Texas

Texas
Estado
Texas (pula) sa Estados Unidos
Watawat Sagisag
Pinagmulan ng pangalan: friend
Palayaw:  "Lone Star State" "Nag-iisang Bitwing Estado"(Tagalog)
Bansag:  "Friendship" "Pagkakaibigan"(Tagalog)
Republika ng Texas	Marso 2, 1836 - Disyembro 29, 1845
Pamahalaan
• Gobernador	Greg Abbott (Republican Party)
• Gobernador-Tinyente	Dan Patrick
Lawak
• Kabuuan	695,662 km2 (268,597 milya kuwadrado)
• Lupa	676,493 km2 (261,193.9[1] milya kuwadrado)
• Tubig	19,169 km2 (7,401 milya kuwadrado)
Taas	500 m (1,700 tal)
Pinakamataas na pook [2]	2,667 m (8,749 tal)
Pinakamababang pook	0 m (0 tal)
Populasyon  (2022)[3]	30,029,572
• Ranggo	ika-2
• Kapal	43.16/km2 (111.8/milya kuwadrado)
Demonym	Texan
Sona ng oras	UTC-5:00
Kodigo ng ISO 3166	TX
Websayt	https://www.texas.gov
1.^ Itinantya lamang ang lawak kaya maaaring hindi eksaktong bilang ang kabuuang lawak nito.

Ang Teksas, pormal na tinatawag bilang Estado ng Teksas, ay isang estado ng Estados Unidos. Ang kabisera ng estado ay Austin. Ang katabi nitong mga estado ay ang Bagong Mehiko sa kanluran, Louisiana sa silangan, Arkansas sa hilagang-silangan, Oklahoma sa hilaga, at ilan sa mga estado ng Mehiko, ang Tamaulipas sa timog, Bagong Leon sa timog-timog-kanluran, Coahuila sa timog-kanluran, at Chihuahua sa kanluran-timog-kanluran. Nakapalibot sa timog-silangan nito ang Golpo ng Mehiko. Ang Texas ay nangunguna sa pinakamaraming mga kondado na binubuo ng 254 kondado, ikalawa sa pinakamalaking dami ng tao sa isang estado ng Estados Unidos, na pinangunahan ng California at ikalawa sa pinakamalawak na estado na pinangunahan naman ng Alaska.

Sinakop ng mahigit sa limang mga bansa: Pransiya, Espanya, ang Imperyong Mexico, ang Mga Kumpederadong Estado ng Amerika, at ang ngayo'y sakop na ng Estados Unidos bilang isang estado.^[4] Noong 1685, itinatag ang Fort Saint Louis ng Pranses, na ngayon ay timog-silangang Texas.^[5] Ang Espanyol ay inaangkin ang pagmamay-ari ng teritoryo ng Texas noong 1519 bilang bahagi ng Bireynato ng Bagong Espanya.^[6][7] Sumiklab ang Digmaan ng Mexico para sa Kalayaan laban sa Espanya noong Setyembre 16, 1810 hanggang Setyembre 27, 1821 na nagresulta sa kalayaan ng Imperyong Mexico (ngayon ay Mehiko) na sakop ang Texas noon. Nagkaroon ng kalayaan ang Texas bilang Republika ng Texas noong Marso 2, 1836, at noong Abril 21, 1836 ay naganap ang Digmaang San Jacinto mula sa Mehiko na nagresulta sa nagwagi sa Rebolusyong Teksas.^[8] Isinanib sa Estados Unidos ito noong Disyembre 29, 1845 bilang ika-28 estado.^[9][10] Noong 13 Mayo 1846, nagdeklara ng digmaan ang Estados Unidos sa Mehiko na opisyal na natapos noong 2 Pebrero 1848 na may paglagda ng Kasunduan ng Guadalupe Hidalgo^[9] na naglalaman ng pagsuko ng Mehiko ng 55% ng lupaing ito (noong panahong iyon) at pagbabago sa hangganan nito sa timog, ang Ilog Rio Grande.^[11] Noong 1 Pebrero 1861, tumiwalag ang Texas sa Unyon^[12] at sa kalaunan, sumali ito sa Kumpederasyon bilang ikapitong estadong sumali rito noong Marso 2 ng parehong taon,^[13] ngunit bumagsak at natalo ang mga ito noong 9 Abril 1865.^[14] Pagsalubong ng ika-20 siglo, nangyari ang pinakanakamamatay na bagyo na tumama sa Galveston na ikinasawi ng mahigit walong-libo sa lugar.^[15]

• Talaan ng mga lalawigan sa Texas

Ang lathalaing ito na tungkol sa Estados Unidos ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.