1658
godina
- Ovo je članak o godini 1658.
Godina 1658 (MDCLVIII) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u petak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1620-e 1630-e 1640-e – 1650-e – 1660-e 1670-e 1680-e |
| Godine: | 1655 1656 1657 – 1658 – 1659 1660 1661 |
| Gregorijanski | 1658. (MDCLVIII) |
| Ab urbe condita | 2411. |
| Islamski | 1068–1069. |
| Iranski | 1036–1037. |
| Hebrejski | 5418–5419. |
| Bizantski | 7166–7167. |
| Koptski | 1374–1375. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1713–1714. |
| • Shaka Samvat | 1580–1581. |
| • Kali Yuga | 4759–4760. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4294–4295. |
| • 60 godina | Yang Zemlja Pas (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11658. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- januar? - Smenjen hercegovački sandžakbeg Ali-paša Čengić[1].
- februar - Dansko-švedski rat (1657-58): Marš preko Beltova - švedski kralj Karl X Gustav prevodi vojsku preko zaleđenog mora i ubrzo dolazi pred Kopenhagen.
- 22. 2. - Hercegovačka i brdska plemena obaveštavaju Mlečane da su se udružili radi borbe protiv Turaka, traže novac i oružje, predlažu operacije[2].
- 8. 3. - Roskildski mir između Švedske i Danske-Norveške: Švedska zaokružuje teritorije na poluostrvu, nakratko dobija centralnu Norvešku.
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 8. 4. - Giovanni Pesaro je novi mletački dužd (do 1659).
- maj - Francuski putopisac Quiclet prošao kroz Sarajevo, opisuje "strašnu" planinu Romaniju punu hajduka[3]; ove godine je prolazio i Paraćinom, gde je video glave hajduka na kopljima[4] (Les voyages de M. Quiclet à Constantinople par terre iz 1664.)
- 29. 5. - Rat za mogulsko nasleđe: Bitka kod Samugara - Aurangzeb porazio brata i regenta Dara Shikoha.
- maj - jun? - Mehmed-paša Ćuprilić vodi vojsku u Erdelj protiv neposlušnog Đorđa II Rakocija dok Tatari i kozaci napadaju sa severa - Rakoci beži na habsburšku teritoriju. Pustošenje Erdelja označava kraj njegovog Drugog zlatnog doba[5][6].
- 14. 6. - Franko-španski i Anglo-španski rat: Bitka u Dinama je odlučujuća anglo-francuska pobeda nad Špancima i engleskim rojalistima kod Dunkerquea (grad dobijaju Englezi).
- jun - "Ruina": ukrajinski hetman Ivan Vihovski slomio antipoljsku pobunu Barabaša i Puškara.
- 22. 6. - Holanđani osvojili Jaffnu od Portugalaca koji su tako sasvim izgubili Cejlon.
- 27. 6. - Bitka kod Rio Nueva: Španci nisu uspeli oterati Engleze sa Jamajke.
- 30. 6. - Bitka na Korčejevskoj luci: Mandžurac Šarhuda razbio kozake Onufrija Stepanova na Amuru.
- jun/jul - Izbija pobuna Srba krajišnika, protestuju zbog okrutnosti krajiških komandanata u Rovišću (komandanti izgleda pronevjerili novac pa tjeraju krajišnike na prekomjerni rad[7]), najesen se dogovaraju sa pobunjenim Siščanima[8].
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- jul - Bosanski Sejdi Ahmed-paša dolazio u Ravne Kotare - Novigrad, Posedarje, kaštel Vinjerac, Ražanac, odbijen od Zadra, Bibinje, Sukošan, Turanj - bez uspeha, uglavnom nailazi na zapaljena mesta[9].
- 18. 7. - Leopold I. izabran za svetog rimskog cara, uprkos francuske opozicije.
- 31. 7. - Aurangzeb postaje novi mogulski vladar Indije (do 1707) a otac Shah Jahan je zatvoren do smrti 1666.
- 5. 8. - Dansko-švedski rat (1658-60): nakon što su Danci otezali s ispunjenjem mirovnog ugovora, švedski kralj Karl X Gustav ponovo napada, s ciljem potpunog potčinjavanja Danske-Norveške.
- 14. 8. - U Nemačkoj formirana Rajnska liga u savezu sa Francuskom.
- avgust, sredinom - Harambaše Đuro Novljanin i Stevan Popović napali preko dubrovačke teritorije selo Kijev Do u Hercegovini, koje je opljačkano i zapaljeno, odveden 21 sužanj[3].
- avgust, krajem - Kandijski rat: hrišćanske snage (Venecija, Malta i papa) nisu uspele zauzeti ostrva Santa Maura (Lefkada)[10].
- 13. 9. (3. 9. po j.k.) - Umro Oliver Cromwell, lord protektor Engleske, Škotske i Irske - nasleđuje ga sin Richard (do sledećeg maja).
- 16. 9. - Hadjački sporazum uzdiže kozake (Rusine) u položaj ravan Poljskoj i Litvaniji čime bi nastala Zajednica Tri Naroda ali Rusi i proruski kozaci se protive.
- septembar-oktobar - Sejdi Ahmed-paša na Gatačkom polju, poginuo novski odmetnik Omer-aga Begzadić, pašina ordija i Novljanin Alaga Šabanović poharali Župu dubrovačku (Novljani se ograđuju od ovoga[11]). Nezadovoljstvo pašom raste u celoj Bosni[1].
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 7. 10. - Uz tursku pomoć ustoličen novi erdeljski knez, Akoš Barčaj - Turcima daje Lugoški i karansebeški Banat (pripada mu i Vršac) - priključen Temišvarskom pašaluku.
- 21. 10. - Nastavlja se Rusko-poljski rat (1654-67): Bitka kod Verkija je ruski uspeh.
- 8. 11. - Pomorska Bitka u Øresundu: Holanđani dostavili provijant Kopenhagenu, opkoljenom od Šveđana.
- decembar - Sultanova armija poražena od pobunjenog alepskog Abaza Hasan-paše[12].
- decembar - Neuspešna pogodba posavskih pobunjenika sa Erdedijem (predstavnici pobunjenika morali pobeći)[13].
- 20. 12. - Valiesarsko primirje između Rusa i Šveđana: Rusi zadržavaju osvojena livonska područja na tri godine.
Kroz godinu
uredi- Petar Zrinski imenovan velikim kapetanom ogulinskim, senjskim i cijelog Primorja.
- Dubrovačka vlada zabranila svojim trgovcima u Srbiji da posluju sa austrijskim trgovcima, koji sve više prodiru u Podunavlje[14].
- Biskupija u Skoplju podignuta u nadbiskupiju ali broj katolika i dalje opada[15].
- Jan Amos Komenski (Comenius) objavljuje Orbis Pictus, što se smatra prvom slikovnicom.
- Jan Swammerdam otkrio crvena krvna zrnca.
- Johann Jakob Wepfer objašnjava moždani udar.
- Holanđani osnovali vojni položaj Nieuw Haarlem.
- Čaj u Velikoj Britaniji: kineski zeleni čaj ulazi u londonske kafane.
- Južnomingovski vladar Yongli beži iz Junana u Burmu.
Rođenja
uredi- 5. 3. - Antoine de Lamothe-Cadillac, istraživač Amerike († 1730)
- 10. 7. - Luigi Ferdinando Marsigli, vojnik i prirodnjak († 1730)
- sept/okt. - Nicholas Roosevelt, predak dvojice predsednika SAD († 1742)
- 24. 10. - Marko Gerbec, slovenski ljekar i znanstvenik († 1718)
- ? - Aurora Veronika Zrinski, najmlađa kći Petra i Ane Katarine († 1735)
Smrti
uredi- 6. 3. - Ivan Bunić Vučić, pjesnik (* 1591-92)
- 29. 3. - Bertuccio Valiero, mletački dužd (* 1596)
- 13. 9. - Oliver Cromwell, lord protektor Engleske, Škotske i Irske (* 1599)
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 Istorija s. n., 392
- ↑ Istorija s. n., 389
- ↑ 3,0 3,1 Istorija s. n., 390
- ↑ Historija n. J., 516
- ↑ Shaw1976, p. 210
- ↑ Tucker2009, 636
- ↑ Historija n. J., 694
- ↑ Istorija s. n., 478
- ↑ Istorija s. n., 391
- ↑ Setton, 189
- ↑ Komar, dr Goran Ž. (1997). Planinska sela Dračevice pod vlašću Venecije 1687-1797, rastko.rs
- ↑ ÁgostonMasters2009, p. 315
- ↑ Historija n. J., 735
- ↑ Historija n. J., 521
- ↑ Ćorović, Vladimir, Verski pokreti, rastko.rs
- Literatura
- Gábor Ágoston; Bruce Alan Masters. Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing; 1 January 2009. ISBN 978-1-4381-1025-7.
- Stanford J. Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 1, Empire of the Gazis: The Rise and Decline of the Ottoman Empire 1280-1808. Cambridge University Press; 29 October 1976. ISBN 978-0-521-29163-7.
- Spencer C. Tucker. A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East: From the Ancient World to the Modern Middle East. ABC-CLIO; 23 December 2009. ISBN 978-1-85109-672-5.
- Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5