer)
Levent İnanır – Hamo Ağa'nın diğer oğlu ve Şivan'ın küçük kardeşi "Sülo" rolünde (ses: Mustafa Alabora)
Erol Demiröz – Halilhan aşiretinden olup Berivan'ın ağabeyi "Neçirvan" rolünde (ses: Yaman Okay)
Yaman Okay – Şivan'ın sara hastalığına muzdarip olan diğer kardeşi "Abuzer" rolünde
Şener Kökkaya – "Çerçi" rolünde (ses: Rıza Pekkutsal)
Meral Niron – Sülo'nun eşi
Savaş Yurttaş – Şivan'ın Ankara'daki yakın dostu "Sıddık" rolünde (ses: Savaş Dinçel)
Güler Ökten – Sıddık'ın eşi
Levent Yalman
Necmettin Çobanoğlu
Ekrem Erkek – Kadın satıcısı (ses: Zihni Göktay)
Gülten Kaya – Hayat kadını

Aldığı ödüller

Yıl	Ödül töreni	Ödül adı	Ödül sahibi	Sonuç	Kaynak
1979	Berlin Uluslararası Film Festivali	OCIC Award (Forum of New Cinema)	Zeki Ökten & Yılmaz Güney	Kazandı	^[9]
		Interfilm Award – Otto Dibelius Film Award	Zeki Ökten & Yılmaz Güney	Kazandı
		OCIC Award (Forum)	Zeki Ökten & Yılmaz Güney	Kazandı
	Locarno Uluslararası Film Festivali	En İyi Film	Zeki Ökten & Yılmaz Güney	Kazandı
	Locarno Uluslararası Film Festivali	Özel Mansiyon: Feature Film	Zeki Ökten & Yılmaz Güney	Kazandı
	BFI Londra Film Festivali	Sutherland Trophy	Zeki Ökten	Kazandı
	2. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri	En İyi Film	Yılmaz Güney	Kazandı
		En İyi Yönetmen	Zeki Ökten	Kazandı
		En İyi Senaryo	Yılmaz Güney	Kazandı
		En İyi Erkek Oyuncu	Tarık Akan	Kazandı
		En İyi Kadın Oyuncu	Melike Demirağ	Kazandı
		En İyi Görüntü Yönetmeni	İzzet Akay	Kazandı
1980 ^[a]	17. Antalya Altın Portakal Film Festivali	En İyi Film	Yılmaz Güney	Kazandı	^[10]
		En İyi Yönetmen	Zeki Ökten	Kazandı
		En İyi Erkek Oyuncu	Tarık Akan	Kazandı
		En İyi Kadın Oyuncu	Melike Demirağ	Kazandı
		En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu	Tuncel Kurtiz	Kazandı
		En İyi Müzik	Zülfü Livaneli	Kazandı

Notlar

^ 12 Eylül Darbesi nedeniyle o yıl düzenlenemeyen festival, 31 yıl sonra 2011'deki 47. Altın Portakal Film Festivali'nde sahiplerine verilmiştir.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

IMDb'de Sürü
Onur Günaydın'ın "Sürü" Filmi Hakkındaki Yazısı
Türk Sineması Araştırmaları'nda Sürü
SinemaTürk'te Sürü

Kaynakça

^ ^a ^b "Sürü (1978)". SinemaTürk. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
^ "Sürü". Türk Sineması Araştırmaları. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2023.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2016.
^ "Sürü". İthaki Yayınları. 14 Nisan 2017. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
^ "Altın Portakal'da 30 yıllık rötar". Dünya. 13 Ekim 2011. 25 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
^ "Notos Dergisi, en iyi 40 Türk filmi listesini açıkladı". Aydınlık. 4 Kasım 2022. 31 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.
^ "Brindarım Şarkı Sözleri". Kürtler.com. 27 Mart 2020. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
^ "Sinema ve Gerçeklik İlişkisinin Yılmaz Güney Filmlerine Yansıması: "Sürü" Filmi". 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Sürü (1978) – Ödüller ve Festivaller". MUBI. 25 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
^ "Tarihçe | 17. Antalya Altın Portakal Film Festivali". antalyaff.com. 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.

Ödüller
Önce gelen: Demiryol Yusuf ile Kenan	Antalya Altın Portakal Film Festivali En İyi Film Ödülü 1980	Sonra gelen: Ah Güzel İstanbul (İkinci En İyi Film)

[10] 12 Eylül Darbesi nedeniyle o yıl düzenlenemeyen festival, 31 yıl sonra 2011'deki 47. Altın Portakal Film Festivali'nde sahiplerine verilmiştir.

[sinematurk.com-1] "Sürü (1978)". SinemaTürk. 4 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.

[2] "Sürü". Türk Sineması Araştırmaları. 20 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2023.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 4 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2016.

[4] "Sürü". İthaki Yayınları. 14 Nisan 2017. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.

[5] "Altın Portakal'da 30 yıllık rötar". Dünya. 13 Ekim 2011. 25 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.

[6] "Notos Dergisi, en iyi 40 Türk filmi listesini açıkladı". Aydınlık. 4 Kasım 2022. 31 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2024.

[7] "Brindarım Şarkı Sözleri". Kürtler.com. 27 Mart 2020. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.

[8] "Sinema ve Gerçeklik İlişkisinin Yılmaz Güney Filmlerine Yansıması: "Sürü" Filmi". 13 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[9] "Sürü (1978) – Ödüller ve Festivaller". MUBI. 25 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.

[11] "Tarihçe | 17. Antalya Altın Portakal Film Festivali". antalyaff.com. 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[a]

[10]

g t d Yılmaz Güney
Filmografisi • Ödül ve adaylıkları
Yönettiği filmler‎	At Avrat Silah (1966) • Benim Adım Kerim (1967) • Bana Kurşun İşlemez (1967) • Seyyit Han (Toprağın Gelini) (1968) • Pire Nuri (1969) • Bir Çirkin Adam (1969) • Aç Kurtlar (1969) • Canlı Hedef (1970) • Yedi Belalılar (1970) • Piyade Osman (1970) • Umut (1970) • İbret (1971) • Umutsuzlar (1971) • Ağıt (1971) • Acı (1971) • Baba (1971) • Vurguncular (1971) • Yarın Son Gündür (1971) • Arkadaş (1974) • Endişe (1974) • Zavallılar (1974) • Sürü (1978) • Yol (1981) • Duvar (1983)
Senaryosunu yazdığı filmler	Karacaoğlan'ın Kara Sevdası (1959) • Ala Geyik (1959) • Bu Vatanın Çocukları (1959) • Yaban Gülü (1961) • Ölüme Yalnız Gidilir (1962) • İkisi de Cesurdu (1963) • Prangasız Mahkumlar (1964) • Koçero (1964) • Kamalı Zeybek (1964) • Her gün Ölmektense (1964) • Krallar Kralı (1965) • Konyakçı (1965) • Kasımpaşalı Recep (1965) • Gönül Kuşu (1965) • Eşrefpaşalı (1966) • At Avrat Silah (1966) • Aslanların Dönüşü (1966) • Kovboy Ali (1966) • Hudutların Kanunu (1966) • Yedi Dağın Aslanı (1966) • Burçak Tarlası (1966) • Tilki Selim (1966) • At Hırsızı Banuş (1967) • Şeytanın Oğlu (1967) • Benim Adım Kerim (1967) • Çirkin Kral Affetmez (1967) • Bana Kurşun İşlemez (1967) • Seyyit Han (Toprağın Gelini) (1968) • Pire Nuri (1968) • Kargacı Halil (1968) • Azrail Benim (1968) • Aç Kurtlar (1969) • Bin Defa Ölürüm (1969) • Bir Çirkin Adam (1969) • Belanın Yedi Türlüsü (1969) • Şeytan Kayaları (1970) • Sevgili Muhafızım (1970) • İmzam Kanla Yazılır (1970) • Umut (1970) • Canlı Hedef (1970) • Piyade Osman (1970) • Yedi Belalılar (1970) • Vurguncular (1971) • Umutsuzlar (1971) • İbret (1971) • Ağıt (1971) • Acı (1971) • Baba (1971) • Çirkin ve Cesur (1971) • Yarın Son Gündür (1971) • Endişe (1974) • Zavallılar (1974) • Arkadaş (1974) • İzin (1975) • Bir Gün Mutlaka (1975) • Sürü (1978) • Düşman (1979) • Yol (1981) • Duvar (1983)
Yapımcısı olduğu filmler	Pire Nuri (1968) • Seyyit Han (Toprağın Gelini) (1968) • Bir Çirkin Adam (1969) • Umut (1970) • Vurguncular (1971) • İbret (1971) • Ağıt (1971) • Zavallılar (1974) • Endişe (1974) • Arkadaş (1974) • Bir Gün Mutlaka (1975) • İzin (1975) • Sürü (1978) • Düşman (1979)

g t d Zeki Ökten'in yönettiği yapımlar
1960'lar	Ölüm Pazarı (1963)
1970'ler	Kadın Yapar (1972) Kırık Hayat (1972) Ağrı Dağı'nın Gazabı (1973) Bir Demet Menekşe (1973) Bitirim Kardeşler (1973) Bitirimler Sosyetede (1973) Vurgun (1973) Askerin Dönüşü (1974) Boşver Arkadaş (1974) Hasret (1974) Hanzo (1975) Kaynanalar (1975) Pisi Pisi (1975) Şaşkın Damat (1975) Kapıcılar Kralı (1976) Ne Umduk Ne Bulduk (1976) Çöpçüler Kralı (1977) Sevgili Dayım (1977) Sürü (1978) Düşman (1979)
1980'ler	Faize Hücum (1982) Derman (1983) Pehlivan (1984) Firar (1984) Kurbağalar (1985) Kan (1986) Ses (1986) Davacı (1986) Yoksul (1987) Düttürü Dünya (1988)
1990'lar	Hep Aynı (1995) Aşk Üzerine Söylenmemiş Her şey (1995) Güle Güle (1999)
2000'ler	Gülüm (2002) Çinliler Geliyor (2006)
Dizi	Saygılar Bizden (1992)