[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Petra

Vikipedi, özgür ansiklopedi
11.07, 1 Nisan 2022 tarihinde Ben Bilal (mesaj | katkılar) tarafından oluşturulmuş 27486678 numaralı sürüm (→Müslümanların ilk kıblesi olduğu iddiası: Burası ile ilgili değil)
Sayfanın 1 Nisan 2022 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.
Bu madde Ürdün'de bulunan antik kent hakkındadır. Başlığın diğer anlamları için Petra (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Petra
UNESCO Dünya Mirası
Konum Ürdün
KriterKültürel: i, iii, iv
Referans326
Tescil1985 (9. oturum)
BölgeAsya

Petra (Antik Yunanca: Πέτρα, Petra; Arapça: البتراء, El-Bitrā) Ürdün'ün Lut Gölü ile Akabe Körfezi arasındaki toprakları üzerinde yer alan antik kenttir.

İsimlendirme

Amarna mektuplarında Pel, Saleh (Kaya) veya Seir olarak bahsedilen yerlerin Petra olduğu düşünülmektedir.

Rekem ismi; Yahudi tarihçi Josephus bölgeye Musa zamanında Medyanlılarca yerleşildiğini ve bunların beş kralından birisinin adının Rekem olduğunu yazar. Josephus şehrin Arap topraklarında en yüksek değeri kazandığını, Yunanlarca Petra olarak isimlendirildiğini, Araplar tarafından Rekem olarak anıldığını kaydeder.[1] Bu isim Musa vadisinde kaya duvarına yazılmıştır.[2]

Eski bir teoriye göre şehrin semitik (Arap, ibrani) ismi İbrani incilde geçen Sela (Arapça Saleh, kaya) olmalıdır. Ancak yerleşimin adını değil de kaya oyuntularını işaret eden bu isimlendirmenin geçersizliği durumunda şehrin Arapça/İbranice ismi belirsizliğini korumaktadır. Arkeolog ve islam tarihi araştırmacısı Dan Gibson şehrin arapça adının Bakka (veya bekke) olduğunu, Kur’anda bahsedilen yerin de Petra olduğunu ileri sürmektedir.

Tarihçe

El Khasné, Petra isimli 1874 yılında yapılmış alan yağlıboya tablo

MÖ 400 ile MS 106 yılları arasında Nebatiler'e başkentlik yapmıştır. Roma İmparatorluğu tarafından işgal edilene kadar başkent olarak varlığını sürdürmüştür. 400'lü yıllardan sonra deprem ve ekonomik sıkıntılardan dolayı kent gözden düşmüş ve zaman içinde unutulmuştur. Petra'nın yapım amacı tarihçiler tarafından bulunamamıştı. Ancak yapılan son araştırmalarda Petra'daki El-Hazne'nin altında gizli gömülü bir bölüm olduğu ve bu bölümün kral mezarları olduğu araştırmalar sonucunda kesinleşmiştir.

Yapımı

Petra antik kentinde tiyatro, tapınak, ev gibi yapılar kireç taşına oyularak yapılmıştır. El-Hazne ve Roma döneminde yapılan amfitiyatro en bilinen yapılardır.

Kum taşından oluşan kaya bloklarına oyulmuş tapınaklar, amfi tiyatro, mezarlar ve rölyeflerden oluşan yapı, yaklaşık 100 kilometre kare alana yayılmaktadır.

Yakın dönemde verilen değer

Kent, 1812 yılında İsviçreli gezgin Johann Burckhardt tarafından yeniden keşfedilmiştir. 6 Aralık 1985 tarihinde UNESCO tarafından Dünya Kültürel Mirası listesine dahil edilen antik kent, 7 Temmuz 2007 tarihinde ise Dünyanın Yeni Yedi Harikası'ndan biri olarak seçilmiştir. Peru'da yer alan Machu Picchu ile kardeş şehirdir.

Müslümanların ilk kıblesi olduğu iddiası

Qasr al-Bint
Qasr al-Bint

Arkeolojik araştırmalarda Mekke'nin rivayetlerin aksine yeni bir şehir olarak ortaya çıkışı, bilinen tarih kaynaklarında ve haritalarda adının 8. yüzyıl öncesinde geçmemesi,[3] ticaret yolları üzerinde olmaması yanında tarım açısından arazinin uygunsuz oluşu,[4] erken dönem İslam tarihi hakkında ipuçları veren Kur'an ve hadis rivayetlerinde tanımlanan bazı yer isimleri ve özellikleri ile Mekke coğrafi yapısının uyuşmaması araştırmacıları Mekke'nin neresi olduğu konusunda arayışlara yöneltmiştir. Muaviye'nin ölümü sonrasında çıkan iç karışıklıklarda Kâbe Yezid'in askerlerince mancınıklar kullanılarak taşa tutulmuş, isabet alan karataş üç parçaya bölünmüş, Kâbe yıkılmıştır.[5] Kanadalı arkeolog ve İslam tarihi araştırmacısı Dan Gibson'a göre sözü edilen yıkım bugünkü Mekke şehrinde değil, bundan yaklaşık 1200 kilometre kuzeyde, Petra'da gerçekleşmişti. Dan Gibson, ulaştığı en eski camilerin kıble duvarlarının Petra'yı göstermeleri ve ayet, hadis ve siyer kaynaklarındaki diğer bazı ifadeler sebebiyle Muhammed Petra'da yaşamış ve Medine'ye göç ettiğini iddia etmiştir. Ona göre Kur'an'da bahsedilen “bekke” veya “mekke” sözcükleriyle ifade edilen kıble ve nerede olduğu konusunda tartışmalar bulunan Mescid-i Haram (yasak toplanma yeri)[6][7] Petra'daydı.[8] Fakat bu iddiaya erken dönemde Müslümanların Kâbe'nin yerini doğru hesaplayamadıkları için bazı camilerde kıble yönünün yanlış olduğu gerekçesiyle karşı çıkılmaktadır.[9] Nitekim günümüze yakın tarihlerde inşa edilmiş bazı camilerin de kıble yönünün yanlış hesaplandığı belirtilmektedir.[10][11][12] Kâbe'nin bulunduğu Mekke'de bile bazıları 50 yıldan daha eski 200 civarında caminin kıble yönünün yanlış olduğu belirlenmiştir.[13][14] 7. yüzyılda yaşayan John Bar Penkaye isimli Süryani bir yazarın Abdullah bin Zübeyr'in isyanı devam ederken yazdığı kroniklerinde Kâbe'nin taşınmasından veya Petra'dan bahsetmemesi, Kâbe'nin konumunun çölün uzak noktalarında olarak bahsetmesi, Kâbe'nin taşındığı veya aslında Petra'da bulunduğu iddialarına karşı ileri sürülmüştür.[15][16][17] Ayrıca Kehf Suresi'nde geçen al-Raqīm'in (الرقيم), Petra (Raqēmō) olduğu şeklinde görüş de bulunmaktadır.[18]

Harici video
The Sacred City (2016) (Kutsal Şehir/Petra), Türkçe
Aşağı Petra

Petra'da çekilen filmler ve oyunlar

Etkileri

Galeri

Petra antik kenti
  • Petra antik kentinde bir manastır
    Petra antik kentinde bir manastır
  • Petra antik kentinin simgesi El Hazne (Hazine), yaklaşık 1 km'lik dar bir geçitten sonra aniden belirir.
    Petra antik kentinin simgesi El Hazne (Hazine), yaklaşık 1 km'lik dar bir geçitten sonra aniden belirir.
  • El Hazne
    El Hazne
  • Petra yolu
    Petra yolu
  • El Deir ("Manastır")
    El Deir ("Manastır")
  • Petra Bizans Kilisesi'nde Bizans mozaiği
    Petra Bizans Kilisesi'nde Bizans mozaiği
  • Siq yolu sonu, El Hazne ("Hazine") görünümü
    Siq yolu sonu, El Hazne ("Hazine") görünümü
  • Hadrien Kapısı ve Cardo Maximum
    Hadrien Kapısı ve Cardo Maximum
  • Petra, oyulmuş olduğu kayaların renginden dolayı Gül-Kızılı Şehri olarak da bilinir
    Petra, oyulmuş olduğu kayaların renginden dolayı Gül-Kızılı Şehri olarak da bilinir
  • Petra büyük tapınağı
    Petra büyük tapınağı
  • Ad Deir ("manastır"), 1839, David Roberts tarafından çizilen resmi
    Ad Deir ("manastır"), 1839, David Roberts tarafından çizilen resmi
  • Petra'da SİT alanına en yakın kent olan Musa Vadisi'ndeki ziyaretçi merkezi
    Petra'da SİT alanına en yakın kent olan Musa Vadisi'ndeki ziyaretçi merkezi
  • Drimia maritima
    Drimia maritima
  • Kumtaşı kaya mezarı
    Kumtaşı kaya mezarı
  • Obelisk Mezar ve Triclinium
    Obelisk Mezar ve Triclinium
  • Facades sokakları
    Facades sokakları
  • İpek Mezar
    İpek Mezar
  • Uneishu Mezar
    Uneishu Mezar
  • Juniperus phoenicea , Petra
    Juniperus phoenicea , Petra
  • küçükresim
    küçükresim

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Petra ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ Josephus (1930). Jewish Antiquities. doi:10.4159/DLCL.josephus-jewish_antiquities.1930. 26 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2020 – Loeb Classical Library vasıtasıyla. 
  2. ^ Browning, Iain (1974), Petra, Chatto & Windus, s. 109 
  3. ^ Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; s. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’
  4. ^ Crone, Patricia; Meccan Trade and the Rise of Islam, 1987, s. 7
  5. ^ Orhan Gökdemir, Din ve Devrim, İstanbul: Destek Yayınları. 2010. s. 64
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2020. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2020. 
  8. ^ Dan Gibson: Qur'ānic Geography (2011)
  9. ^ King, David A. The Petra Fallacy
  10. ^ Sözcü Gazetesi, 70 yıllık caminin kıblesi yanlış çıktı!, 10/06/2019
  11. ^ Haber Türk, Kıblesi 18 derece yanlış olan cami 64 yıl sonra yıkıldı, 12.07.2020
  12. ^ Cumhuriyet, 47 yıllık caminin kıblesi yanlış çıktı, 12/06/2019
  13. ^ NDTV, 200 Mecca mosques face wrong direction?, 06/04/2009
  14. ^ BBC News, Mecca mosques 'wrongly aligned', 05/04/2009
  15. ^ S. Brock, A brief outline of Syriac Literature, Moran Etho 9, Kottayam, Kerala: SEERI (1997), pp.56-57, 135
  16. ^ Hoyland, Robert G. Seeing Islam as Others Saw It: A Survey and Evaluation of Christian, Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam;s. 197. The Darwin Press, Inc. (January 1, 1998).
  17. ^ Seeing Islam as Others Saw It. Piscataway, NJ, USA: Gorgias Press. 31 Aralık 2019.  "soy" yazısı görmezden gelindi (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  18. ^ Shaddel, Mehdy (2017-10-01). "Studia Onomastica Coranica: AL-Raqīm, Caput Nabataeae*". Journal of Semitic Studies. 62 (2): 303–318.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Petra&oldid=27486678" sayfasından alınmıştır