[go: up one dir, main page]
Wikipedija

1763

godina
Ovo je članak o godini 1763.

Godina 1763 (MDCCLXIII) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija: 1730-e  1740-e  1750-e  – 1760-e –  1770-e  1780-e  1790-e
Godine: 1760 1761 1762 – 1763 – 1764 1765 1766
Teritorijalno proširenje britanskih kolonijalnih posjeda u Sjevernoj Americi nakon 1775. označeno svjetlocrvenom bojom.
1763. po kalendarima
Gregorijanski 1763. (MDCCLXIII)
Ab urbe condita 2516.
Islamski 1176–1177.
Iranski 1141–1142.
Hebrejski 5523–5524.
Bizantski 7271–7272.
Koptski 1479–1480.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1818–1819.
• Shaka Samvat 1685–1686.
• Kali Yuga 4864–4865.
Kineski
• Kontinualno 4399–4400.
• 60 godina Yin Voda Koza
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11763.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

uredi

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

uredi
  • 10. 2. - Pariški mirovni sporazum kojim su prekinuta neprijateljstva između Velike Britanije na jednoj, i Francuske i Španije na drugoj strani;
    • pobjednička Britanija od Francuske preuzima Kanadu, istočni dio Louisiane (od Mississipija do Appalachiana) i niz karipskih kolonija (Dominika, Grenada, Saint Vincent i Grenadini, te Tobago), a od Španije Floridu;
    • zapadni dio Louisiane preuzima Španija, čime ju je Francuska tajno obeštetila za ulazak u rat (u posedu od 1769).
    • Francuska je dobila natrag Gvadalupu, "šećernu" koloniju koju smatra vrednijom od Kanade ("nekoliko jutara snijega", kako je notorno smatrao Voltaire, dok je Gvadalupa donosila 6 milijuna funti godišnje).
    • Britanski kralj i premijer su odlučili da je u Americi potrebno veliko vojno prisustvo zbog francuske i španske pretnje, ali da to trebaju platiti kolonisti - otpor porezima će biti klica Američke revolucije.
    • U Kanadi je dozvoljeno postojanje rimokatolicizma (što izaziva nezadovoljstvo nekih američkih kolonista), ali najviše pozicije će držati anglikanci.
  • 14. 2. - Srbima je dekretom uskraćeno mesto u ugarskom saboru, uz pozivanje na privilegije da se pitanja Srba tiču vladara a ne sabora.[1]
  • 15. 2. - Sporazum u Hubertsburgu kojim prestaje Treći šleski rat, tj. neprijateljstva između Pruske na jednoj, i Austrije i Saksonije na drugoj strani, odnosno formalno završava Sedmogodišnji rat;
    • primjena načela status quo ante bellum održava predratne granice, ali Pruska pod kraljem Friedrichom II, iako potpuno materijalno i financijski iscrpljena, iz rata izlazi sa velikim ugledom i reputacijom nove evropske velesile.
  • 23. 2. - Izbija pobuna robova u holandskoj koloniji Berbice (Berbis, u dan. Gvajani, gde je to praznik) - ugušen je do sledeće godine.
  • 4. 3. - Spor između stare i nove vlastele u Dubrovniku: poslije blokade institucija, izglasana nova uredba o izboru vlastele za različita zvanja i časti, prema kojoj su se kandidati određivali ždrijebom a svaki je imao podjednako izgleda (ipak, prvi knez iz redova nove vlastele izabran tek 1786).[2]
 
Alvise IV Mocenigo

April/Travanj – Jun/Lipanj

uredi
  • 6. 4. - U Parizu je izgorela zgrada Théâtre du Palais-Royal (obnovljena 1770, opet izgorela 1781).
  • 8. 4. - John Stuart, 3. earl od Butea napušta mesto britanskog premijera - Pariski mir je smatran popustljivim, a predlog poreza na cider je izazvao nerede.
  • 8. 4. - Umro je veliki vezir Kodža Ragip-paša.
  • 16. 4. - George Grenville je novi britanski premijer (do 1765), ponovo vigovac na vlasti.
  • 18. 4. - Marie-Josephte Corriveau obešena u gradu Quebecu zbog ubistva muža i okačena u gibbet - njena priča postaje legenda u Quebecu.
  • 19. 4. - Lider Lenape Indijanaca Teedyuscung ubijen u paljevini sela u kome se nalazio
  • 23. 4. - Radikalni novinar i poslanik John Wilkes u 45. broju časopisa The North Briton ismejao govor kralja Georgea III na otvaranju parlamenta. Kralj izdaje naređenje za hapšenje Wilkesa i izdavača 30-tog, ali sud podržava poslanički imunitet - test slobode govora.
  • 27. 4. - Pontiac, lider Ottawi drži veliko vijeće i traži napad na Fort Detroit. Britanci nisu održali obećanje da će se povući iz doline Ohaja i područja zapadno od planina Allegheny, Indijanci će ih sada pokušati izbaciti.
 
Područje Pontiacovog rata
  • 11. 6. (j.k.?) - Naredbom carice Katarine, Jovan Horvat je smenjen kao komandant novosrpskog korpusa, nakon mnogih optužbi na njegov račun; novi komandant je gen Aleksandar Meljgunov[3] (Nova Srbija će dogodine biti ukinuta, kao i Slavenosrbija).
  • 22. 6. - Indijanci započeli opsadu Fort Pitta (do avgusta) - dobili su na poklon ćebad zaraženu boginjama, ali nije jasno koliko je to bilo efektivno.
  • 28. 6. - Komoran pogođen zemljotresom - materijalna šteta i stotinak mrtvih.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

uredi
  • 7. 7. - Britanska kompanija u Bengalu oglašava zbacivanje Mir Qasima, vraćaju Mir Jafara.
 
Nannerl i Wofgang Mozart
  • 9. 7. - Porodica Mozart kreće na veliku trogodišnju turneju iz Salzburga - Wolfgang i Nannerl putuju i sviraju Nemačkom i Belgijom do novembra. U Frankfurtu ga je video 14-godišnji Goethe.
  • 15. 7. - Osniva se Šajkaški bataljon u jugoistočnom kutu Bačke (do 1873).[4]
  • 19. 7. - Furiani na severu Korzike je izdržao mesec i po dana đenovske opsade.
  • 19. 7. (kalendar?) - Jovan Horvat, komandant Nove Srbije u Rusiji je zbog zloupotreba smenjen, lišen čina,[5] osuđen je prvo na smrtnu kaznu zatim internaciju.
 
Požeška katedrala
  • 24. 7. - Posvećena Požeška katedrala.
  • 27. 7. - Patent Marije Terezije o zabrani emigracije: objavljena je naredba o kaznama.[6] Prošlog meseca je preporučeno mitropolitu Pavlu Nenadoviću da se založi protiv iseljavanja iz Monarhije.[7] (ove godine je uhvaćen jedan tajni manifest Katarine II, da se pravoslavni iz Austrije sele u Rusiju, tako da bečka vlada pooštrava mere i prema ruskim putnicima i prema srpskim nedovoljno lojalnim krugovima[8]).
  • 28. 7. - Ruska vojska potpukovnika Petra Gaka stigla u selo Mezdegu, gde će podići tvrđavu Mozdok (danas na severu Severne Osetije, → Kavkaska linija). Ovo se smatra početkom stogodišnjeg Rusko-čerkeskog rata, odn. uvodom u Rusko osvajanje Kavkaza (1800-1864).
  • 31. 7. - Pontiacov rat: Bitka na Bloody Runu je neuspešan britanski pokušaj proboja opsade Fort Detroita.
  • leto? - Ruska ekspedicija Stjepana Glotova je otkrila otok Kodiak pored Aljaske (prvo rusko naselje 1784), kao i još nekoliko otoka.
 
Trg Luja XV u Parizu, dan. Place de la Concorde
  • 2. 8. (22. 7. po j.k.) - Manifest ruske carice Katarine poziva strance da se nasele u carstvu[9] Sledeće godine Nemci stižu na Volgu.
  • 6. 8. - Pontiacov rat, Bitka kod Bushy Runa na jugozapadu Pensilvanije: Britanci su pobijedili udružene Indijance, uspjevaju doturiti pomoć Fort Pittu.
  • 12. 8. - U Pruskoj objavljen Opšti propis o seoskim školama, Generallandschulreglement, za školovanje dece od pet do trinaest godina.
  • avgust - Veliki požar u Smirni, stradalo 2.600 kuća.
  • 14. 9. - Bitka kod Devil's Holea, tj. kanjona Nijagare, koju Britanci nazivaju masakrom, jer je u okršaju sa Senecama poginuo 81 vojnik.
  • septembar - Thomas Gage je novi britanski glavnokomandujući u Severnoj Americi, umesto Jefferyja Amhersta (do 1775).

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

uredi
  • 5. 10. - Umro August III, kralj Poljske-Litvanije i elektor Saksonije, u posljednjoj zemlji ga nasljeđuje sin Friedrich Christian (do decembra), a u Poljskoj kreće lobiranje za izbor novog kralja - ruska carica pomaže Stanislava Ponjatovskog (izabran sledećeg septembra, vlada do 1795).
  • 7. 10. - Britanski kralj George III, u nastojanju da konsolidira novostečene teritorije u Sjevernoj Americi i uspostavi mir sa indijanskim plemenima koja su dotada bila pod francuskom vlašću, donosi Kraljevsku proklamaciju kojom je
    • britanskim kolonistima zabranjeno naseljavanje zapadno od gorja Appalachian, a što izaziva sveopće nezadovoljstvo u Trinaest kolonija - naseljenici je ignorišu, granica je pomjerena na zapad ugovorima od 1768.
    • regulirana organizacija novih posjeda: Provincija Quebec, Zapadna te Istočna Florida, karipski otoci Grenada, Tobago, Saint Vincent i Dominica.
  • 9. 10. - Nakon Ricarda Walla, novi glavni ministar Španjolske je Jerónimo Grimaldi (do 1776).
  • oktobar - Počinje prepiska carice Katarine i Voltairea. Inače, Voltaire je ove godine objavio Traktat o toleranciji.
  • jesen - Dositej Obradović odlazi iz Kninskog Polja za Svetu goru, ali se usput razboleo i kratko ostao u Crnoj Gori.
 
Požarevačka crkva u Sentandreji
  • decembar - Aleuti na Lisičijem ostrvu se pobunili protiv ruskih trgovaca krznom i skoro sve ih pobili, zbog čega će dogodine biti skoro uništeni. (→ ru)
  • 14. 12. - Paxtonski momci ubili šestoricu Indijanaca Susquehannock u Pensilvaniji, zatim 27. 12. još 16 koji su bili sklonjeni u Lancaster, sledećeg februara pokušavaju marš na Filadelfiju.
  • decembar - Agitacija među Seklerima u Madefalvi protiv kršenja starih prava, u vezi sa regrutacijom za pukove novoosnovane Erdeljske vojne granice - sledećeg meseca dolazi do masakra, Siculicidiuma.
  • 17. 12. - Izborni knez Saksonije Friedrich Christian je već umro, od boginja, nasleđuje ga maloletni sin Friedrich August I. (knez do 1806, kralj do 1827, vojvoda Napoleonove Poljske 1807-15).
  • 20. 12. - U Kuru, u Gujani, posle 51 dan putovanja stiže prvi konvoj sa francuskim iseljenicima, njih oko 9.000 do februara 1765. Oko tri četvrtine ih umire od zaraza.

Kroz godinu

uredi
  • Nakon Kirila II, novi pećki patrijarh je Vasilije Jovanović-Brkić (do 1765), izabran "pod sumnjivim okolnostima"[11] - poslednji Srbin na tronu.
  • Crnogorski vladika Vasilije Petrović pravi plan o ujedinjenju svih srpskih zemalja.[12]
  • Sušna godina u Crnoj Gori, vladika Vasilije moli Dubrovčane za pomoć.[13]
  • Najstarija poznata pesmarica među Srbima, zbirka različitih pribeleženih pesama: sveštenik Teodor Dobrašević u Bastaji kod Pakraca.[14]
  • Završena Saborna crkva Vavedenja Presvete Bogorodice u Plaškom.
  • U Kucuru dolazi 41 porodica grkokatoličkih Rusina.
  • Dvorski savetnik Egid Valentin Felix von Borié promoviše nastavak naseljavanja u Banatu.[15]
  • Hontheimov-"Febroniusov" traktat "O stanju crkve i legitimnoj vlasti rimskog pontifika" protiv papskog apsolutizma u Nemačkoj (→ febronijanizam). Sledeće godine stavljeno na indeks zabranjenih knjiga.
  • Mason–Dixonova linija: Charles Mason i Jeremiah Dixon započinju premer sporne granice Marylanda, Pennsylvanije i Delawarea (do 1767).
  • Počinje izlaziti Almanach de Gotha, direktorijum evropskih kraljevskih i viših plemićkih porodica.
  • Josip Kazimir Drašković unaprijeđen u generala topništva i zapovijedajućeg generala u Erdelju.
  • Ala Singh osniva Državu Patiala i istoimeni grad u Pendžabu.
  • Nauka i tehnika:
    • Izneta je Bayesova teorema.
    • Opisi insekata: Centuria Insectorum Linnea i Johanssona i Entomologia Carniolica G. A. Scopolija.
    • John Baskerville je odštampao izuzetno elegantnu Bibliju.
    • Posthumno objavljen Lacailleov katalog južnih zvijezda, Coelum Australe Stelliferum, sa 14 novih zviježđa.

Rođenja

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1763.

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1763.

Reference

uredi
  1. ↑ Istorija s. n. IV-1, 262
  2. ↑ Historija n. J. II, 1217-8
  3. ↑ "Сви смо у овој православној империји у добром здрављу,...", rastko.rs
  4. ↑ Historija n. J. II, 1158
  5. ↑ Istorija s. n. IV-1, 247
  6. ↑ ДОКУМЕНТА МАГИСТРАТА ГРАДА НОВОГ САДА О СЕОБИ СРБА У РУСИЈУ У ДРУГОЈ ПОЛОВИНИ 18. ВЕКА. rastko.rs
  7. ↑ ПОЛОЖАЈ СРПСКОГ НАРОДА У AУСТРИЈИ ТОКОМ XVIII ВЕКА. rastko.rs
  8. ↑ Austriski porazi. rastko.rs
  9. ↑ On This Day, 22 July 1763, Catherine the Great's Manifesto Issued. germansfromrussiasettlementlocations.org
  10. ↑ Сентандреја. rastko.rs
  11. ↑ Ruski uticaj u Crnoj Gori i susedstvu. rastko.rs
  12. ↑ Istorija s. n. IV-1, 450
  13. ↑ Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića. rastko.rs
  14. ↑ Istorija s. n. IV-2, 141-2
  15. ↑ The Banatv– a “Penal Colony“ of Maria Theresia?. dvhh.org
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1763&oldid=41844441