[go: up one dir, main page]
İçeriğe atla

Dünyanın Harikaları

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Hollandalı bir sanatçı Maarten van Heemskerck tarafından yapılan Antik Dünyanın Yedi Harikası (soldan sağa, yukarıdan aşağıya): Giza Piramidi, Babil'in Asma Bahçeleri, Efes'teki Artemis Tapınağı, Olympia'daki Zeus Heykeli, Halikarnas Mozolesi (Mausolus Mozolesi olarak da bilinir), Rodos Heykeli ve İskenderiye Feneri.

Dünyanın Harikaları, listeleri antik çağlardan günümüze dünyanın en muhteşem doğal ve yapay güzellikler derlenerek oluşturulmuştur.

Antik Dünyanın Yedi Harikası klasik antik dünyanın bilinen ilk ve en dikkat çekici örneğini oluşturmaktadır. Bu liste, sadece Akdeniz çevresinde yer alan eserler arasından derlenmiştir. Yedi sayısı, o dönemde bilinen beş gezegen, güneş ve ayın toplamı olduğu için Yunanlar tarafından bereketi ve mükemmeliyeti ifade etmekteydi ve bu nedenle benzer listeler hep yedi sayısı baz alınarak oluşturulmaktaydı.[1]

Antik Dünyanın Yedi Harikası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Antik Dünyanın Yedi Harikası
Giza Piramidi, antik dünyadan günümüze gelebilen tek eser
Roma'daki Colosseum
Çin Seddi
Aya Sofya
Stonehenge
Machu Picchu
Tac Mahal
Empire State Binası
Golden Gate Köprüsü
Victoria Şelalesi kapladığı alan bakımından dünyadaki en büyük şelale
Büyük Set Resifi
CN Kulesi
Kudüs
Aurora Borealis ya da Kuzey Işıkları
Büyük Kanyon
Londra kanalizasyon sistemi'nin Abbey Mills pompa istasyonu
Sidney Opera Evi

Tarihçi Herodotus (M.Ö. 484 – M.Ö. 425) ve bilgin Kirene'li Callimachus (M.Ö. 305 – M.Ö. 240) İskenderiye Müzesinde, erken dünyanın yedi harikası listelerini hazırlamışlardır. Diğer belgelerdeki referanslar dışında bu listeler günümüze ulaşmamıştır.

Klasik Dünyanın Yedi Harikası:

Antik Dünyanın Yedi Harikasından günümüze sadece Giza Piramitleri gelebilmiştir.

Diğer Çağlara Ait Listeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında bazı yazarlar Orta Dünyanın Yedi Harikası, Orta Dünyanın Harikaları, Orta Çağ'ın Mimari Harikaları vb. şekilde adlandırdıkları bazı listeler hazırlamıştır. Ancak bu listelerin Orta Çağ'ı baz alarak hazırlanmış olması olası değildir. Çünkü Orta Çağ kelimesi, Aydınlanma Çağı'na kadar kullanılmıyordu ve Orta Çağ dönemi, 16. yüzyılın sonlarına kadar popüler değildi. Brewer'in Masal ve Deyiş Sözlüğü'nde bu listelerden sonraki listeler olarak bahsedilir[2] ve listelerin Orta Çağ'dan sonra oluşturulduğu sonucuna ulaşılır.

Bu listelerdeki eserlerde bazıları Orta Çağ'dan çok önce inşa edilmiştir.[3][4]

Listelerde genellikle bulunan eserler:[2][3][5][6]

Bazı listelere aşağıdaki eserler de dahil edilir:

Güncel Listeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Klasik listeleme geleneğinin ardından modern insanlar ve kuruluşlar kendi harika antik ve modern eserlerinin oluştuğu listeler hazırlamışlardır. Bu listelerin en önemlilerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.

Amerikan İnşaat Mühendisleri Derneği

[değiştir | kaynağı değiştir]

1994 yılında Amerikan İnşaat Mühendisleri Derneği, "20. yüzyılın en büyük mimari başarıları" sloganı ile Modern Dünyanın Yedi Harkası listesini hazırladı:[11]

Harika Başlama tarihi Bitiş tarihi Yer Önemi
Manş Tüneli 1 Aralık 1987 6 Mayıs 1994 Dover Boğazı, Fransa ve İngiltere arasında
CN Kulesi 6 Şubat 1973 26 Haziran 1976 Toronto, Ontario, Kanada Dünyanın en uzun müstakil yapısı (1976–2007).
Empire State Binası 22 Ocak 1930 1 Mayıs 1931 New York, NY, A.B.D. Dünyanın en uzun yapısı (1931–1967). 100+ katlı ilk yapı.
Golden Gate Köprüsü 5 Ocak 1933 27 Mayıs 1937 Golden Gate Boğazı, San Francisco'nun kuzeyi, Kaliforniya, A.B.D.
Itaipu Barajı Ocak 1970 5 Mayıs 1984 Paraná Nehri, Brezilya ile Paraguay arasında
Delta Projesi/ Zuiderzee Projesi 1920 10 Mayıs 1997 Hollanda
Panama Kanalı 1 Ocak 1880 7 Ocak 1914 Panama Kıstağı

New7Wonders Vakfı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Dünyanın Yeni Yedi Harikası

2001 yılında İsviçreli bir şirket olan New7Wonders Vakfı, 200 eser arasında bir seçim yapmak için bir girişim başlattı.[12] Yirmi bir finalist, 1 Ocak 2006 tarihinde açıklandı.[13] Mısırlılar, Antik Dünyanın Yedi Harikasından ayakta kalan tek eserleri Giza Piramitleri'nin, Sidney Opera Binası, Özgürlük Heykeli ve diğer eserlerle yarışmak zorunda kalmasından dolayı hiç hoşnut değildi ve bu projeyi saçma buluyordu. Buna karşılık, Giza Piramitleri Onur Ödülü ile ödüllendirildi.[14] Sonuçlar Portekiz, Lizbon'da, 7 Temmuz 2007 tarihinde açıklandı.[15]

Harika İnşa Tarihi Yer
Çin Seddi M.Ö. 7. yüzyıl[16] Çin
Petra ~M.Ö. 100 Ürdün
Kurtarıcı İsa Heykeli Açılışı: 12 Ekim 1931 Brezilya
Machu Picchu ~M.S. 1450 Peru
Chichen Itza ~M.S. 600 Meksika
Colosseum Tamamlanış: M.S. 80 İtalya
Tac Mahal Tamamlanış: ~M.S. 1648 Hindistan
Giza Piramitleri (Onur Ödülü) Tamamlanış: ~M.Ö. 2560 Mısır

USA Today'in Yeni Yedi Harikası

[değiştir | kaynağı değiştir]

2006 yılının Kasım ayında, Amerikan ulusal gazetesi USA Today ve Amerikan TV şov programı Good Morning America 6 jüri tarafından seçilmiş yeni bir liste yayınladı.[17] Good Morning America her gün bir harika olmak üzere bir haftada bütün harikaları açıklamış oldu. Sekizinci bir harika 24 Kasım 2006 tarihinde kullanıcılardan gelen geri bildirimler doğrultusunda seçildi.[18]

Dünyanın Yedi Doğal Harikası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer harika listelerine benzer şekilde, dünyanın yedi doğal harikası hakkında da görüş birliği yoktur ve listenin nasıl olması gerektiği hakkın büyük tarışmalar meydana gelmiştir. Birçok mevcut listeden birisi de CNN tarafından derlenmiştir:[19]

Doğanın Yedi Yeni Harikası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Doğanın Yedi Yeni Harikası

Doğanın Yedi Yeni Harikası (2007–11), Dünyanın Yeni Yedi Harikası'nı da düzenleyen vakıf tarafından,dünyanın çevresinden büyük bir katılımın sağlanacağı bir anket yolu ile seçilmiştir.

Sualtı Dünyasının Yedi Harikası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Sualtı Dünyasının Yedi Harikası, okyanusların korunması ve araştırılması amacı ile kâr amacı güdülmeden kurulmuş olan CEDAM tarafından hazırlanmış bir listedir.

1989 yılında CEDAM, aralarında Dr. Eugenie Clark'ın da bulunduğu bir grup bilim insanı ile birlikte, su altı alanların da korunmaya değer yerler olduğunu gösteren bir panel düzenlediler. Sonuçlar, Lloyd Bridges tarafından Washington DC'de yer alan National Aquarium'da açıklandı.[20]

Endüstriyel Dünyanın Yedi Harikası

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Endüstriyel Dünyanın Yedi Harikası

İngiliz Yazar Deborah Cadbury, 19. ve 20. yüzyılların sanayisinin yedi büyük kahramanlık hikâyesini anlatan kitabı Endüstriyel Dünyanın Yedi Harikası'nı yazdı.[21] 2003 yılında BBC, yapımcılığını Cadbury'nin üstlendiği yedi bölümden oluşan bir yarı-belgesel serisi hazırladı. Her bir bölüm, aşağıdaki ayrı ayrı harikaları anlatmaktaydı:[22]

Güneş Sistemi'nin Yedi Harikası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Astronomy adlı derginin 1999 yılındaki bir baskısında Güneş Sistemi'nin Yedi Harikası listelenmiştir. Bu liste, daha sonra bir video olarak da piyasaya sunulmuştur.[23]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Anon. (1993). The Oxford Illustrated Encyclopedia (First bas.). Oxford: Oxford University. 
  2. ^ a b I H Evans (reviser), Brewer's Dictionary of Phrase and Fable (Centenary edition Fourth impression (corrected); London: Cassell, 1975), page 1163
  3. ^ a b Hereward Carrington (1880–1958). The Seven Wonders of the World: ancient, medieval and modern", reprinted in the Carington Collection (2003). ISBN 0-7661-4378-3. 
  4. ^ The Carrington Collection. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014. 
  5. ^ Edward Latham. A Dictionary of Names, Nicknames and Surnames, of Persons, Places and Things (1904), dm2PkC&pg=PA280&lpg=PA280&dq=%22seven+wonders+of+the+middle+ages%22 page 280 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  6. ^ Francis Trevelyan Miller, Woodrow Wilson, William Howard Taft, Theodore Roosevelt. America, the Land We Love (1915), page 201 2 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  7. ^ Palpa, as You Like it, page 67 19 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  8. ^ The Complete Idiot's Guide to the Crusades (2001, page 153))
  9. ^ The Rough Guide To England (1994, page 596))
  10. ^ The Catholic Encyclopedia, v.16 (1913), page 74 14 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ "American Society of Civil Engineers Seven Wonders". Asce.org. 19 Temmuz 2010. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2010. 
  12. ^ "The multimedia campaign to choose the New 7 Wonders of the World is in its final stage". New7Wonders. 3 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015. 
  13. ^ "New 7 Wonders of the World Campaign announced 21 finalist candidates". New7Wonders. 7 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015. 
  14. ^ "Egypt Angered at New Wonders Idea". Home.bellsouth.net. 1 Ocak 1985. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  15. ^ "Reuters via ABC News Australia "Opera House snubbed as new Wonders unveiled" 7 July 2007". Australia: ABC. 8 Temmuz 2007. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010. 
  16. ^ "Great Wall of China". Encyclopædia Britannica. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
  17. ^ "New Seven Wonders panel". USA Today. 27 Ekim 2006. 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010. 
  18. ^ Clark, Jayne (22 Aralık 2006). "The world's 8th wonder: Readers pick the Grand Canyon". USA Today. 19 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2013. 
  19. ^ "CNN Natural Wonders". CNN. 11 Kasım 1997. 21 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010. 
  20. ^ "Underwater Wonders of the World". Wonderclub. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2010. 
  21. ^ Manjit Kumar (7 Kasım 2003). "Review: Seven Wonders of the Industrial World by Deborah Cadbury". the Guardian. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
  22. ^ Deborah Cadbury (17 Şubat 2011). "British History in depth: Seven Wonders of the Industrial World". 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2015. 
  23. ^ "Seven Wonders of the Solar System Video:". Aaa.org. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014. 

Notlar ve Kaynaklar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Ash, Russell, "Great Wonders of the World". Dorling Kindersley. 2000. ISBN 978-0-7513-2886-8
  • Cox, Reg, and Neil Morris, "The Seven Wonders of the Modern World". Chelsea House Publications: Library. October 2000. ISBN 0-7910-6048-9
  • Cox, Reg, Neil Morris, and James Field, "The Seven Wonders of the Medieval World". Chelsea House Publications: Library. October 2000. ISBN 0-7910-6047-0
  • D'Epiro, Peter, and Mary Desmond Pinkowish, "What Are the Seven Wonders of the World? and 100 Other Great Cultural Lists". Anchor. December 1, 1998. ISBN 0-385-49062-3
  • Morris, Neil, "The Seven Wonders of the Natural World". Chrysalis Books. December 30, 2002. ISBN 1-84138-495-X
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dünyanın_Harikaları&oldid=33680271" sayfasından alınmıştır