Dhimbja
Dhimbja – ky material është kryesisht për dhimbjen fizike.
Dhimbja është ndjesia e pakëndshme e cila është e pranishme kur vrasim gishtin e këmbës, kur presojmë djegie ne gishta, kur vendosim jod ne goditje dhe gërvishtje ne ne vende te dëmtuara te cilat janë afër kockave etj. ”Shoqata Ndërkombëtare për Studimet mbi Dhimbjen” e përcakton atë si një ndijim te pakëndshëm dhe një eksperience emocionale qe lidhet me dëmtime te forta, aktuale te indeve te dëmtuara dhe përshkruhet ne kohen e dëmtimit.
Dhimbja na motivon ne qe te tërhiqemi nga situata qe mund te na shkaktojnë dëmtime, te mbrojmë pjesët e dëmtuara te trupit derisa ato te shërohen, dhe gjithashtu te shmangim situata te tilla ne te ardhmen. Kjo tregohet nga stimulimi i receptorëve ne sistemin nervor periferik ose nga dëmtimi dhe keqfunksionimi i sistemit nervor qendror dhe periferik. Dhimbjet me te shumta shërohen me shpejtësi dhe saktësi ne te njëjtën kohe kur nxitja e dhimbjes është larguar dhe trupi është shëruar por shpeshherë dhimbja përsëritet, vazhdon edhe pas largimit te nxitjes se saj qe dmth pas largimit te dëmtimit fizik qe një person mund te këtë, pas shërimit fizik, shpeshherë dhimbja ritet dhe duket ne mospatjen e stimuluesve te dukshëm, dëmtimeve, patologjisë. Vlerat kulturore, sugjerimet gjumësjellëse, dhe aktivitet e njohura siç janë disertacionet dhe vlerësimet te cilat mund te ulin dulshem intensitetin e dhimbjes dhe pakëndshmerinë.
Dhimbja është e vetmja dhe me e shpeshta arsye për konsultimet, këshillimet fizike ne Shtetet e Bashkuara te Amerikës. Është një simptome e madhe dhe e rëndësishme e cila ne shume kushte mjekësore dhe dukshëm mund te ndërhyjnë edhe ne persona qe bëjnë një jete me cilësi te mire pra edhe tek këta persona mund te ndërhyje ne funksionimin e përgjithshëm te organizmit te tyre. Ilaçi i dhimbjes është respektivisht nen specialitetet mjekësore te anestezisë, neurologjisë, psikiatrisë. Studimi i dhimbjes kohet e fundit ka tërhequr shume fusha duke përfshire këtu farmacinë, neurobiologjinë, infermierinë, stomatologjinë, fizioterapinë dhe psikologjinë.
Klasifikimi
RedaktoKohëzgjatja
RedaktoDhimbja zakonisht zgjat për një kohe te shkurtër, zgjat vetëm derisa stimuluesi i dëmshëm te jete larguar, ose demi qe ndodhet, patologjia është shëruar po disa kushte te dhimbshme siç janë: artritet reumatoide, nuropatite periferike, kanceri, dhimbjet idiopatike dmth qe nuk iu njihet shkaku, mund te përsëriten vazhdimisht për vite. Dhimbja qe zgjat për një kohe te gjate dhe vazhdueshëm quhet dhimbje kronike ndërsa ajo qe kalon për një kohe te shkurtër quhet dhimbje acute. Tradicionalisht ndarja midis dhimbjes kronike dhe asaj acute është mbështetur ne kohen ne te cilën ajo fillon. Dy shënjuesit me te zakonshëm te përdorur janë 3 muaj dhe 6 muaj qe nga fillimi i dhimbjes megjithëse disa teoricienë dhe kërkues te fushës kane vendosur kalimin nga s himbje acute ne kronike ne 12 muaj. Të tjerë pohojnë se dhimbje acute është ajo e cila zgjat me pak se 30 dite dhe kronike është ajo qe zgjat më shume se 6 muaj, ndërsa ajo dhimbje qe zgjat nga 1-6 muaj është përkufizuar sinen-akute. Një përcaktim mjaft i njohur për dhimbjen kronike është dhimbja kronike është ajo dhimbje qe shërohet për një kohe me te gjate se koha e parashikueshme e shërimit.
Sisteme dhe Regjione
RedaktoDhimbja mund te klasifikohet kidhur me sistemet e trupit duke përfshire ato: miofaciale (muskujt e faqeve), reumatik, neurologjike ose vaskulareose është vend ne trupin e njeriut, si dhimbja e kokës, dhimbja pelvike etj.
Teoria e kontrollit të hyrjes
RedaktoTeoria e kontrollit të hyrjes është e propozuar për herë të parë nga Melzak dhe Wall në vitin 1965 dhe synon të shpjegojë sesi funksionojnë ndijimet e dhimbjes.
Trajtimi mjekësor dhe menaxhimi
RedaktoMedikamentet trajtojnë dëmtime dhe patologji, duke mbështetur kështu shërimin e tyre, atyre i duhet te godasin simptomat shqetësuese te dhimbjes për te shmangur vuajtjet gjate trajtimit dhe shërimit. Kur një dëmtim i dhimbshëm ose patologji vazhdon për një kohe te gjate pra insiston dhe është e pranishme edhe pas shërimit te dëmtimit ose patologjisë dhe kur shkenca mjekësore smund te gjeje shkakun dhe medikamentine duhur përsëri edhe ne këtë rast dhimbja lehtësohet disi edhe me medikamentin e përdorur. Dhimbja kalimtare menaxhohet zakonisht nga një praktikues i cili duke përdorur medikamente siç janë ato anestezike, analgjezike anksiolitike. Një menaxhim efektiv për një dhimbje qe zgjat për një kohe te gjate zakonisht duhet bere nga “skuadra e menaxhimit te dhimbjes”. Në këtë skuadër menaxhimi bëjnë pjese: një mjek, një fizioterapist, dhe një infermier. Pamjaftueshmëri te trajtimit te dhimbjeve janë kryesisht te shfaqura ne pavionet kirurgjikale, ne problem qe duan kujdese intensive, ne aksidente te ndryshme qe mund te ndodhin, ne menaxhimin e te gjitha dhimbjeve kronike duke përfshire këtu edhe dhimbjen e kancerit, ne përkujdesjen e përgjithshme jot e mire etj. Ky neglizhim shtrihet, është i përhapur tek persona te te gjitha moshave nga me te rinjtë deri tek ata me te moshuarit.