Mencius

Mencius

Siç është paraqitur në albumin "Portretet e gjysmë të Shenjtit dhe Njerëzve të Mirë të Vjetër" (至聖先賢半身像), që gjendet në Muzeun Kombëtar të Pallatit ne Kinë.
Lindja	372 p.e.s.
Vendlindja	Dinastia Zhou
Vdekja	289 p.e.s.
Vendvdekja	Dinastia Zhou
Era	Filozofia antike
Rajoni	Filozofia kineze
Shkolla/tradita	Konfucianizmi
Interesimet	etika filozofia politike
Ide të famshme	Teoria e Natyrës së Mirë të Njeriut
Ndikuar nga Konfuci
Ndikoi te Filozofia Kineze

Mencius, i njohur edhe si Meng Ke, Ishte një filozof konfucian kinez i cili shpesh është përshkruar si "të dyti i Shenjtë" ("亞聖"), pra i dyti pas Konfucit. Ai lindi rreth vitit 372 para Krishtit në Kinë. Nuk kemi shumë të dhëna konkrete për jetën e tij, por dihet se ai u rrit në një familje e cila kultivonte vlerat morale dhe intelektuale.

Në moshën e re, Mencius tregoi një talent natyral për të kuptuar dhe studiuar. Ai u mësua në disa shkolla të ndryshme, duke fituar njohuri të thella në histori, moral, filozofi dhe ligjësi. Pas kryerjes së studimeve, ai vendosi të ndiqte rrugën e filozofisë dhe të dedikohej zhvillimit të ideve të tij.

Mencius ishte i influencuar thellësisht nga filozofia e Konfucit dhe kishte besime të forta në rëndësinë e moralit dhe të drejtësisë në shoqëri. Ai udhëhoqi një jetë të përkushtuar studimit dhe mësimdhënies, duke udhëtuar nëpër Kinë për të ndarë mësimet e tij me të tjerët.

Gjatë jetës së tij, Mencius u bë një kritik i rreptë i pushtetit dhe i padrejtësive sociale. Ai promovoi idetë e tij për drejtësi sociale, edukim të mirëfilltë dhe menaxhim të zgjuar të shtetit. Mencius kishte bindjen se nëse njerëzit ishin të drejtësuar dhe inkurajuar të ndiqnin natyrën e tyre të mirë, shoqëria do të ishte e qëndrueshme dhe e harmonizuar.

Edhe pse nuk arriti të ndërtojë një ndikim politik të madh gjatë jetës së tij, pas vdekjes së tij, mendimet dhe ideologjia e Menciusit u përhapën gjerësisht. Ai u shndërrua në një nga filozofët më të ndikshëm të Konfucianizmit dhe trashëgimia e tij vazhdon të ndikojë në mendimin etik dhe politik deri në ditët e sotme.

Mencius besonte se natyra njerëzore është themelorisht e mirë. Sipas mësimeve të tij, çdo individ lind me tendenca morale të brendshme dhe një ndjenjë për përkujdesje dhe drejtësi. Ai argumentonte se njerëzit kanë një kapacitet të vërtetë për mirësjellje, drejtësi, sjellje të rregullt dhe dituri, të cilat ai i quante "katër fillime" ose "katër rrënjat". Mencius theksoi se secili person ka potencialin për të zhvilluar këto cilësi të mira dhe se këto cilësi janë rrënja e vetë zhvillimit moral. Ai besonte se vetë përpjekja dhe edukimi mund të ndihmojnë njerëzit të rriten dhe të realizojnë potencialet e tyre të mira.

Për Mençiusin, lidhja midis natyrës njerëzore dhe moralitetit ishte e ngushtë. Ai argumentonte se, nëse njerëzit rriten dhe ushtrojnë cilësitë e tyre të mira, ata do të kontribuojnë në harmoninë shoqërore dhe në ndërtimin e një shoqërie të drejtë dhe të përparuar.

Një nga çështjet më intriguese në filozofinë e Mençiusit është mënyra e duhur për të kuptuar pretendimin e tij se duhet "të zgjerojmë" (tui, ji, da) ose "të plotësojmë" (kuo, chong) reagimet tona të natyrshme, por ende të ndjeshme ndaj virtytit (1A7, 2A6, 7A15, 7B31). Diskutimi i kësaj çështje ka një histori të gjatë, por u rikthye në studimet perëndimore nga Nivison (1980).[9] Në një shembull të diskutuar gjerësisht (1A7), Mençiusi bën vëmendjen e një mbreti se ai kishte treguar dhembshuri për një dhi që po udhëhiqej drejt vrasjes duke e shpëtuar. Mençiusi pastaj inkurajon mbretin të "zgjerojë" dhembshurinë e tij për nënshtetasit e tij, të cilët vuajnë për shkak të luftërave të mbretit dhe taksave të tepruara.

Mencius besonte se natyra njerëzore ishte e mirë, por ai gjithashtu besonte se njerëzit kanë nevojë për kultivim dhe rritje. Ai shihej ndryshe nga taoistët, të cilët mendojnë se është më mirë të ndjekësh natyrën e papërshtatshme njerëzore. Për Menciusin, qëllimi i arsimit ishte kultivimi i mirësjelljes, i njohur edhe si Ren. Ai besonte se mirësjellja ishte cilësia themelore e natyrës njerëzore, por që ajo duhej zhvilluar dhe ushtruar në mënyrë që të shpërblehej.

Për Menciusin, edukimi ishte mjeti kryesor për të shpërndarë vlerat morale dhe për të ndihmuar njerëzit të kultivojnë cilësitë e tyre të mira. Ai besonte se përmes trajnimit të mirë dhe edukimit të vazhdueshëm, njerëzit mund të arrinin përsosmëri morale dhe të kontribuonin në shoqërinë e drejtë dhe të harmonizuar.

Mençius sugjeron se, për shumicën e njerëzve, ka tre kushte paraprake për zgjerim: një mjedis që i plotëson nevojat bazike fizike të njerëzve, arsim etik dhe përpjekje individuale. Vetëm një grup njerëzish, argumenton Mençiusi, kanë forcën e karakterit për të "mbajtur një zemër të pandryshuar" përballë privimit fizik. Shumica e njerëzve do të përpiqen të përdorin krim përballë urisë dhe frikës:

Mencius kundërshtonte mësimin e thjeshtë memorizues dhe përmbajtjes së paanalizuar të tekstit. Ai përfaqësoi një qasje aktive ndaj tekstit, duke theksuar rëndësinë e pyetjes dhe analizës së thellë të tij. Ai shprehu qëndrimin se "Ai që beson në të gjithë një libër do të ishte më mirë pa libra" (盡信書，則不如無書, nga 孟子.盡心下).

Mençius e shihte vetveten si një mbrojtës të traditës konfuciane dhe shihte dy kërcënime kryesore të kësaj tradite në kohën e tij si doktrinat e Mozi dhe Yang Zhu: "doktrinat e Yang Zhu dhe Mozi mbushin botën. Nëse një doktrinë nuk përkulet nga Yang Zhu, atëherë përkulet nga Mozi. Yang Zhu është 'për veten'. Kjo është të mos kesh një mbretër. Mozi është 'kujdesi paanshëm'. Kjo është të mos kesh një baba. Të mos kesh një baba dhe të mos kesh një mbretër është të jesh një kafshë" (Mengzi 3B9). Mozi (shekulli V p.e.s) është kritiku filozofik i parë sistemik i konfucianizmit. Ai konsiderohet zakonisht si një lloj konzekuencialisti (qëllimet justifikojnë mjetet), që bazon etikën në maksimizimin e përfitimeve të përgjithshme ose fitimeve, të cilat janë të përcaktuara në terma të pasurisë materiale, siç janë pasuria, popullsia dhe rendi shoqëror. Sipas kësaj bazë, Mozi kritikon theksin konfucian në ritual, duke i vlerësuar si të pafat të tilla praktikat konfuciane si varret e rënda, periudhat e gjata të lëngatës dhe performancat muzikore.

Përveç kësaj, Mozi mbështeste kujdesin paanshëm (jiān ài, ndonjëherë përkthyer si "dashuria universale"), të cilën ai e dallonte nga pieteti filial ose kujdesi i ndryshuar i konfucianëve. Mozi argumentonte se kujdesi më shumë për veten, familjen e vet ose shtetin e vet ishte shkaku i luftërave dhe keqtrajtimit të kohës së tij, dhe se kujdesi paanshëm do të çonte në më shumë harmoni dhe kënaqësi materiale. Mozi paraqiti një numër argumentesh të shkathtësish në favor të pozicionit të tij, duke përfshirë një argument të "gjendjes së natyrës" për të justifikuar autoritetin.

• Cheng Yi (filozof)
• Konfuci
• David Hume, etik i të cilit ngjane më Menciusit
• Lu Jiuyuan