Ancona
Ancona
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 43°37′N 13°31′E / 43.617°N 13.517°E | |
| Država |  Italija
|
| Regija | Marche |
| Vlast | |
| - Gradonačelnik | Valeria Mancinelli |
| Površina | |
| - Ukupna | 123 km² |
| Visina | 16 |
| Stanovništvo (2011.) | |
| - Grad | 100 497 |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 60100, od 60121 do 60129, 60131 |
| Pozivni broj | 071 |
| Službene stranice www.ancona | |
| Karta | |
  Ancona | |
Ancona [aŋˈkoːna] (arhaično srpskohrvatski Jakin), glavni grad talijanske regije Marche. Grad ima 100.497 stanovnika,[1] ali sa širom okolicom provincije broji 473.865 stanovnika.[1] Ancona je poznata kao jedna od važnijih talijanskih luka na Jadranu, centralna baza talijanske mornarice za Jadransko more i sjedište nadbiskupije.[2]
Ancona leži na obali Jadranskog mora, udaljena 200 km jugoistočno od Bologne i 210 km od Rima, duž padina najudaljenijeg ogranka rta koji se spušta sa Monte Conero.[2]
Grad su osnovali grčki kolonisti iz Sirakuze oko 390. pne.[2] U 2. vijeku pne. zauzeli su je Rimljani, pod čijom je upravom procvjetala kao lučki grad. Anconu je posebno simpatizirao rimski car Trajan koji joj je bitno povećao luku.[2]
Nakon propasti Rima Anconu su napadali Goti, Langobardi i Saraceni. Grad je uspješno odbio te napade, ali je osiromašio i bitno se smanjio. Oporavio se za ranog srednjeg vijeka, kao jedan od pet gradova Pentapolisa pod upravom Ravenskog egzarhata. Jedno vrijeme je bila prijestolnica karolinške marke, a s vremenom i polunezavisna republika pod papinskom kontrolom.[2]
Papinska Država stekla je potpunu vlast nad Anconom 1532. i odtad kontinuirano vladala (uz izuzetak francuske vladavine za Napoleonskih ratova 1797–1816) sve do 1860. kada je grad postao dio Kraljevine Italije. Za vrijeme Prvog svjetskog rata grad je bombardirala Austro-ugarska ratna mornarica (1915). Ancona je još više stradala za Drugog svjetskog rata kada je pretrpila višestruka bombardiranja od strane savezničke avijacije (1943–1944).[2]
Poznate znamenitosti Ancone, obnovljene nakon rata, su Trajanov mramorni slavoluk iz 115. godine, crkva Santa Maria della Piazza građena od 11. do 12. vijeka, sa fasadom iz 1210. i ostacima mozaika iz 5. do 7. vijeka, te katedrala San Ciriaco (12. – 13. vijek), za koju se pretpostavlja da je izgrađena na mjestu rimskog hrama božice Venere, iznad kojeg je isprva podignuta ranokršćanska bazilike (5. – 6. vijek).[2] Ancona ima puno finih gotičkih građevina, Nacionalni muzej Marcha s vrijednom arheološkom kolekcijom i Umjetničku galeriju. Grad je pretrpio dosta oštećenja za potresa 1970. godine.[2]
Od industrije Ancona ima brodogradilište, tvornice mašina, kemikalija, lijekova, prehrambenih proizvoda, tekstila, namještaja i građevinskog materijala.[2] Za antičkih vremena luka Ancone bila je zaštićena samo rtom u obliku lakta, zbog čega je grad i dobio ime Ancona jer je lakat na grčkom angkon.[2] Moderne lučke instalacije izgrađene su nakon Drugog svjetskog rata, kada je izgrađena velika rafinerija nafte. Iako je danas važnost Ancone kao luke bitno manja, ipak je i danas prilično prometna, osobito ljeti kad se intezivira promet trajektima prema lukama u Hrvatskoj. Ancona je raskrsnica željezničkih pruga na istočnoj apeninskoj obali i tu se spajaju linije iz Milana, Bologne sa onima prema Brindisiju i Foggi, kao i onom prema Rimu.[2]
- Službene stranice grada Arhivirano 2013-03-11 na Wayback Machine-u (it)
- Ancona na portalu Encyclopædia Britannica (en)
