[go: up one dir, main page]
Wikipedija

1738

godina
Ovo je članak o godini 1738.

Godina 1738 (MDCCXXXVIII) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija: 1700-e  1710-e  1720-e  – 1730-e –  1740-e  1750-e  1760-e
Godine: 1735 1736 1737 – 1738 – 1739 1740 1741
Pogubljenje Josepha Süssa.
1738. po kalendarima
Gregorijanski 1738. (MDCCXXXVIII)
Ab urbe condita 2491.
Islamski 1150–1151.
Iranski 1116–1117.
Hebrejski 5498–5499.
Bizantski 7246–7247.
Koptski 1454–1455.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1793–1794.
• Shaka Samvat 1660–1661.
• Kali Yuga 4839–4840.
Kineski
• Kontinualno 4374–4375.
• 60 godina Yang Zemlja Konj
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11738.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

uredi

Januar/Siječanj

uredi
  • 1. 1. - Holandski brod Leusden tone na ušću Maronija u Surinamu: posada i nekolicina robova se spasla, a 664 do 702 roba su stradali.
  • 7. 1. - Mirovni ugovor između Marati i Mogula u Indiji: Marate dobijaju oblast Malwa u zapadnocentralnom delu zemlje.
  • januar? - Odred potiskih graničara je potučen kod Šapca; zbog rđavog snabdevanja dolazi do masovnog dezertiranja, od slavonske do pomoriške granice.[1]
  • januar - Jedne turske čete iz Albanije idu u Skadar a druge preko Sv. Spasa i Đakovice u Peć. Mahmudbegović u to vreme postaje skadarski paša, šalje vojsku na Kuče i Klimente, ovi je odbijaju i plene Podgoricu i Spuž. Paša se sveti na Vasojevićima, koje potiskuje u Metohiju.[2]

Februar/Veljača

uredi
  • 4. 2. - Joseph Süss Oppenheimer, jevrejsko-njemački bankar i dvorski Jevrej Württemberga pogubljen po osudi za prevaru, pronevjeru i razvrat. Postaje tema književnih radova i antisemitskog filma Jud Süß (1940).
  • 5. 2. - Francuske trupe se, na poziv Đenove, iskrcavaju na Korzici kako bi umirili ustanak.
  • 11. 2. - 30. 3. - Jacques de Vaucanson prikazuje u Parizu svoj automat, "Frulaša". Kasnije ove godine pravi i "Bubnjara" i remek-delo, "Patku koja vari", izloženu sledeće godine.
  • Rusko-austrijsko-turski rat: Turci iz Bosne pokušavaju zauzeti Šabac, poraženi su kod Crvice, blizu Bajine Bašte; zvornički Mohamed-paša je zauzeo Bijeljinu, (i Raču,) prodro je u šabački distrikt do Prnjavora, ali se ubrzo mora povući.[3]
  • februar - Bosanski vezir Ali-paša je na putu za Užice došao pod Višegrad, zvorničku vojsku je uputio prema Čačku i Sitnici, jedan njegov odred je osvojio Požegu, posada Užica ubrzo pristaje na časnu predaju, pre povratka u Bosnu je zaposeo Rudnik. Nakon povratka u Bosnu hara između Une i Kupe, Zvorničani i Tuzlaci pljačkaju Semberiju i Mačvu, a Hercegovci i Arbanasi Kuče i Klimente[4] Jedan letopisac piše: "Na 20 Veljači odoše Turci opet pod užice i pred njima Ibraim paša Ali paša iz Skoplja i uzeše ga na viru. Otpratiše cesarove ljude k Beogradu i što je bilo raja Turska izvišaše Turci, izsikoše i u ropstvo nemilo okrenuše".[5]
  • 20. 2. - Osnovana Švedska levantska kompanija za trgovinu sa Osmanlijama (radi do 1756).

Mart/Ožujak

uredi
  • 24. 3. - Nader-šahova opsada (starog) Kandahara: grad je osvojen u jurišu bahtijarskog kontigenta. Husein Hotak je zarobljen sutradan, kada je pala i citadela - to je kraj hotakijske moći. Preživeli Kandaharci su preseljeni u obližnji novi grad Naderabad (napušten 1747).
  • mart/april - Bitka na Dindaru: etiopski car Iyasu II je potučen kada je krenuo na Senarski sultanat, zarobljenu Hristovu ikonu i česticu Časnog krsta će morati platiti 8.000 unci zlata.

April/Travanj

uredi
  • 8. 4. (28. 3. po j.k.) - Britanski parlament glasa sa 257 prema 209 da kralj zatraži zadovoljštinu od Španjolske, nakon što mu je Robert Jenkins, po priči, pokazao svoje uho u turšiji, odrezano 1731 - sljedeće godine počinje Rat Jenkinsovog uha. Pravi problemi su trgovina sa Amerikama, britansko širenje u Severnoj Americi (Džoržija u susedstvu Floride) i napetost sa, takođe burbonskom, Francuskom.
  • 10. 4. - Car Karlo je privremeno priznao patrijarhu Arseniju IV jurisdikciju u (ranije) novostečenim oblastima - patrijarh se u junu vraća u Beograd, može doći na prestol beogradsko-karlovačkog mitropolita.[6]
  • 28. 4. - Papa Klement XII. izdaje bulu In eminenti apostolatus specula: katolicima se zabranjuje da postaju masoni. Zabrana je proistekla iz rivalstva hanoverskih i jakobitskih loža i mogućih posledica za britansko-francuske odnose.
  • proleće - Pećki Hodaverdi-paša bezuspešno napadao Kuče.[7]

Maj/Svibanj

uredi
  • maj, početkom - Pošto je car Karlo prihvatio patrijarhov predlog da se organizuje srpsko-albanski puk, gen. dela Cerda je dobio zadatak da ga organizuje - ali, prikupljeno je samo 150 od potrebnih 2.000 ljudi, koji nisu dobili opremu od guvernera Marulija.[3]
  • 10. 5. - Nader-šah započinje invaziju mogulskih teritorija u dan. Afganistanu, jer je mogulski car dopustio afganskim pobunjenicima da prebegnu na njegovu teritoriju. Nader ulazi u Gazni 31. 5. bez otpora.
  • 24. 5. - John Wesley u Londonu na sastanku vjernika Moravske crkve doživljava duhovni preporod koji će ga potaknuti da pokrene metodistički pokret; metodisti širom svijeta danas isti datum obilježavaju kao Dan Aldersgatea.
  • 25. 5. - Okončava se oružana faza Cresapovog rata između britanskih američkih kolonija Maryland i Pennsylvania, zalaganjem kralja Georga II za primirje i pregovore - granični spor rešen tek 1767. povlačenjem Mason–Dixonove linije.
  • 27. 5. - Osmanlije zauzele Oršavu na Dunavu (Austrijanci kasnije povratili).
  • 30. 5. - Hercegovački izaslanici se obraćaju Austriji, nude ustanak i pravoslavaca i katolika - pripremljen je tekst privilegije, ali već se razmišlja o miru[6]

Jun/Juni/Lipanj

uredi
  • jun, početkom - Sultanov ferman zemaljskim prvacima da se prekinu odmazde u Srbiji, kako bi se raja vratila na zemlju, ali ubistva i pljačke se nastavljaju; na Kosovu se odmazda pretvara u "trajan obračun sa srpskom rajom", u čemu je carigradska vlada nemoćna. Kneževi Bogosav i Jovica iz Barajeva odn. Nemenikuća, kao i još neki kneževi ovog leta, dobili su u Nišu aman-bujruldiju od velikog vezira Jegen Mehmed-paše o mirnom prihvatanju turske vlasti, što je začetak knežinske samouprave.[8]
  • jun - Osmanlije zauzimaju Mehadiju, što im otvara Banat (Austrijanci nakratko povratili).
  • 19. 6. - Nader-šah zauzima Kabul nakon kratke opsade.
  • 24. 6. - Britanac Lewis Paul je dobio patent za predenje sa valjcima, model je izradio John Wyatt. Prve predionice s ovim principom slede 1741, sa magarećim, i 1742, sa vodenim pogonom.

Jul/Juli/Srpanj

uredi
  • 4. 7. - Bitka kod Cornee, severno od Oršave: Austrijanci odbili osmanlijski napad, povratili Mehadiju 9-og. Veliki vezir Yeğen Mehmed je ovih dana stigao sa glavnom vojskom u Vidin.[9] Vojvodu od Lorene će u Beču uzdizati kao drugog Eugena.
  • 13. 7. - Razbijen turski napad na Ada Kale, ali opsada se nastavlja 18-og.
  • jul - Šire se glasovi da će se Turci okupljati oko Užica radi napada na Beograd, patrijarh prelazi u Karlovce.[3]
  • jul - Britanac William Champion dobio patent za proizvodnju cinka.
  • jul - Englez Thomas Pellow je nakon 23 godine uspeo pobeći iz ropstva u Maroku.
  • srpanj - Izbila kuga s obe strane Dunava u Srbiji, naročito među vojnicima.[10]; proširila se iz Erdelja u Banat i Bačku, a iz Srbije u Srem, traje do 1741-42, "od Zemuna do Varadina nije (se) moglo proći drumom od trupova mrtvih ljudi"; u južnoj Ugarskoj ima i dosta razbojničkih družina.[11]
  • 19. 7. - Jean-Baptiste Charles Bouvet de Lozier je krenuo sa dve fregate u istraživanje južnog Atlantika.
  • leto - Odred graničarskih hajduka upućen u Temišvar pa Lipovu, u borbu protiv pobunjenih Rumuna - prekinuto zbog kuge.[1]
    • 1738-39 - Pošto su ih Nijemci htjeli pokmetiti, banatski pastiri digli pobunu pod rukovodstvom rumunskih hajduka Vanče i Andrije, čije je glavno gnijezdo u Đerdapskoj klisuri.[12]
  • leto - Emanuil Kozačinski napušta Karlovce, ostaje samo mala trivijalna škola slovenska i gramatička.[13]

Avgust/August/Kolovoz

uredi
  • 2. 8. - Proglašen franjevački samostan u Imotskom, ustoličen prvi gvardijan.[14]
  • 15. 8. - Osmanlije seraskera Ivaz Mehmeda zauzimaju Ada Kale nakon opsade, dva dana kasnije i Oršavu, kao i Mehadij[10], u u austrijskoj vojsci zavladala panika.
  • 16. 8. ? - Podignuta Kapela Svetog Roka u Subotici.[15]
  • 19. 8. - Austrijska vojska se povukla iz Banata, ulogorila se kod Smedereva a devet dana kasnije kod Višnjice.[16]
  • kolovoz? - Rusko-austrijsko-turski rat: Posle turskog prodora, grof Konigsegg je smenjen, za komandanta je postavljen Kevenhuller, u nemilosti je i vojvoda od Lorene, koji je sa Marijom Terezijom nakratko bio poslan u Toskanu.[17]
  • avgust - Rusko-turski rat: Minihova ruska vojska je s mukom došla do Dnjestra, ali se povlače jer se s druge strane nalazi turska vojska, a u Besarabiji je kuga (ruska vojska se povlači iz Očakova i Kinburna, jer strada od kuge). Pri prelazu reke Belokiše (Beloči) odbili su tursko-tatarski napad. Lasijev pohod na Krim se završava zbog nedostatka provijanta.

Septembar/Rujan

uredi
  • 7. 9. - Snage Nader-šah Afšara opljačkale Dželalabad iz odmazde za ubistvo glasnika.
  • rujan, polovinom - Turci opustošili okolinu Beograda, sa robljem se vratili u Niš 17. 9..[10] U Beograd je stigao herceg Franja Lotarinški, vojska se ulogorila po bastionima tvrđave, u velikoj nečistoći[16]. Austrijanci i Turci vode ove godine poluslužbene razgovore o miru, posredstvom francuskog poslanika na Porti[18]

Oktobar/Listopad

uredi
  • 4 - 18. 10. - Austrijanci, uz pomoć saksonske i bavarske konjice, uspevaju nakon opsade povratiti Raču.[3]
  • oktobar - Francuski istraživač Pierre Gaultier de Varennes et de La Vérendrye je osnovao Fort La Reine, dan. Portage la Prairie, južno od jezera Manitoba. Nastavlja dalje i postaje prvi Evropljanin u dan. Sjevernoj Dakoti, gdje posjećuje narod Mandan.
  • 22. 10. - Španski inženjer Roque Joaquín de Alcubierre započinje iskopavanje Herkulaneuma, pod pokroviteljstvom kralja Karla (osmotomna knjiga gravura pronalazaka Le Antichità di Ercolano Esposte objavljena je 1757-92, s velikim uticajem na neoklasiku).

Novembar/Studeni

uredi

Decembar/Prosinac

uredi
  • 3. 12. - Odlučeno da se manastir Marča preda unijatima, tj. zagrebačkom biskupu, zbog čega su ga Srbi krajišnici sledećeg juna zapalili.[20]
  • 13. 12. - Korzikanski pobunjenici porazili francuske intervencionističke trupe kod Borga, na tada đenovskom ostrvu - događaj su nazvali "Korzikansko povečerje".

Kroz godinu

uredi
  • Crnogorci su četničkim akcijama kroz Hercegovinu naneli veliku štetu Turcima, "da su u provijantu za vojsku pretrpjeli više gubitaka nego protiv Austrijanaca".[21]
  • Turci su napadali Kuče, u Brdima, ali su odbijeni uz pomoć Bratonožića i Klimenata, ali Vasojevići su stradali.[6]
  • Manastir Bazjaš u Banatu je razoren. Monasi manastira Gomionica u Bosni beže u opustelu Pakru u Slavoniji, nose i plaštanicu man. Mileševa.[22]
  • Pacifik Bizza je imenovan rapskim biskupom.
  • 1738-41 - Marin Kavali je mletački generalni providur u Dalmaciji.[23]
  • 1734-38 - Kardinal Prospero Lambertini, budući papa Benedikt XIV objavio De Servorum Dei beatificatione et de Beatorum canonizatione o procedurama kanonizacije svetaca (do 1917. odn. 1983).
  • Nauka i tehnika

Rođenja

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1738.

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1738.

Reference

uredi
  1. ↑ 1,0 1,1 Istorija s. n. IV-1, 195
  2. ↑ Jovan N. Tomić. O Arnautima u Staroj Srbiji i Sandžaku (1913). rastko.rs
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Istorija s. n. IV-1, 156
  4. ↑ Istorija s. n. IV-1, 439-40
  5. ↑ Jovan Hadži Vasiljević Muslimani naše krvi u Južnoj Srbiji (1924). rastko.rs
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Istorija s. n. IV-1, 155
  7. ↑ Istorija s. n. IV-1, 500
  8. ↑ Istorija s. n. IV-1, 333-4
  9. ↑ Aksan, Virginia. Ottoman Wars, 1700-1870: An Empire Besieged, p. 113
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Historija n. J. II, 838
  11. ↑ Istorija s. n. IV-1, 201-2
  12. ↑ Historija n. J. II, 1151-2
  13. ↑ Ćorović. Istorija srpskog naroda - Ruski uticaj među Srbima. rastko.rs
  14. ↑ Povijest samostana. samostan-imotski.hr
  15. ↑ "Politika", 28. jul 1938
  16. ↑ 16,0 16,1 Istorija s. n. IV-1, 158
  17. ↑ Coxe, William, History of the House of Austria: From the Foundation of the Monarchy, V.4, p. 338-9
  18. ↑ Historija n. J. II, 839
  19. ↑ Istorija s. n. IV-1, 113
  20. ↑ Istorija s. n. IV-1, 190
  21. ↑ Historija n. J. II, 1264
  22. ↑ Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini od 960. do 1930. godine. rastko.rs
  23. ↑ Istorija s. n. IV-2, 50
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

Vanjske poveznice

uredi
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1738&oldid=41244806