Luna 15
 Ye-8-5 uzay aracı gövdesinin tasvir edildiği pul | |
| Görev türü | Ay'dan örnek getirme |
|---|---|
| COSPAR kimliği | 1969-058A  |
| SATCAT no. | 4036 |
| Görev süresi | 8 gün (ulaşılabilen) |
| Uzay aracı özellikleri | |
| Gövde | Ye-8-5 |
| Üretici | GSMZ Lavoçkin |
| Fırlatma ağırlığı | 5.667 kg (12.494 lb)[1] |
| Yakıtsız ağırlık | 2.718 kg (5.992 lb)[2] |
| Görev başlangıcı | |
| Fırlatma tarihi | 13 Temmuz 1969, 02:54:42 UTC[3] |
| Roket | Proton-K/D |
| Fırlatma yeri | Baykonur Site 81/24 |
| Görev sonu | |
| İmha olma | 21 Temmuz 1969, 15:51 UTC |
| Yörünge parametreleri | |
| Referans sistemi | Ay merkezli |
| Ay yörünge aracı | |
| Yörüngeye yerleşme | 17 Temmuz 1969, 10:00 UTC |
| Ay çarpışması (başarısız iniş) | |
| Çarpma tarihi | 21 Temmuz 1969, 15:51 UTC |
| Çarpışma yeri | 17°K 60°D / 17°K 60°D[1] |
| Aletler | |
| |
Luna 15, 21 Temmuz 1969'da Ay'a düşen Sovyet Luna programının robotik uzay göreviydi.
21 Temmuz 1969'da Apollo 11 astronotları ilk insanlı Ay yürüyüşünü tamamlarken, o sırada Ay yörüngesinde bulunan Luna 15 Sovyet robotik uzay aracı, Ay yüzeyine doğru inişe başladı. Apollo 11 görevinden üç gün önce fırlatılan bu uzay aracı, ABD'yi Ay yarışında geride bırakarak Ay yüzeyinden örnek toplayıp Dünya'ya getirmeyi amaçlayan ikinci Sovyet girişimiydi. 14 Haziran 1969'da başlatılan E-8-5-402 olarak adlandırılan önceki görev, fırlatma aracının üçüncü kademesi ateşlenemediği için Dünya yörüngesine ulaşmayı başaramamıştı. Luna 15 iniş aracı, planlanan Amerikan Ay kalkışından saatler önce, UTC ile 15: 50'de Aya çakıldı.[4]
Görev
[değiştir | kaynağı değiştir]Luna 15, ay çevresindeki uzayı, Aydaki yerçekimi alanını ve ay kayalarının kimyasal bileşimini inceleme yeteneğine sahipti. Ayrıca ay yüzeyi fotoğrafçılığı sağlama yeteneğine de sahipti. Luna 15 fırlatıldıktan sonra bir ara Dünya yörüngesine yerleştirildi ve ardından Ay'a gönderildi. Fırlatmadan sonraki gün bir rota ortası düzeltmesinden sonra, Luna 15, 17 Temmuz 1969'da UTC ile 10:00'da Ay yörüngesine girdi. Kontrolörler tüm yerleşik sistemleri kontrol ederken ve iki yörünge manevrası gerçekleştirirken, uzay aracı iki gün boyunca ay yörüngesinde kaldı.
86 iletişim seansını ve 52 Ay yörüngesini çeşitli meyil ve irtifalarda tamamladıktan sonra inişine başladı. Astronotlar Neil Armstrong ve Edwin Aldrin, Luna 15, 21 Temmuz 1969'da UTC ile 15:47'de yüzeye inişi başlatmak için ana retroroket motorunu ateşlediğinde Ay'a ayak basmışlardı. İletimler, yörüngeden çıktıktan dört dakika sonra, hesaplanan 3 kilometre (1,9 mil) yükseklikte durdu. Luna uzay aracı muhtemelen bir dağın yamacına çarpmıştı. Etki koordinatları Mare Crisium'da 17° kuzey enlemi ve 60° doğu boylamıydı. Bu (LUNA 15'in çarpışma alanı), Apollo 11 LZ'nin 328 derecelik bir yönde yaklaşık 344 mil KNW'sidir.[1]
Jodrell Bank Gözlemevi'ndeki radyo teleskop tesisindeki İngiliz teknisyenlerin Luna 15'in inişini gözlemlediği tutanakların ses kaydı ilk olarak 3 Temmuz 2009'da halka sunuldu.[5]
Etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ay'a ulaşma ve Dünya'ya dönme yarışında, Luna 15 ve Apollo 11'in paralel görevleri, birçok yönden 1960'larda Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği'nin uzay programları arasındaki Uzay Yarışı'nın doruk noktasını temsil ediyordu.[6]
Bu eşzamanlı görevler, Sovyet-Amerikan uzay iletişiminin ilk örneklerinden biri haline geldi: Sovyetler Birliği, Luna 15'in uçuş planı ve kesin görevini kamuya açıklanmamasına rağmen, Apollo 11 ile çarpışmamasını sağlamak için yayınladı.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "Luna 15". NASA: Solar System Exploration: Missions to the Moon. 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2015.
- ^ "NASA Space Science Coordinated Archive: Luna 15". 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2022.
- ^ Siddiqi, Asif (2018). Beyond Earth: A Chronicle of Deep Space Exploration, 1958–2016 (PDF). second. NASA History Program Office. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Temmuz 2023.
- ^ "Russian spacecraft landed on Moon hours before Americans". The Daily Telegraph. Londra. 4 Temmuz 2009. 18 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2019.
- ^ a b Brown, Jonathan (3 Temmuz 2009). "Recording tracks Russia's Moon gatecrash attempt". The Independent. Londra. 10 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2022.
- ^ "Missions: Luna 15". Solar System Exploration: NASA Science. 10 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2019.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Zarya - Luna programı kronolojisi 19 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- NASA NSSDC Ana Kataloğu 17 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Ay ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Uzay ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Bilim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |