Peetiraa
Peetiraa kɛna naabateeyiiyɛ waa tɛtʋ nɛ pɩcɔ hooo hooo nɛ malɩŋ tɔm talɩɣ. Peetiraa kʋnɛ, kɩwɛna sɔnɔ Jɔrdanɩ ɛjaɖɛ nɛ kɩ-hadɛ hɔɔlʋʋ taa kiŋ. Ɖooo kɩbɩnjazɩ wɛɛ taa kɛ paɣlɩza Peetiraa kʋnɛ kɛ wayɩ wayɩ kpaɖʋ luutozo alɩwaatʋ taa.
Palɩza Peetiraa ŋgʋ pɩcɔ palʋlʋʋ krɩstʋ yaa pɩcɔYesu Krɩstʋ kɔŋ ɛjaɖɛ yɔɔ cɩnɛ. Edomiiti waa lɩzana Peetiraa ŋgʋ. Nɛ kpaɖʋ loɖo n̄ɩŋgʋ taa lɛ nɛ pɩcɔ palʋlʋʋ yaa Yeesu Krɩstʋ yaa pɩcɔ nɛ ɛkɔŋ ɛjaɖɛ yɔ lɛ, kɛ Naabateeyiiyɛ waa tɛ ɛjaɖɛ n̄ʋʋndɩna mʋʋ Peetiraa ŋgʋ.
Naabateeyiiyɛ waa mba palabɩna nɛ Peetiraa ŋgʋ kɩ-hɩɖɛ sɛɣ nɛ patɩlɩ-ɖɩ nɛ samtʋ. Peetiraa hɩɖɛ sɛɣʋ nɛ kɩ-samtʋ tɩlɩtʋ ndʋ, tɩlɩna ɛzɩma ɛnʋʋzɩ, wondu pɛdɩyaa cakaɣ habɛɛ yɔ kɛɖɛɖɛ cɛŋga tɩyɛ yɔ. Pɛpɛdaɣ tulaaliwaa, nɛ sɔzɩŋ kuzoku wondu, nɛ wondu lɛɣtʋ sakɩyɛ.
Ajɛɛ anɛyɔ: Egipiti, nɛ Siirii, nɛ Arabi hadɛ hɔɔlʋʋ taa ŋgʋ, nɛ pɩtasɩna tɛtʋ hɛkʋ taa ɛwadɩyɛ egeetiye, a-pɛdaɣ ɖɔɖɔ a-hɛkʋ taa wondu lɛɣtʋ sakɩyɛ. Peetiraa tɛtʋ tʋnɛ, pɩkɔma pɩtalɩ ɛzɩ pɩkpaʋ nɛ kpaɖʋ luutozo taa mbɩyɔ lɛ, papaza lɛɣzʋ kɩyɛkɩŋ habɛɛ.
Nɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ɖɔɖɔ lɛ, ɛzɩma ɛnʋ ɛzɩ tɛtʋ selaɣ yɔɔ lɛ, pɩlakɩnɛ Peetiraa egeetiye yaa tɛtʋ taa samaɣ wɛɛ nɛ pakʋyʋ pazɩ pazɩ nɛ peseɣu tɛtʋ ndʋ tɩ-yɔ. Pʋtɔbʋ size tɛtʋ seluu ɖɔɔnana samaɣ loniye nɖɩ ɖɩ-taa. Samaɣ ŋga kaawɛ tɛtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ yaa tɩ-kamasɩ yɔɔ yɔ, kaakpɛnda kudokiŋ hiŋ naalɛ nɛ kagbanzɩ.
Sɔnɔ ɛsɛ kuliye alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa lɛ, pɔsɔ Peetiraa tɛtʋ yɔ. Paɖaɣna tʋ n̄ɩnʋ nɛ pana-tʋ pɩlɩna ɛjaɖɛ wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ n̄ɩnɩyʋ ɖajaa Jean Louis Burckhardt kɛ pɩnaɣe 1812 taa. Ɖajaa ɛnʋ, ɛkɛkɛ Suwiisi ɛjaɖɛ taa losuyu wobuyu.