Skupi

Skupi (lat. Scupi^[1]; Colonia Flavia Scupinorum) je ime arheološkog nalazišta u podnožju Zajčevog Rida (Zečjeg brda) kod sela Zlokućani, lijevo od ušća rijeke Lepenac u rijeku Vardar, 5 kilometara od centra Skoplja, u Severnoj Makedoniji.^[2]

To je bila rimska kolonija osnovana za vrijeme cara Domicijana (81—96. n. e.) napuštena je 528. n. e. nakon što je zemljotres potpuno uništio grad.

Prvi pomen Skupa u pisanim izvorima je kao jedan od tračkih gradova, najverovatnije iz vremena rimskih pohoda na Dardaniju. Kod Ptolemeja, Skupi su jedan od četiri grada Dardanije u unutrašnjosti provincije Gornje Mezije.^[2]

Za vreme cara Domicijana (81—96. n. e.) je tu boravila IV Legija Klaudija, a sem njih u planskom naseljavanju na teritoriju Skupa se spominju i VII Klaudijeva legija, kao i veterani IV Makedonske legije. Po nekim pretpostavkama to je možda bio kamp dve legije, IV Scythice i V Macedonice još iz 168. p. n. e. kada su Rimljani zavladali Makedonijom, a služio je kao baza za osvajanje Mezije. Lokalitet je poznat sa kraja 20. veka, engleski arheolog Artur Evans je 1883. boravio u Skoplju i registrovao rimske zidine na Zajčevom Ridu, koje je protumačio kao ostatke akropole Skupia.

Lokalitet je iskopavan od 1935. pod rukovodstvom dr Nikole Vulića,^[3] tada je iskopavano antičko pozorište^[4][5], kao i sledeće godine.^[6]

• Inscriptions de la Mésie supérieure, stranice filozofskog fakulteta u Beogradu