Nuri Killigil
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Eylül 2007) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Nuri Killigil | |
|---|---|
 | |
| Lakabı | Bakü Fatihi |
| Doğum | 1889 İstanbul |
| Ölüm | 1949 (59-60 yaşlarında) İstanbul |
| Defin yeri | Edirnekapı Şehitliği, İstanbul |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Rütbesi | Fahrî Mirliva |
| Birimi | 3. Ordu, Kafkas İslam Ordusu |
| Komutası | 3. Ordu, Kafkas İslam Ordusu |
| Çatışma/savaşları | Trablusgarp Savaşı I. Dünya Savaşı Bakü Muharebesi (1918) |
| Sonraki işi | İş adamı |
Nuri Killigil (veya Nuri Paşa) (1889, İstanbul - 2 Mart 1949, İstanbul), Osmanlı Ordusu komutanı ve cumhuriyet döneminde tüccar, yatırımcı ve sanayicidir. Bakü Muharebesi'nde gösterdiği başarılar nedeniyle "Bakü Fatihi" olarak anılır.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Enver Paşa'nın kardeşi olan Nuri Killigil, I. Dünya Savaşı'nın sonlarında Azerbaycan'a hakim olan Rus ve Ermeni birliklerinin Mart Olayları adı ile anılan Müslüman katliamları yapmaları üzerine, Kafkas İslam Ordusu adında Osmanlı, Azeri ve Dağıstan askerlerinden oluşan bir ordu ile Azerbaycan'ı işgalden kurtarma operasyonu başlattı.
Bu ordunun önünü kesmek ve Azerbaycan'ı kontrol eden Rus ve Ermeni birliklerine yardım etmek için İngilizler Bakü'ye küçük bir kuvvet yollamışlardı. Fakat Nuri Paşa'nın komutasındaki Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan genelinde büyük destek bulup güçlenmesi üzerine Bakü Muharebesi'nde yenilip buradan çekildiler. 15 Eylül 1918'de Bakü'nün kurtarılmasından sonra ekim ayında bir Osmanlı müfrezesi Dağıstan'a geçerek orayı da Rus işgalinden kurtardı.
Ne var ki, Suriye cephesinde, Liman von Sanders komutasındaki Osmanlı Yıldırım Ordular Grubu'nun, Edmund Allenby komutasındaki İngiliz ordusu karşısında Nablus Hezimetine uğraması sonucu Mondros Mütarekesi yapıldı. Mütarekenin ardından, Enver Paşa ülkeyi terk etti. Türkiye, Moskova Antlaşması ile Azerbaycan'ı Sovyetler Birliği'ne terk etmesi üzerine Kafkas İslam Ordusu da dağıldı.
Savaştan sonra Almanya'da yaşayan Nuri Killigil, 1938 yılında Türkiye'ye döndü ve Zeytinburnu'nda kok kömürü satan bir şirketi satın alıp burayı bir madeni eşya fabrikasına dönüştürdü. Bu fabrikada tabanca, matara, demir çubuk, gaz maskesi ve mermi üretmeye başladı. Daha sonra Killigil fabrikasını genişleterek 1946'da[1] Sütlüce'ye taşıdı, yeni motor ve makinelerle havan ve havan mermisi üretimine de başladı.
2 Mart 1949'da Sütlüce'deki fabrikasında peş peşe üç büyük patlama meydana geldi. Aralarında Nuri Killigil'in de bulunduğu 27 kişi bu patlamada hayatlarını kaybetti. Nuri Killigil'in cesedi bulunamadı ve boş tabutla defnedildi. Kabri Edirnekapı Şehitliği mezarında bulunmaktadır.
Killigil tabancası
[değiştir | kaynağı değiştir]Nuri Killigil tarafından sınırlı sayıda üretilmiş 9 mm çapında, yarı otomatik bir tabancadır. Saklanmış bir örneği İstanbul Harbiye Askeri Müzesi'nde sergilenmektedir. Tabanca, Nuri Killigil'in mirasçıları tarafından müzeye bağışlanmış ve özel kutusunda ilk günkü gibi saklanmaktadır. Yedek şarjörü ve mermileri ile bir arada görülebilir.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Yerli ve milli silah sanayisinin temellerini atan isim: Nuri Killigil Paşa". 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Killigil'in tasarladığı tabanca.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Oral, Atilla: Nuri Killigil, Demkar Yayınevi, 2016, ISBN 978-605-89428-8-2
- 1889 doğumlular
- İstanbul ili doğumlu askerler
- Osmanlı generalleri
- Mekteb-i Harbiye'de öğrenim görenler
- I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı askerleri
- İttihat ve Terakki üyeleri
- Silah tasarımcıları
- Türk sanayiciler
- Türk antikomünistler
- 1949 yılında ölenler
- İstanbul ilinde kazalarda ölenler
- Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilenler