Carlisle, Cumbria
Carlisle
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 54°53′N 2°56′W / 54.883°N 2.933°W | |
| država |  UK
|
| Regija | Sjeverozapadna Engleska |
| Engleska ceremonijalna grofovija | Cumbria |
| Distrikt | City of Carlisle |
| Površina | |
| - Ukupna | 1,040 km²[1] |
| Stanovništvo (2011.) | |
| - Urbano područje | 75,306[1] |
| - Područje utjecaja | 107,527[1] |
| Vremenska zona | UTC+0 (UTC+1) |
| Poštanski broj | CA1-CA6 |
| Pozivni broj | 01228 |
| Karta | |
  Carlisle | |
Carlisle (čita se Karlajl) je grad od 75,306 (107,527) stanovnika[1] na sjeverozapadu Engleske.[1]
On je i administrativni centar (county town) Grofovije Cumbria.[1]
Carlisle leži nedaleko od škotske granice na rijeci Eden, udaljen dvadesetak km jugoistočno od zaljeva Solway Firth.
Pored centra grada Carlisle obuhvaća i širok pojas ruralne okolice, u kojoj su i gradići Brampton, Longtown i sela Dalston i Wetheral i velika prostranstva netaknute prirode, sa planinom Cold Fell visokom 622 metara.[1] .
Za rimskih vremena je na južnoj obali rijeke Eden, nasuprot kastrumu Petriana, dijelu Hadrijanova zida (današnji kvart Stanwix), izraslo naselje, Luguvallium, kao nukleus današnjeg Carlisla.[1]
Luguvallium je kao dominantno naselje u okolici - 685 postao dio parohije Lindisfarne. Oko 875. su ga razorili nordijski Vikinzi, a obnovio 1092. normansko - engleski kralj - William II, nakon učestalih škotskih aspiracija na taj kraj. On je i potaknuo gradnju zamka sa bedemima.[1]
Uloga Carlisla kao grada utvrde datira iz doba kad je vladao Henry I (1100. - 1135). Na to je utjecao njegov strateški položaj jer on dominira uskim ulazom sa sjeverozapada u englesku ravnicu.[1] Augustinski redovnici podigli su crkvu iza zamka, a njihov opat postao je 1133. prvi biskup.[1]
Prvu povelju o statusu grada dobio je 1158. a taj status mu je proširen 1353. pravom da samostalno organizira svoje cehove i bira gradonačelnika i suce. Za engleskog građanskog rata Carlisle je bio opsjedan od oktobra 1644. do juna 1645, kad su se njegovi rojalistički branitelji konačno predali snagama parlamenta.[1]
Krajem 18. i tokom 19. vijeka iznikla je tekstilna industrija (predionice pamuka) pa je Carlisle postao najveći centar te industrije na sjeveru Engleske izvan Lancashira, specijaliziran za štampu na tkanini. Novi rast grada potaknuo je dolazak željeznice nakon 1830-ih, kad je Carlisle postao veliki željeznički centar.[1]
Najveća znamenitost grada je katedrala orginalno podignuta kao crkva augustinskog samostana (osnovanog 1093). Dobar dio te građevine je uništen u požarima 1292. i 1392. tako da je jedini preostali dio normanske arhitekture crkveni brod. Vitraj na istočnom prozoru je iz sredine 14. vijeka, a zvonik je dograđen u 1401.[1]
Ostale značajne građevine su Gradska vijećnica iz 1717. i Sjedište ceha (Guildhall) iz 14. vijeka.
Od nekadašnjeg normanskog zamka peostale su ruine donžona, toranj kraljice Mary i glavna gradska vrata dograđena u 14. vijeku.[1]
Carlisle ima muzej i galeriju smještenu u kući Tullie iz 1689.
Grad ima koledže za umjetnost i tehnologiju i jedan od najstarijih hipodroma u Engleskoj.[1]
Privreda današnjeg Carlisla bazira se na mašinogradnji, konditorskoj i prehrambenoj industriji.[1]
