Kabilija
| Kabilija حاسي مسعود | |
|---|---|
 | |
| Država |  Alžir
|
| Pokrajina | Tizi Uzu, Bedžaja, Džidžel, Bujra, Bumerdes, Setif, Bordž Bu Areridž, Medeja, Mila |
Kabilija (arapski: حاسي مسعود, berberski: Tamurt n Yiqbayliyen) je geografska - historijska i kulturna regija na sjeveru Alžira u Masivu Tel Atlas pored Sredozemnog mora.
Ime je dobila po Kabilima berberskoj etničkoj grupi koji čine većinu stanovnika.
To je planinski kraj koji se proteže od grada Alžira na zapadu do Pokrajine Skikda na istoku. Obično se dijeli na Veliku Kabiliju (Grande Kabylie) ili Džurdžura omeđenu na zapadu rijekom Isser, a na jugoistoku rijekom Soummam i Malu Kabiliju (Petite Kabylie) koja se prostire oko zaljeva kod grada Bedžaja.[1]
Istočni krak Male Kabilije se za Francuske kolonijalne uprave nazivao Orijentalna Kabilija ili Kolo Kabilija (Kabylie de Collo) , to je kraj iza Rta Bugaron u Pokrajini Skikda.[1]
Velika Kabilija je planinski masiv odvojen od obalnih brda dolinom rijeke Sabaj, kroz koju prolazi autoput Alžir-Bedžaja. On se uzdiže prema jugu lancem nazubljenih planina koji se račva na dva kraka koji se protežu oko 40 km u smjeru istok-zapad. Najviši vrhovi su Lala Hedidža 2.308 m, Akouker (2304 m) i Heidzer (2164 m). Po planinama pada dosta kiše i snijega u zimsko vrijeme, prosječno godišnje od 1.000 do 1.500 mm.
Tu se nalazi Nacionalni park Džurdžura na površini od 185 km² i Rezervat prirode Akfadu, u kom ima divljih svinja, hijena, divljih mačaka, majmuna i šuma cedrova i ostalih četinara. Za razliku od njih ostatak Velike Kabilije je poprilično deforestiran, pa je pejzaž ogoljen, pun provalija i dubokih klisura vijugavih potoka koji nude rijetke sezonske pašnjake stadima nomadskih stočara.[1]
Velika Kabilija je gusto naseljena, velikim selima rasutim po krakovima istočnih obronaka, te po dolinama rijeka Sabaj i Soummam. Seljaci imaju jako male pracele, pa je siromaštvo široko rasprostranjeno, zbog tog se masovno iseljavaju u Alžir ali i u Francusku. Administrativni centar je grad Tizi Uzu udaljen 55 km istočno od Alžira.[1]
Stanovnici Velike Kabilije poznati su po rukotvorinama; košarama drvorezbarijama i nakitu.[1]
Mala Kabilija proteže se od strmih klifova Sredozemnog mora kod Bedžaje i nastavlja prema jugu do Sétifa. Najviši vrhovi su planina Babor (2004 m) i planina Ta Babor (1959 m). Masiv je dobro pošumljen, danas jedino u njemu raste - Alžirska jela (Abies numidica) u Sjevernoj Africi. Kraj je slabo naseljen, ruda i korisnih minerala ima malo, kao i izvora pitke vode. Po dolinama ima plantaža voća.[1]
Administrativni centar je grad Ain el Kebira udaljen 93 km jugoistočno od Bedžaje.[1]
Orijentalna Kabilija se proteže od Džidžela do Skikde sa vrhuncem na planini Goufi (1183 m). Masiv je izbrazdan dubokim, strmim riječnim klisurama, uključujući i rijeku Rummel (El-Kebir).[1] Od nekadašnjih velikih šuma Hrasta plutnjaka i makije malo je tog preostalo, zbog nomadskog stočarstva kojim se bavi većina stanovnika, koji ni nemaju stalnih sela, već se sele sa svojim stadima u potrazi za ispašom. Zbog tog ratarstva gotovo da i nema, pa se ekonomija Orjentalne Kabilije bazira na stočarstvu i plutu koji se izvozi iz luke Collo.[1]
Kabili su od pamtivjeka bili suviše samoživi i buntovni, tako da njihove planinske utvrde nisu mogli zauzeti i smirati ni Rimljani, Arapi, a niti Osmanlije. Oni su pružili i žestok otpor francuskoj vojci 1870-ih.[1]
Zbog tog su Francuzi u Kabiliji podigli utvrdu Fort National 1857. (današnji grad Larba Nat Iraten) radi kontrole tog kraja. Posljednji ustanak Kabila ugušen je 1870.-71, nakon tog su francuski farmeri mogli kolonizirati taj kraj.[1]
- Kabylie (fr)